کتاب احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی

درباره‌ی کتاب احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی دکتر علی دلاور

هدف کلی کتاب احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی دکتر علی دلاور، تشریح ساخت، معنا و کاربرد شاخص‌های آماری است. از دیگر اهداف جزئی آن عبارتند از: آشنایی دانشجویان با مفاهیم اساسی تجزیه و تحلیل آماری، کمک به درک و فهم بهتر این کاربردها به طوری که دانشجویان اطلاعات کافی را دربار‌ه‌ی روشهایی که بیشترین کاربرد را در علوم انسانی دارند، کسب کنند.

کتاب احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی علی دلاور از انتشارات رشد به خوانندگانی که پایه‌ای قوی در ریاضی ندارند، کمک بسزایی در آموزش روش های اساسی آمار و کاربرد آنها دارد. به همین دلیل مبنای ریاضی فرمول‌ها کاملاً حذف گردیده و تلاش شده است تا دانشجویان با مفاهیم اساسی آمار، بدون استفاده از روش‌های پیچیده‌ی ریاضی و به کمک شیوه‌ی شهودی آشنا شوند.

به منظور بالابردن میزان یادگیری دانشجویان محترم، در پایان هر قسمت، خودآزمایی‌هایی در نظر گرفته شده که می‌توانند برای اطمینان از درستی پاسخی که به هر یک از سؤالات می‌دهند، به پاسخ نامه‌ی موجود در پایان کتاب مراجعه کنند.

در علم آمار دو دسته شاخص آماری وجود دارد: 1٫ توصیفی 2٫ استنباطی. هر کدام از این شاخص‌ها دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. به عبارت دیگر، شاخص‌های آماری به دو صورت به کار برده می‌شوند؛ شکل اول عبارت است از جمع آوری اطلاعات و سازمان‌بندی آن‌ها به شیوه‌ای که به صورت معناداری قابل درک و فهم و ارتباط باشد و شکل دوم به کمک یافته‌های حاصل از نمونه، اطلاعات لازم دربارۀ جامعه‌ای که نمونه از آن انتخاب شده است به دست می‌آید. در این حالت هدف از پژوهش، تعمیم یافته‌ها، تبیین و پیش بینی حوادث است.

بخشی از کتاب احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی دکتر دلاور

فصل اول: آمار توصیفی

از مباحث مطرح در آمار توصیفی، متغیرها می باشند. ویژگی هایی که پژوهشگران آن ها را مشاهده و اندازه گیری می کنند، متغیر نامیده می شود. واژه ی متغیر به ویژگی هایی اطلاق می شود که بیش از یک ارزش به آن ها اختصاص داده می شود و تغییرات را از فردی به فردی یا از شئی به شئی دیگر نشان می دهند. متغیر را می توان به دو طبقه ی کمی و کیفی تقسیم کرد.

فصل دوم: توزیع های فراوانی و نمونه ها

توزیع فراوانی عبارت است از سازمان دادن به اندازه ها یا مشاهده ها، به وسیله ی درآوردن آن ها در قالب طبقه ها همراه با ذکر فراوانی هر طبقه. توزیع فراوانی، داده ها را به صورت خلاصه و مرتب شده، به نحوی که تفسیر آن ها آسان شود، نمایش می دهد.

فصل سوم: اندازه های گرایش مرکزی

سه شاخص گرایش مرکزی یعنی نما، میانه و میانگین وجود دارد. این سه شاخص به منظور کسب اطلاعات درباره ی معدل نمره ها در توزیع به کار برده می شوند.

فصل چهارم: شاخص های پراکندگی

شاخص های پراکندگی، میزان پراکندگی یا تغییراتی را که در بین نمره های یک  توزیع وجود دارد، نشان می دهند. دامنه ی تغییرات، انحراف چارکی، واریانس و انحراف استاندارد از شاخص هایی هستند که به منظور تعیین میزان پراکندگی نمره ها به کار برده می شوند.

فصل پنجم: نمره های استاندارد

نمره های استاندارد، وضعیت افراد یا نمره ها را نسبت به میانگین تعیین می کنند. به عبارت دیگر، این نمره ها نشان می دهند که یک نمره در بالا یا پایین میانگین در چه محلی واقع شده است.

