كتاب احوال و آثار خواجه نصيرالدين طوسي، اثر استاد محمدتقي مدرس رضوي مي‌باشد كه در انتشارات اساطير به چاپ رسيده است.
اين كتاب نسبتاً حجيم كه زندگي، آراء، انديشه‌ها و آثار دانشمند بزرگ ايراني- اسلامي _خواجه نصيرالدين طوسي- را روايت مي‌كند در دو بخش كلي تدوين يافته است. بخش اول حاوي مطالبي در شرح حال و زندگي او و افراد و اشخاصي است كه از آن‌ها بهره برده يا بر آنان تأثير گذاشته است؛ مي‌باشد كه خود شامل هفت سرفصل است. بخش دوم نيز به بيان آثار فراوان او پرداخته و بدين ترتيب نسخه‌ي نسبتاً جامعي در مورد اين دانشمند فرزانه به مخاطبان عرضه كرده است.
طبق اظهارات نويسنده، در بخش مقدمه، اكثر مطالب كتاب برگرفته از نوشته‌ها و آثار خود اين بزرگ‌مرد و يا كتب تاريخي و رجالي معتبر است و آنجايي كه نياز به استفاده از آثار ترجمه‌اي شده، سعي بر دور نشدن از اصل كتاب‌ها نموده است. به‌طور كلي نكاتي كه نويسنده در بخش مقدمه در رابطه با چگونگي تأليف اين اثر آورده حاكي از دقت فكري و كاري وي براي نگاشتن است كه تا حد امكان، اثري مطلوب را عرضه نمايد.
كتاب با آوردن شرح حال خواجه، آغاز مي‌شود و بعد از بيان مختصري از نام و نشان و زادگاهش، اساتيد او را نام برده و تاريخ دوران تحصيلش در نيشابور را كه همزمان با حمله‌ي وحشيانه‌ي مغولان بود را در قالب كلمات به تصوير كشيده و از چگونگي جلب توجه هلاكوخان مغول به وي و ياري رساندن به مغولان براي فتح بغداد و براندازي حكومت عباسي، انتصابش به درجه‌ي مشاوره و وزيري هلاكوخان، در بستر متني داستان‌وار و خواندني، سخن‌ها به ميان آمده است. در باب تأسيس رصدخانه‌ي معروف مراغه كه از شاه‌كارهاي وي و حتي شاه‌كاري در وسعت تمدن بزرگ اسلامي است؛ چندين صفحه در اين كتاب به چشم مي‌خورد و مخاطب را با بزرگي و علم و سواد بالاي اين دانشمند همه چيزدان بيشتر آشنا مي‌كند. در پايان اين فصل به اولاد و بازماندگان وي، اخلاق و مذهب او و شرح روزگار اواخر عمر و مرگش مي‌پردازد. فصل دوم اين بخش با عنوان « معاصران خواجه» از افرادي سخن آمده كه خواجه نصير با آن‌ها به نوعي در ارتباط بوده كه اعم از خلفاء، دانشمندان، وزراء، اساتيد و دوستان وي مي‌باشند. در فصل «چند نفر از فضلاء معاصر وي» به شرح مختصري از زندگاني، احوال و آثار بزرگاني مي‌پردازد كه در بين آن‌ها نامهاي شيخ محي الدين عربي، عطار نيشابوري و محقق اول آشناتر مي‌نمايند. در مقدمه‌ي كتاب در مورد اين بخش چنين آمده است: « در حال معاصران، بيشتر كساني را مورد توجه قرار داد كه ترجمه‌ي حال ايشان كمتر در دسترس خوانندگان محترم مي‌باشد.» همان‌طور كه ذكر شد، تأسيس رصدخانه‌ي مراغه، يك شاه‌كار محسوب مي‌شود كه طبق بيان بارتولد -دانشمند شوروي- اين رصدخانه داراي بزرگ‌ترين كتاب‌خانه و لوازم گران‌بها بوده و دانشمندان بزرگ ايراني و ممالك مشرق زمين از جمله چين، در آن به كار و فعاليت مشغول بوده‌اند؛ بر همين اساس، نويسنده از دانشمندان، همكاران و دستياران خواجه نصير، در فصلي از كتاب، ياد كرده و مختصري از شرح حال آنان و احياناً آثارشان را بيان داشته است. هدف از بيان شرح حال افراد معاصر و شاگردان و ديگر افرادي كه به هر تناسبي از آن‌ها در كتاب ياد شده؛ نكته‌اي است كه نويسنده – استاد مدرس رضوي- جهت روشن شدن عهد خواجه‌ي طوسي لازم دانسته است. بخش دوم كتاب، همان‌طور كه ذكر شد؛ فهرست و تشريح آثارش را شامل مي‌شود؛ و از آنجايي كه خواجه نصيرالدين، دانشمندي همه چيزدان بوده و در فلسفه، كلام، فقه، نجوم، رياضي، طب و معماري تبحر و تسلط داشته است؛ اين آثار كثرت فراواني دارند؛ علاوه بر اين طبق اذعان نويسنده، وي به زبان‌هاي عربي و فارسي تسلط كامل داشته و آثارش را به اين دو زبان در نهايت فصاحت و بلاغت نگاشته است و نيز رساله‌اي به زبان تركي دارد. آثار او چه در گذشته و چه در زمان حال، منبعي در خور، جهت استفاده‌ي دانشمندان و فضلاء بوده و همچنان در اكثر كتاب‌خانه‌هاي ايران و حتي جهان در دسترس افراد قرار دارد. همه‌ي اين دلايل، عاملي هستند كه دكتر مدرس رضوي در بيان اين بخش، كتب را همراه با شرحي در مورد آن بياورد تا منبعي كارآمد براي مخاطبان قرار گيرد و اطلاعات منسجمي در اين رابطه به خواننده ارائه كند.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.