


کتاب تاریخ بیهقی | مدرس صادقی

کتاب گزیده تاریخ بیهقی | نرگس روان پور

تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی، اثر ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی، تاریخنگار و نویسنده ایرانی است که بین سالهای 385 تا 470 هجری قمری میزیست. بیهقی را پدر نثر پارسی مینامند. او دبیر دیوان سلطان محمود غزنوی بود و بهمرور به منصب صاحب دیوان رسالت رسید و به نامهها، اسناد و مدارک دولتی دسترسی کامل داشت. او این کتاب را بهصورت دقیق، علمی و مستند نگارش کرد و به مهمترین منبع تاریخی تاریخ پادشاهی غزنویان و دورههای پیشین تبدیل شد. این کتاب در 30 دفتر نگارش شده که امروز حدود پنج جلد از آن برجایمانده است. از تاریخ بیهقی در کتب کهن دیگر نیز یاد شده است. این کتاب مستندنگاری است از سالهای قرن پنجم و پیش از آن. در این مطلب، به بررسی تاریخ بیهقی پرداخته شده است. اگر از علاقهمندان به تاریخ هستید و یا قصد خرید آنلاین کتاب تاریخ بیهقی را دارید، با ما همراه باشید.
ابولفضل بیهقی، نام کتاب خود را «تاریخ» نهاد، اما به مرور، نامهای متنوعی بر این کتاب نهاده شد، تاریخ بیهقی، تاریخ ناصری، تاریخ مسعودی، تاریخ آل سبکتگین، تاریخ آل ناصر، تاریخ آل محمود، جامع فی تاریخ سبکتگین، جامعالتواریخ و مجلدات از دیگر نامهای این کتاب هستند. نامیدن این کتاب با این نامها به علت دوره پادشاهی مسعودی غزنوی، نام پدر محمود غزنوی (سبکتگین) که با عنوان ناصرالدین شناخته میشد و لقب الناصرالدیناللهِ سلطان مسعود غزنوی است.
آنچه که در پنج جلد بازمانده از تاریخ بیهقی بیان میشود، در میانه قرار دارد و از جلد پنجم تا دهم آن است و شامل وقایعی از مرگ سلطان محمود غزنوی در سال 421 تا فرار سلطان مسعود غزنوی به هند در سال 432 را پوشش میدهد. اما موضوع اصلی تاریخ بیهقی، ثبت تاریخ پادشاهی سلسله غزنویان و رویدادهای چهل و دو سال از پادشاهی غزنویان است که شامل بخشهایی از تاریخ صفاریان و سامانیان نیز میشود و به بیان وقایع بین سالها 409 تا 470 پرداخته است. برخی از وقایع بازگو شده در کتاب تاریخ بیهقی، به پیش از این دوران بازمیگردد که به نقل از دیگران بیان شدهاند. این کتاب اطلاعات باارزش تاریخی از روزگار مردم و حکومتداری در دوره غزنویان ارائه میکند و میتوان گفت اولین کتاب تاریخی است که به شکل مستند جمعآوری شده و همه اطلاعات را در اختیار خواننده قرار میدهد.
تاریخ بیهقی، علاوه بر جنبه ادبی، جنبه تاریخنگاری و جامعهشناسیِ وقت را دارا است و اطلاعات مهم زیادی را در اختیار مخاطب قرار میدهد. در این کتاب، حقایقی همچون نکات اخلاقی، عبرتآموزی، توطئهها، رقابتها، آدابورسوم، مذاکرات محرمانه، اسناد مهم، اسناد و وقایع به همراه تاریخ دقیق و با رعایت عدالت، ذکر شده است که در کمتر کتاب تاریخیِ بازمانده از آن قرون، میتوان آنها را یافت. با خرید کتاب تاریخ بیهقی و مطالعه آن، میتوانید به درک صحیحی از آن دوره تاریخ برسید. [caption id="attachment_308787" align="aligncenter" width="400"] سردیس ابوالفضل بیهقی، نگارنده تاریخ بیهقی[/caption]