فصل ششم: منحنی طبیعی

یکی از جالب ترین اکتشافات بشر، تعیین رابطه ی بین اندازه گیری انواع زیادی از پدیده های طبیعی و قوانین ریاضی تصادف بوده است. این کشف را "گاس"، ریاضی دان آلمانی، انجام داد. او دریافت که توزیع این خطاها با منحنی احتمال معینی که دمویور قبلاً عرضه کرده بود، مطابقت می کند.

فصل هفتم: همبستگی

در آمار، همبستگی به رابطه ی بین دو یا چند متغیر که قابل تبدیل به مقدار هستند، اطلاق می شود. شاخص آماری که میزان و حدود رابطه ی بین متغیرها را نشان می دهد، ضریب همبستگی نامیده می شود.

فصل هشتم: رگرسیون و پیش بینی

مقدماتی ترین روشی که در استفاده از ضریب همبستگی پیرسون برای پیش بینی به کار برده می شود، روش پیش بینی کردن نمره های استاندارد است.

فصل نهم: احتمال

بشر به علت ناتوانایی در استنباط کامل واقعیت ها، پیش بینی حوادث از یک طرف، و سرعت تغییر آن ها از طرف دیگر، مجبور است مفاهیمی از قبیل شانس، تصادف و احتمال را در زندگی روزمره ی خود به کار برد.

فصل دهم: مجموعه ها و احتمال

یکی از مفاهیم بنیانی در ریاضیات که برای یادگیری احتمالات و آمار اهمیت اساسی دارد، مجموعه است. گروهی از اشیاء، عناصر یا اعضاء را مجموعه گویند.

فهرست

فصل اول: آمار توصیفی هدف ها هدف آمار آمار توصیفی آمار استنباطی جامعه نمونه متغیر محدودیت های اعداد مقیاس های اندازه گیری مقیاس اسمی مقیاس ترتیبی مقیاس فاصله ای مقیاس نسبی

فصل دوم: توزیع های فراوانی و نمونه ها هدف ها هدف توزیع های فراوانی و نمودارها توزیع فراوانی توزیع فراوانی طبقه بندی شده نحوه ساختن توزیع فراوانی طبقه بندی شده توزیع فراوانی تراکمی توزیع فراوانی تراکمی درصدی نمودار فراوانی نماها خلاصه

فصل سوم: اندازه های گرایش مرکزی هدف ها معدل ها میانه میانگین مقایسۀ میانگین، میانه، نما انتخاب یک اندازۀ گرایش مرکزی خلاصه

فصل چهارم: شاخص های پراکندگی هدف ها مقدمه دامنۀ تغییرات انحراف چارکی محاسبۀ چارک ها واریانس محاسبۀ واریانس اعداد طبقه بندی نشده محاسبۀ واریانس اعداد طبقه بندی شده انحراف استاندارد (معیار) محاسبۀ انحراف استاندارد با استفاده از اعداد خام محاسبۀ انحراف استاندارد با استفاده از توزیع فراوانی تصحیح شپرد ضریب پراکندگی تفسیر انحراف استاندارد گشتاورهای پیرامون میانگین کجی کشیدگی خلاصه

فصل پنجم: نمره های استاندارد هدف ها رتبۀ درصدی محاسبۀ رتبۀ درصدی موارد استفادۀ رتبۀ درصدی نقاط درصدی محاسبۀ نقطۀ درصدی دهک ها چارک ها نمرۀ z نمرۀ t نمره های نه گانه خلاصه

فصل ششم: منحنی طبیعی هدف ها مفهوم منحنی طبیعی ویژگی های منحنی طبیعی منحنی طبیعی استاندارد سطوح زیر منحنی طبیعی استاندارد جدول منحنی طبیعی استاندارد پیدا کردن رتبۀ درصدی معادل نمرۀ z پیدا کردن فاصله ای که نسبت معینی در آن قرار دارد خلاصه فصل هفتم: همبستگی هدف ها همبستگی نمودارهای پراکندگی شدت همبستگی محاسبۀ ضریب همبستگی مراحل محاسبه ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن تفسیر ضریب همبستگی ضریب تعیین خلاصه

فصل هشتم: رگرسیون و پیش بینی هدف ها پیش بینی پیش بینی نمره های استاندارد (z) ملاک بهترین پیش بینی خطای استاندارد برآورد خلاصه

فصل نهم: احتمال هدف ها تاریخچه احتمال احتمال نظری احتمال تجربی احتمال ذهنی محاسبۀ احتمال جمع حوادث سازگار اصول اساسی قانون ضرب جایگشت (تبدیل) ترتیب قاعدۀ ترتیب ترکیب توصیف احتمال یک حادثه

