کتاب خوشه های خشم نوشتهی «جان اشتاین بک»، یکی از شاهکارهای ادبیات آمریکا است که برندهی جایزهی پولیتزر شد. این کتاب در سال 1939 منتشر شد و داستانی از زندگی کارگران فقیر آمریکا را روایت میکند که بخاطر خشکسالی و بحران اقتصادی در دههی 1930،مجبور هستند به غرب آمریکا سفر کنند. نویسنده در این کتاب به صورت شفاف و با زبانی تند و تیز، به موضوعاتی همچون بیکاری، فقر، تبعیض و نابرابری اجتماعی انتقاد میکند و با تصویرگریای زیبا و قوی، تلاش و مبارزات یک خانواده را، به عنوان نمادی از قشر ضعیف جامعه، برای زنده ماندن و تحمل شرایط سخت به تصویر میکشاند. در ادامه، بیشتر به بررسی این اثر هنری مهم خواهیم پرداخت.
خوشه های خشم، همانطور که پیش از این اشاره شد، داستان خانوادهای فقیر به نام «جاد» است که بخاطر بحران اقتصادی و خشکسالی در دههی 1930، مزرعهی خود را ترک کرده و به دنبال کار و زندگی بهتر به غرب آمریکا سفر میکنند. کتاب با توصیف طوفانهای شدیدی شروع میشود که منجر به نابودی مزارع و دسترنج کشاورزان شدهاند. با چنین وضعی، اکثر کشاورزان و مزرعه داران که از پس بدهیهای خود به بانکها برنیامدهاند، مجبورند زمینهای خود را در ازای وامهایشان به بانک بدهند. خانواده جاد یکی از این افرادند. آنها برای یافتن کار جدید راهی کالیفرنیا میشوند و کتاب روایت سفر دور و دراز این خانواده و مشکلاتی است که برای آنها پیش خواهد آمد. در طول سفر، آنها با مشکلات زیادی روبرو میشوند و به سراغ بسیاری از مزارع و شرکتها میروند، اما همه جا با تبعیض و ظلم مواجه میشوند. در نهایت، خانوادهی جاد به کالیفرنیا میرسند، جایی که فرصت بیشتری برای پیدا کردن کار و زندگی بهتر به آنها اعطا میشود. با این حال، زندگی در کالیفرنیا نیز برای آنها سخت و دشوار است و بسیاری از مشکلات قبلی نیز همچنان به قوّت خود باقی میماند.
خانوادهی جاد یک خانوادهی پرهیزکار، پایبند به ارزشهای خانوادگی و مردمی، و با ارادهی قوی و پشتکار برای بقا در شرایط سخت معیشتی است. آنها از دیگر اعضای خانواده و دوستان خود حمایت کرده و برای ارتقای وضعیت خود و خانوادهشان تلاش میکنند تا به زندگی بهتری برسند. تلاشهایی که غالبا نتیجهای ندارند. در واقع آنها نماینده قشری از مردم اند که زیر بار قساوت سرمایهداری و ستم سرمایهداران کمر خم میکنند و مجبور به تحمل تجربهی تلخیهایی میشوند که حق هیچ انسانی نیست!
در رمان خوشه های خشم، جان اشتاین بک، با نگاهی تلخ و انتقادی به زندگی خانوادههای فقیر و محروم پرداخته است. در ابتدا، او با زبانی ساده، تصویری دردناک از زندگی خانوادهی جاد و سایر خانوادههای فقیر را به تصویر میکشد و سپس با توصیفهای قوی و شفاف، مشکلات روزانهی این افراد را وصف میکند و خواننده را به دنیای بیرحمی که آنها در آن زندگی میکنند، میکشاند. به نظر میرسد که اشتاین بک، با نشان دادن واقعیتهای دردناک، از خواننده خواسته است تا برای تغییر وضعیت، تمام قد بایستد و در کنار این خانوادهها، برای برابری و عدالت اجتماعی تلاش کند. اشتاین بک با توجه به دیدگاهها و نقطه نظرات خود، روابط اجتماعی را در رمان بررسی میکند. وی، در شاهکار خود نشان میدهد که روابط اجتماعی در آمریکای دهه 1930 به علت تفاوتهای طبقاتی، بسیار ناعادلانه و نابرابر است. او با اشاره به روابطی که بین خانوادهی جاد و صاحبان کشتیهای مهاجرتی برقرار میشود، نشان میدهد که چقدر این روابط غیرانسانی و به دور از انصافاند.