سبک بیهقی در نثر کتاب، چیزی بین زبان ساده و مرسل بوده و شامل حشو اطناب عربی عراق است که در آن دوره رایج بوده است. این کتاب را میتوان بهترین نمونه نثر فارسی دوران نامید و نشان از تسلط نویسنده به زبانهای فارسی و عربی دارد. در این اثر، از لغات عربی فراوان و لغات، عبارات و مثلهای فارسی زیادی نیز استفاده شده و شامل توصیفات، استشهاد، تمثیل و اطناب است. در نگارش نثر این کتاب شکل جدید افعال، بهکاربردن آنها و حذفشان به قرینه به چشم میخورد.
همانطور که پیشازاین نیز بیان شد، تاریخ بیهقی، یک مستندنگاری است. سبکی دقیق و علمی که باعث بهوجودآمدن تحول در تاریخنویسی نیز شد. سبکی که تا پیش از آن دیده نشده بود. تاریخهایی که در آن دوره نگارش میشد، توسط دبیران و مورخان دربار بوده که محدود، پراکنده، با جهتگیری، ستایش و اغراق زیادی نگارش میشد. اما تاریخ بیهقی اینگونه نیست و با خواندن آن از چندوچون زندگی مردم و دربار در آن دوره مطلع میشوید. در این کتاب، اگرچه از غزنویان حمایت کرده، اما به اشکالات حکومت و اشتباهات دربار نیز اشاره میشود.
تاریخ بیهقی، مملو از داستانها و حکایات تاریخی است که روایت شدهاند و در طول تاریخ موردتوجه مردمان قرار گرفتهاند. «قاضی بُست»، «گنج قناعت»، «هارونالرشید و دو زاهد»، «هارونالرشید و یحیی برمکی»، «بر دار کردن حسنک وزیر»، «عمرو لیث و شکیبایی او بر مرگ برادرش» و... از جمله این داستانها هستند. بسیاری از این حکایات، به علت محبوبیت زیاد، علاوه بر نگارش در این کتاب، در طول زمان، سینهبهسینه نقل شده و زنده ماندهاند.
کتاب تاریخ بیهقی، یکی از برترین کتب تاریخ ایران است که در کتابخانههای ایران و جهان، نسخ خطی مختلفی از آن وجود دارد. این کتاب در سال 1862 میلادی به تصحیح مورلی و ماسو لیز در کلکته به چاپ رسید. در سال 1305-1306 شمسی، در تهران، با تصحیح سید ادیب پیشاوری، چاپ سنگی شد. پس از آن نیز با تصحیحهایی از سعید نفیسی در سالهای 1319، 1326 و 1332، علیاکبر فیاض در سال 1324، در سال 1368 با تصحیح و تشریح خلیل خطیب رهبر و... به چاپ رسید. همچنین کتابهای زیادی تحت عناوین شرح، توضیح واژه و جملات، گزیده داستانها و... تاریخ بیهقی به چاپ رسیدهاند. تاریخ بیهقی به زبانهایی همچون انگلیسی، عربی و روسی نیز ترجمه شده است.
برای خرید اینترنتی تاریخ بیهقی، همانند سایر کتاب های تاریخی، میتوانید به سایتهای معتبر خرید کتاب مراجعه کنید. اما اگر قصد خرید آنلاین کتاب تاریخ بیهقی با تصحیحی خاص را دارید، میتوانید به کتابانه مراجعه نمایید. برای این کار تنها کافی است نام تاریخ بیهقی را در این وبسایت جستجو کرده تا لیست ویرایشهای مختلف این کتاب را دیده و خرید خود را نهایی کنید.
قیمت خرید کتاب تاریخ بیهقی، میتواند بسته به نوع چاپ و انتشارات و... متنوع باشد؛ ازاینرو، اگر قصد خرید اینترنتی تاریخ بیهقی را دارید و میخواهید پیش از خرید از قیمت آن و باخبر شده و اطلاعاتی تکمیلی درباره این کتاب کسب کنید، سری به سایت کتابانه بزنید.