کتاب ژئوپولیتیک شیعه | فرانسوا توال

درباره کتاب ژئوپولیتیک شیعه

"ژئوپولیتیک شیعه" کتابی خواندنی در رابطه با دین اسلام و فعالیت های سیاسی حاکم بر مناطق جغرافیای مرتبط با شیعیان می باشد که نقدها و جنجال های بسیاری را به دنبال داشته است. توجه به دنیای اسلام و به خصوص مذهب شیعه یکی از مهم ترین موارد و موضوعات مورد اهمیت اندیشمندان و متفکران جوامع و حکومت های مختلف سراسر جهان و به ویژه امریکا می باشد؛ به طوری که تاکنون مباحث و تالیفات گسترده ای در این حوزه به رشته ی تحریر درآمده و در نتیجه، نوع نگرش نویسنده به دنیای اسلامی را به نمایش می گذارد.

کتاب حاضر نیز یکی از این دسته آثار مذکور است که مولف به شرح و بررسی اسلام و شیعه در کشورهایی از قبیل عربستان، یمن، افغانستان، ایران و ... پرداخته و سپس ویژگی های خاص آن را بر می شمارد. وی ضمن ستایش تمدن سه هزار ساله ی ایران، به طور ویژه کشور ما را به عنوان محوریت اصلی خود، مد نظر قرار داده و جهان اسلامی را به دو بخش کلی، یعنی اسلام ایرانی و اسلام عربی و هم چنین شیعه گری ایرانی و عربی تقسیم بندی نموده است و جهت ارائه ی نظرات شخصی خویش، بسیاری از وقایع و رویدادهای پیش آمده در این مناطق جغرافیایی را در کانون توجه قرار می دهد.

برشی از متن کتاب ژئوپولیتیک شیعه

معمای آذربایجان جمهوری آذربایجان امروزی یک ایالت سابق امپراتوری ایران است که در سال 1828 با انعقاد معاهده ی ترکمانچای به تملک روسیه در آمد. آذربایجان پس از الحاق به روسیه دچار تحولات مختلفی شد. در ابتدای قرن بیستم، کشف نفت در منطقه ی باکو جامعه ی آذربایجان را متحول ساخت. سپس در حدود سال های 1920 آذربایجان دوران کوتاهی از استقلال را، قبل از درآمدن به صورت یکی از جمهوی های فدرال شوروی، تجربه کرد و بالاخره در سال 1990 از این پیکره جدا شد. هفتاد و پنج درصد از جمعیت آذربایجان شیعه هستند. این منطقه که سرنوشت جالبی دارد، در قرن شانزدهم توسط قبایل کوچ نشینی که ریشه ی ترکم داشتند و از قسمت های جنوب آناتولی سرازیر شده بودند «ترک زبان» شد.

ولی این قبایل ترکمن به هنگام کوچ و اتراق در منطقه ی آناتولی به وسیله ی وعاظ شیعه به این مذهب گرویده بودند. این تغییر مذهب باعث شد که قبایل آذری به امپراتوری ایران که از دیر زمان به ثروت و امکانات این منطقه چشم دوخته بود، روی آورند. آذربایجان با وجود این که در قرن نوزدهم به دو قسمت تجزیه شد، در عین حال یک جامعه ی فرهنگی و هویت نیرومند واحدی را تشکیل می دهد. آذربایجانی ها چه در امپراتوری قدیم و چه در ایران جدید هم از نقطه نظر سیاسی و هم در دستگاه دولتی نقش مهمی ایفا کردند. تداخل دو جانبه ی نخبگان آذری و نخبگان فارسی زبان یکی از دلایل شکست کوشش استالین در 1947 در جهت اتحاد دو آذربایجان بود. استالین با آرزوی دست یابی به اقیانوس هند، بر ملی گرایی آذری و یگانگی مذهبی و فرهنگی بین دو قسمت پآذربایجان تکیه کرد تا یک جمهوری شوروی آذربایجان در ایران به وجود آورد.

البته به این امید که این جمهوری سپس به آذربایجان شمالی منضم گردد، درست در زمانی که وی از کیسه ی ایران یک جمهوری کردستان به وجود آورده بود. حمله ی متقابل نیرومند ایران با کمک امریکایی ها این دولت را به راحتی در هم شکست و پیوندهای تاریخی آذری های ایرانی با ایران، پوشالی بودن این دولت را نشان داد. از نقطه نظر اجتماعی، مذهب شیعه در هر دو سوی مرز یکسان عمل می کند. وی در قسمت شمالی یعنی جمهوری آذربایجان جامعه ی روحانیت از ساختار ضعیف تری نسبت به ایران برخوردار است.

آذربایجانی های شمالی، در اثر غلبه ی روس ها بر این منطقه در قرن نوزدهم، یک جانشین شدند و همین یک جانشینی باعث پیدایش نوعی آگاهی سیاسی در چهارچوب توسعه ی شهرنشینی در این منطقه شد که پس از اکتشاف نفت به سرعت در حال تحول بود. آذربایجانی های روسیه همواره و حتی در امپراتوری رو به زوال تزاری، قوم و ملتی کاملا خودآگاه بودند و در نتیجه نسبت به برادران خود در ایران احساس هم بستگی می کردند. در دوران شوروی در آذربایجان یک اداره ی مسلمان ماورا قفقاز وجود داشت که مقر آن در باکو و در واقع مسئولیت کلیه ی شیعیان شوروی با آن بود. خودآگاهی ملی آذربایجانی ها، امروز به خاطر استقلال سیاسی نوین و نیز جنگ با...

فهرست

مقدمه پیش گفتار ظهور مجدد شیعی گری مکتب های گوناگون شیعه مورد استثنایی ایران دو وجه عمده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران معمای آذربایجان هزاره های افغانستان علویان ترکیه شیعیان شبه قاره هند شیعیان آسیای مرکزی تناقض عراق شیعیان خلیج فارس شیعیان یمن چالش علویان سرنوشت دروزها انتقام شیعیان لبنان رستاخیز شیعه؟ شجرنامه فرقه های شیعه سلسله امامیه نام ها و القاب فرقه های شیعه تاریخ شماری شیعه جمعیت شیعیان کتاب نامه

• نویسنده: فرانسوا توال
• مترجم: کتایون باصر
• انتشارات: ویستار