اشتاین بک در بهترین کتاب خود، از بسیاری از سیاستهای دولت و نظام سیاسی که زندگی مردم را تحت تاثیر قرار میدهد، نارضایتی شدید خود را بیان میکند. یکی از مهمترین انتقادات سیاسی در این کتاب، به سیاستهای دولت در قبال مهاجران مربوط است. در دهه 1930، بسیاری از مهاجران به دلیل بحران اقتصادی به دنبال کار و زندگی بهتر به آمریکا مهاجرت کردند. با این حال، دولت ایالات متحده برخلاف وعدههایش در قبال این مهاجران، هیچ کمک مالی و مسکن مناسبی را فراهم نکرد. نظام بانکی آمریکا نیز از موضوعات مورد انتقاد نویسنده است. او به این نکته اشاره میکند که نظام بانکی آمریکا از سیاستهای نادرستی برای جلوگیری از ورشکستگی بانکها استفاده کرده و در نتیجه بسیاری از مردم دچار مشکلات و دشواریهای مالی جدی شدهاند. این رمان، بر اساس دیدگاههای جامعهشناسی و سیاسی نویسنده، تصویری از آسیبهای جامعه و محبوس شدن انسانها در آن ترسیم میکند. اشتاین بک، با نمایش خشونت و فضای ناامنی که برای خانوادهی جاد ایجاد شده، مانند دست به دست شدن از یک شهر به شهر دیگر، مشکلات را برای خوانندگان خود شفاف میکند. این رمان نشان میدهد که در دوران بحرانی، برخی افراد ناچارند برای زنده ماندن و تامین نیازهای اولیه، زندگی خود را نیز بفروشند. در واقع میتوان گفت، رمان خوشه های خشم نمایشگر رویاهای از دست رفتهی جمعیتی است که در زمان خشکسالی و بحران اقتصادی، هر چه بیشتر تلاش کردند، کمتر به دست آورند و هر شب سرخوردهتر و فقیرتر از دیشب سر بر بالین گذاشتند. اشتاین بک با توجه به تجربیات خود در برخورد با کارگران مزارع، به نوشتن این رمان همت گماشت و حاصل آن شاهکاری آگاهکننده و به یادماندنی شد.
«امید» در رمان خوشه های خشم به عنوان یک مفهوم اساسی و مهم مطرح شده است. در این کتاب، امید به عنوان یک نیروی دوامبخش و محرک برای اعضای خانوادهی جاد، سرگردانان، و سایر مهاجران جلوه میکند. در شرایطی که آنها با بیخانمانی و نابرابری روبرو هستند، امید به عنوان تنها راه نجات و رهایی از این شرایط برای آنها نقش مهمی دارد. این امید از منابع مختلفی مانند تعصبات مذهبی، وفاداری به خانواده، و ارادهی قوی فردی نشأت میگیرد و به یکی از اصلیترین موضوعات کتاب تبدیل میشود.
کتاب خوشه های خشم ا اثرات بسیار بزرگی بر ادبیات آمریکا و جهانی گذاشت. بنابراین، مطالعهی این کتاب میتواند از بسیاری از جهات حائز اهمیت باشد. با خواندن این کتاب، فرد میتواند نگاهی به سیاستهای مهاجرتی و اشتغال در آمریکا داشته باشد و نیز نظری به تاریخچهی کارگران و افراد فقیر در ایالات متحده در دهههای گذشته بیاندازد. علاوه بر این، رمان خوشه های خشم برای بیان مسائلی همچون تلاش برای زنده ماندن، مقابله با خشونت و ظلم، تجربهی دوری از خانه و... نیز نوشته شده است و به عقیدهی منتقدین میتواند به اشخاصی که به دنبال درک بهتر از مسائل اجتماعی و تاریخی جامعه هستند، کمک بسیاری نماید.
