کتاب انسان در اسلام | غلامحسین گرامی

درباره‌ی کتاب انسان در اسلام غلامحسین گرامی

درباره وجوه اهمیت انسان شناسی فراوان سخن گفته شده و در کتاب انسان در اسلام نیز در جای خود اشاراتی رفته است. البته شناخت انسان چندان هم آسان نمی‌باشد، پیچیدگی وجود انسان با هیچ آفریننده‌ی دیگری قیاس پذیر نیست، آدمی دارای ابعاد و لایه های وجودی متعدد است و این امر، انسان‌شناسی را با دشواریهای ویژه‌ای روبه‌رو می‌کند. این کتاب دانشگاهی مهم از نشر معارف مسائلی در مورد انسان‌شناسی و فلسفه با ابعاد متفاوتی را بررسی کرده که در ادامه توضییحات به آن پرداخته‌اییم.

در دین اسلام که آخرین و کاملترین ادیان است نیز اهمیت ویژه‌ای به این مساله داده شده است. در پرتو شناخت حقیقی انسان و اینکه از کجا آمده و به کدام سو می‌رود، اهداف کلی زندگی روشن شده و به دنبال آن اصول کلی، برنامه‌ها، راهبردها و بایدها و نبایدها تعیین می گردد.

در آیات و روایات دین اسلام مقدمات سعادتمندی انسان و بهره‌برداری از دنیای مادی، خودشناسی و بررسی دقیق ابعاد وجودی خویش بسیار تأکید شده است.

اهتمام فلاسفه بر جهان شناسی و یافتن عنصر اولیه موجودات بود ولی سقراط فیلسوف بزرگ شهر یونان با شعار خودت را بشناس هدف اصلی فلسفه را انسان شناسی قرار داد. با این وجود تاکید بر خودشناسی تاریخی طولانی تر دارد و می توان گفت از هنگامی که بشر پا به عرصه وجود گذاشته است با پرسش های متعددی درباره خود و جهان اطرافش روبه رو بوده است و همواره ادیان الهی او را به خودشناسی و توجه به خویشتن حقیقی اش فراخوانده اند.

بخشی از کتاب انسان در اسلام دکتر غلامحسین گرامی

انسان شناسی تجربی و تاریخی

گسترش علومی مانند روان شناسی و جامعه شناسی و پدیدآمدن شاخه های جدیدی مانند مردم شناسی و انسان شناسی فرهنگی، آگاهی های فراوانی در زمینه شناخت انسان در اختیار ما می نهد. ناگفته نماند که روش بحث در این علوم یکسان نیست و در برخی نیز مانند روانشناسی از روش های آزمایشگاهی و در پاره ای دیگر از روش های باستان شناسی و تاریخی استفاده می شود، اما از این روی که همه ی آنها متکی به مشاهده، حس و تجربه است، در اینجا جملگی با هم مورد توجه قرار می گیرد.

اطلاعات گسترده ای که از علوم انسانی و طبیعی بدست می آید، نباید این انتظار را ایجاد کند که در مسائل جهان بینی می توان به نتیجه ای قطعی رسید. موضوع علوم تجربی ماده و مادیات، روش آنها مشاهده و آزمون، و هدف آنها به بند کشیدن طبیعت و استفاده از آن است؛ در حالی که مسائل جهان بینی قابل تجربه، مشاهده و آزمون نیست.

بنابراین روش تجربی نیز در این موارد کاربرد ندارد. به توجهی به این امور گاه موجب کج راهه رفتن دانشمندان بزرگ شده است؛ درست به مانند آن جراحی که می گفت من بدن انسان را شکافتم و به لایه های زیرین آن رفتم، اما روح را در آن مشاهده نکردم، غافل از اینکه اساسا روح موجود مادی نیست که به چشم دیده شود. البته پیشرفت علوم تجربی به مباحث اعتقادی کمک شایانی می کند و در کنار علوم عقلی و فطری دلایل و شواهد محکم تری را بنیان می نهد.

کتاب انسان در اسلام تألیف دکترغلامحسین گرامی توسط انتشارات معارف چاپ شده است.

فهرست

فصل اول: کلیات اهمیت انسان شناسی انسان شناسی و جهان بینی حداکثر بهره برداری از زندگی دنیوی یافتن هویت واقعی رویکردهای مختلف در انسان شناسی درون نگری و انسان شناسی عرفانی روش عقلی و انسان شناسی فلسفی انسان شناسی دینی انسان شناسی و خودشناسی   فصل دوم: آفرینش انسان فرضیه تکامل زیستی ثبات یا تحول انواع ارکان نظریه تکامل نارسایی های فرضیه تکامل آثار و پیامدهای اعتقادی داروینیسم آفرینش انسان در قرآن قرآن و فرضیه تکامل آفرینش مستمر و فیض نامحدود   فصل سوم: روح ملکوتی دلایل دو بعدی بودن انسان دیدگاه قرآن دیدگاه عقلی وجود روح شواهد تجربی حقیقت روح روح در قرآن هویت انسان   فصل چهارم: فلسفه آفرینش تحلیل افعال ارادی انسان معنای هدف هدف آفرینش تحلیل عقلی فلسفه آفرینش هدف آفرینش از دیدگاه قرآن و روایات فلسفه آفرینش و معنای زندگی   فصل پنجم: سرشت انسان نظریه های مربوط به سرشت انسان منکران سرشت واحد پذیرش سرشت مشترک فطرت فطریات انسان آگاهی های فطری توانش های فطری سرشت الهی انسان سرشت اولی و سرشت ثانوی   فصل ششم: سعادت و کمال نظریه ها درباره سعادت رویکرد غیردینی در تبیین سعادت رویکرد دینی در تبیین سعادت راه ها و موانع سعادت راه های رسیدن به سعادت موانع وصول به سعادت مقایسه دو رویکرد   فصل هفتم: انسان آزاد و انتخابگر نظریه جبر جبرمادی جبر الهی علم پیشین الهی تولید افعالی نظریه اختیار شواهد اختیار زمینه های جبرگرایی فلسفه آزادی ارزش آزادی آزادی معنوی   فصل هشتم: انسانِ با خود بیگانه واژه با خود بیگانگی تاریخچه آن با خودبیگانگی در اسلام باخودبیگانگی و دیگرخودپنداری علل باخودبیگانگی خودیابی باخودبیگانگی در مثنوی

• مولف: غلامحسین گرامی
• انتشارات: معارف