فصل دهم: مجموعه ها و احتمال هدف ها مجموعه های جبری عملیات مجموعه ها نمودار وَن احتمال شرطی تفکیک فضای نمونه قاعدۀ بیز استقلال خلاصه

فصل یازدهم: توزیع های احتمال و دوجمله ای هدف ها مقدمه متغیر تصادفی توزیع احتمال امید ریاضی متغیر تصادفی نقش امید ریاضی توزیع دو جمله ای آزمایش های برنولی نمونه گیری برای پذیرش خلاصه

فصل دوازدهم: آمار استنباطی هدف ها روش های نمونه گیری خطای نمونه گیری خطای استاندارد میانگین خطای استاندارد میانه خطای استاندارد نسبت خطای استاندارد انحراف استاندارد خطای استاندارد درصد خطای استاندارد فراوانی برآورد فرض خلاف توان آزمون سطح معنادار بودن سطح اطمینان تفسیر تأیید یا رد فرض صفر خلاصه

فصل سیزدهم: آزمون های t هدف ها توزیع t استودنت درجات آزادی آزمون t برای تفاوت بین میانگین های دو نمونه مقایسۀ میانگین های دو گروه مستقل آزمون t برای گروه های همبسته مقایسۀ توان آزمون ها خلاصه

فصل چهاردهم: آزمون های معنادار بودن: نسبت، واریانس و همبستگی مقدمه هدف ها آزمون نسبت آزمون معنادار بودن مقایسۀ یک نسبت با یک نسبت ثابت آزمون واریانس آزمون معنادار بودن تفاوت دو ضریب همبستگی در نمونه های مستقل آزمون معنادار بودن تفاوت دو ضریب همبستگی در نمونه های همبسته خلاصه

فصل پانزدهم: تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه هدف ها مقدمه تفکیک مجموع مجذورات نسبت F مقایسۀ میانگین ها پس از آزمون F مفروضه های تجزیه و تحلیل واریانس خلاصه فصل شانزدهم: طرح بلوکی تصادفی شده هدف ها مقدمه طرح بلوکی با 5 متغیر آزمایشی و 5 بلوک آزمون معنادار بودن در طرح بلوکی تصادفی شده طرح بلوکی با دو متغیر آزمایشی خلاصه

فصل هفدهم: تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر محاسبۀ مجموع مجذورها و درجات آزادی خلاصه

فصل هجدهم: مقایسه های چندگانه میانگین های مورد آزمایش آزمون های تعقیبی هدف ها مقدمه دامنۀ استودنت شده آزمون چند دامنه ای دانکن آزمون نیومن - کلز آزمون توکی آزمون شفه خلاصه

فصل نوزدهم: تجزیه و تحلیل واریانس: طرح عاملی هدف ها مقدمه طرح عاملی و کنش متقابل (تعامل) اثرات اصلی و کنش متقابل مثالی ساده از طرح عاملی مجموع مجذورهای بین گروهی مجموع مجذورهای درون گروهی مقایسۀ سطوح یک عامل خلاصه

فصل بیستم: رگرسیون خطی: برآورد و آزمون فرضیه توزیع های شرطی نمرات پیش بینی و توزیع های شرطی فاصله های اطمینان در رگرسیون خطی آزمون معنادار بودن ضریب رگرسیون خلاصه

فصل بیست و یکم: رگرسیون خطی چند متغیری مفاهیم رگرسیون چند متغیری هندسۀ رگرسیون خطی چند متغیری رگرسیون چند متغیری به شکل نمرۀ خام تعداد متغیرهای پیش بینی کننده همبستگی پاره ای و نیمه پاره ای روش های متناوب برای رگرسیون چند متغیری رگرسیون چند متغیری و تحلیل واریانس خلاصه

فصل بیست و دوم: آزمون خی دو هدف ها مقدمه نیکویی برازش خی دو آزمون خی دو بر اساس اطلاعات قبلی تصحیح خی دو درجات آزادی برای جدول توافقی محدودیت های استفاده از آزمون خی دو محاسبۀ ضریب همبستگی از طریق خی دو ضریب فی ضریب توافقی خلاصه پیوست ها واژه نامه فارسی به انگلیسی واژه نامه انگلیسی به فارسی منابع

• مولف: دکتر علی دلاور
• انتشارات: رشد