کتاب خوشه های خشم دارای ویژگیهایی است که آن را به یک اثر ادبیاتی برجسته تبدیل کردهاند؛ یکی از این ویژگیها شخصیتپردازی بسیار خوب است که نتیجه شناخت کافی و برخورد نزدیک نویسنده با افرادیست که در بحرانهای اقتصادی آمریکا دچار آسیب شده بودند. علاوه بر این، نویسنده در این کتاب به سبک روایی و با استفاده زبانی قابل فهم و به دور از تکلّفات بیهوده، توصیفات و تصاویر واقعگرایانه و قدرتمندی را خلق کرده که به شدت روی مخاطب تاثیر خواهند گذاشت. در حقیقت میتوان اذعان داشت که این خصوصیات متنی قطعا یکی از دلایلی میباشند که کتاب خوشه های خشم تا این حد مورد توجه جهان واقع شده است.
در کتاب خوشه های خشم، سرمایهداران به عنوان عامل اصلی تبدیل شدن خانوادههای فقیر به مهاجران و سپس به کارگران کشاورزی در کالیفرنیا، توصیف میشوند. سرمایهداران در این کتاب به عنوان گروهی بیرحم و ظالم نمایش داده میشوند که به دنبال سود و منافع شخصی خود هستند و هیچ اهمیتی به شرایط کارگران و خانوادههای فقیر نمیدهند. در کتاب، شرایطی که سرمایهداران برای کارگران فراهم میکنند، بسیار خطرناک است. کارگران و خانوادههای فقیر مجبور به کار کردن در شرایطی هستند که به سلامتیشان ضربه میزند و ممکن است باعث بیماری و حتی مرگ آنها گردد. در خوشه های خشم بیان شده که چنین ظالمانی از طریق انحصار و کنترل منابع و بازار، قدرت و سرمایهی بیشتری به دست آوردهاند و از این قدرت برای به دست آوردن سود بیشتر استفاده میکنند. نویسنده در تلاش است تا این موضوع را روشن کند که نتایج کاپیتالیسم به شدت برای مردم جامعه فاجعهبار است و جامعهای با چنین وضع، نیازمند تغییرهای بسیار اساسی میباشد.
کتاب خوشه های خشم با توجه به مضمون اجتماعی - تاریخی آن، به همهی افرادی پیشنهاد میشود که به دنبال درک بهتر واقعیتهای اجتماعی و تاریخی هستند. به دانشجویان و دانشآموزانی که درسهای مرتبط با تاریخ، اقتصاد، جامعهشناسی، فلسفه و ادبیات دارند نیز توصیه میکنیم تا از خواندن این کتاب غافل نشوند، زیرا این کتاب اطلاعات بسیاری دربارهی زندگی در دههی 1930 آمریکا، مسائل اجتماعی و اقتصادی و همچنین مفاهیم فلسفی و انسانی را در بر دارد.
شاهکار ماندگار اشتاین بک در ایران به دست مترجمان زبردستی ترجمه شده که حقیقتا انتخاب را برای مخاطبان سخت میکند. برخی از این ترجمههای شاخص عبارتند از:
ما در فروشگاه کتابانه بهترین آثار ادبی جهان را با برترین ترجمهها، در دسترس شما علاقهمندان به کتاب قرار داده ایم. برای خرید کتاب خوشه های خشم، با ترجمه دلخواه، یا هر رمان خارجی دیگر، روی آن کلیک کنید و با افزودن به سبد خرید و ثبت سفارش، منتظر تحویل سریع آن در محل باشید.