کتاب فلسفه چیست؟ – ابراهیمی دینانی

برشی از متن کتاب

نیم روز و در میان بودن

کم تر کسی در زندگی پیدا می شود که با معنی نیم روز آشنایی نداشته باشد و نداند که در میان بودن چه معنایی دارد. نیم روز لحظه ای است که یک روز تمام در آن به دو قسم بعد و قبل تقسیم می شود. اشخاص نه تنها با نیمه رسیدن  روز آشنایی دارند، بلکه از به نیمه رسیدن شب و به نیمه رسیدن بسیاری از امور دیگر نیز آگاهی دارند.

اندیشمندان از تاریخ قدیم و جدید و میانه نیز سخن می گویند و به طول مدت قرون وسطی نیز اشاره می کنند. تردیدی نمی توان داشت که سخن گفتن از میانه بودن بدون توجه به آن چه قبل و بعد آن، امر میانه خوانده می شود امکان پذیر نیست، زیرا در میان بودن فقط در نسبت با قبل و بعد آن معنی پیدا می کند. هر آن چه آغاز و انجام دارد از داشتن میانه نیز برخوردار است. البته هر آن چه میانه است نیز با توجه به آغاز و انجام آن، میانه شناخته می شود. حیات و زندگی هر یک از موجدات در این جهان نیز داراری آغاز و انجام و میانه است. هر موجودی از نوعی هستی برخوردار است، اما آیا می توان از آغاز و انجام و میانه ی هستی پرسش به عمل آورد؟ جای هیچ گونه تردید نیست که اشخاص از آغاز و انجام هستی پرسش به عمل می آورند و با پاسخ هایی نیز در این باب رو به رو می شوند. همه ی کسانی که از آغاز و انجام هستی می پرسند در میان قرار گرفته اندو جز با آن چه در میان مشاهده می کنند با چیز دیگری سر و کار ندارند.

آغاز، قابل مشاهده نیست و انجام نیز دیده نمی شود. هم.واره در میان است و به مجرد این که در میان بودن از آن سلب شود، دیگر حرکت نخواهد بود به عبارت دیگر می توان گفت در میان مبدا و منتها بودن، ذاتی حرکت است و اگر در میان بودن را از دست دهد، ذات آن از میان رفته است. همان گونه که سلب ذات و ذاتی از یک شی امکان پذیر نیست، سلب عنوان در میان بودن از حرکت نیز امکان پذیر نخواهد بود. کسانی که از حرکت توسطیه سخت می گویند به همین مساله اشاره می کنند البته گروهی دیگر از فیلسوفان مسلمان بیش از این که از حرکت توسطیه سخن بگویند به حرکت قطعیه باور دارند و روی اصالت آن اصرار می ورزند.

آن چه انسان با آن سر و کار دارد و به تجربه در می آید آغاز نیست و انجام نیز به شمار نمی آید. انسان خود همیشه در میانه است و جز به آن چه در میانه است به چیز دیگری دسترسی ندارد. ممکن است انسان با اموری رو به رو شود که آن ها آغاز شناخته می شوند ولی آیا آن چه انسان به آغاز بودن آن باور دارد در واقع و نفس الامر آغاز است و به آن چه قبل از آن است نمی توان اندیشید؟ چگونه می توان به آغاز واقعی و حقیقی دست یافت و ادعا کرد که به بیش از آن چه …