کتاب فضا، شهر و نظریه اجتماعی - تانکیس

کتاب فضا، شهر و نظریه ی اجتماعی (مناسبات اجتماعی و شکل های شهری) تألیف فرن تانکیس، با ترجمه ی دکتر حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.

این کتاب روابط بین فرایندهای اجتماعی و فرم های فضایی شهر مدرن را مورد تحقیق قرار می دهد. متن آن مانند متن رشته های علمی، حاوی یک دید کلی به توسعه ی مطالعات شهری یا جامعه شناسی شهری نیست؛ بلکه طرق خاصی را که مفهوم شهر در تصورات جامعه شناسانه جای گرفته است، مورد تحقیق قرار می دهد. این کار را با دو بخش ادبیات کلیدی در جامعه شناسی شهری و نظریه اجتماعی آغاز می کند. اولی شامل مباحث آغازین یک جامعه شناسی شهری اختصاصی است که پژوهشگران مکتب شیکاگو در دهه ی 1920 و بعد از آن، آن را بسط داده اند. دومی متکی بر کاری در تئوری اجتماعی اروپایی به ویژه آثار گئورگ زیمل و والتربنیامین است که به میزان زیادی بر رویکردهای مفهومی به فضای شهری و تجربه شهری اثر گذاشته اند. کتاب حاضر با رویکردی بین المللی و چند رشته ای منطبق است و طیفی از مباحثات مربوط به شهرها و زندگی شهری را طرح می کند. هم چنین  این کتاب  چشم اندازهای برجسته ی جامعه شناسی شهری و نظریه ی اجتماعی را با تحلیلی از مسائل و موضوعات شهری معاصر به هم می آمیزد. ایجاد ارتباط مباحث در مطالعات شهری در چارچوب تحلیل و نظریه ی اجتماعی با برخوردی وسیع تر، این اثر را برای دانشجویان دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد جامعه شناسی شهری، جغرافیای اجتماعی و فرهنگی، و مطالعات شهری و فرهنگی جذاب خواهد کرد.

کتاب "فضا، شهر و نظریۀ اجتماعی" با عناوین زیر در 8 فصل تدوین شده است: اجتماع و انزوا: مناسبات اجتماعی در شهر 2. فضاهای تفاوت و تقسیم 3. سیاست های فضا: جنبش های اجتماعی و فضای عمومی 4. سرمایه و فرهنگ: اعیان سازی شهر 5. فصل پنجم: فضای متجسم: جنس، ویژگی جنسی و شهر 6. حکایت های فضایی: ذهنیت در شهر 7. ایجاد فضا: فرهنگ های شهری، تاکتیک های فضایی 8. نتیجه گیری

 

فهرست

مقدمه فصل اول: اجتماع و انزوا: مناسبات اجتماعی در شهر فصل دوم: فضاهای تفاوت و تقسیم فصل سوم: سیاست های فضا: جنبش های اجتماعی و فضای عمومی فصل چهارم: سرمایه و فرهنگ: اعیان سازی شهر فصل پنجم: فضای متجسم: جنس، ویژگی جنسی و شهر فصل ششم: حکایت های فضایی: ذهنیت در شهر فصل هفتم: ایجاد فضا: فرهنگ های شهری، تاکتیک های فضایی فصل هشتم: نتیجه گیری منابع و مآخذ واژه نامه نمایه

برشی از متن کتاب

فصل اول: اجتماع و انزوا: مناسبات اجتماعی در شهر کشاکش بین گمنامی و اجتماع در شهر، زیربنای بحث های این فصل است. چنین کشاکشی در بحث های اولیه ی جامعه شناسی شهری به ویژه در کارهای نظریه پردازان مکتب شیکاگو در سال های 1920 و 30 نمایان است. فصل دوم: فضاهای تفاوت و تقسیم در شکل گیری جامعه شناسی شهری منطق تقسیم و تفاوت، منطقی حیاتی و حساس بوده است. خطوط تفاوت اجتماعی در آثار مکتب شیکاگو، می توانسته در پیرامون تقسیمات عملکردی در فضا بازنمایی شود. شهرهای مدرن نه فقط به واسطه ی اندازه و تمرکز جمعیت آن ها، بلکه به واسطه ی الگوهای تفکیک آن ها از هم بازشناسی شده اند. شهرها، به عبارتی تفاوت را بر حسب شیوه هایی تولید و بازتولید می کنند که در فضا مشخص شده اند. در حقیقت، این بخشی از معادله ی شهری است که  بسیار جالب و شگفت انگیز است. فصل سوم: سیاست های فضا: جنبش های اجتماعی و فضای عمومی فصل سوم، شهر را به عنوان عرصه ی عامل سیاسی و قدرت مورد ستیز، مورد بحث قرار می دهد. کانون اصلی بحث در این جا کمتر بر دورنماهای مسلط قدرت در شهر – معماری نفوذ و امتیاز – و بیشتر بر آن است که شهرها چگونه حرکت های سیاسی غیر رسمی را قالب می زنند. فصل چهارم: سرمایه و فرهنگ: اعیان سازی شهر فصل چهارم اختصاص به آن دارد که فرایندهای اقتصادی در فضاهای شهری چگونه در سطوح معنا و بازنمود، بازتاب پیدا می کند. این فصل به بررسی روش تغییر اجتماعی – اقتصادی می پردازد که می توانند از طریق دگرگونی های سازمان فضای شهری، خوانده شوند. کانون تمرکز در این جا بر اعیان سازی شهر درونی به مثابه تغییر فرم های مادی و معانی فرهنگی آن جاست. فصل پنجم: فضای متجسم: جنس، ویژگی جنسی و شهر پنجمین فصل درباره ی جنس و جنسیت در شهر، پل ارتباطی را بین بحث های فصول قبل درباره ی نظم فضایی و اجتماعی شهرها و دو فصل نهایی که به طور نزدیک تر با مسائل ذهنیت و معنا سر و کار دارند، شکل می دهد. شهرها را نمی توان صرفاً به عنوان اشکال ساخته شده یا نظام های پیچیده ی اجتماعی صرف تحلیل کرد بلکه باید به عنوان شیوه های شعور و تجربه در نظر گرفت. فصل ششم: حکایت های فضایی: ذهنیت در شهر فصل ششم بر فصل مشترک بین ذهن و شهر متمرکز است. این فصل به شهر به مثابه ی یک فضای ادراکی و هم چنین فیزیکی می پردازد: چگونگی تجربه ی افراد از شهر، تنها یا همیشه به وساطت ساختارهای کلان اجتماعی  و اقتصادی تعیین نمی شود بلکه از طریق خود نقشه های ذهنی و عمل خاص فضایی آن ها سازمان می یابد. فصل هفتم: ایجاد فضا: فرهنگ های شهری، تاکتیک های فضایی فصل هفتم این بحث را که مردم چگونه از طریق عمل روزمره و تاکتیک های فضایی خلاقانه برای خودشان دست به ایجاد فضا می زنند بسط می دهد. این مبحث در جست و جوی مکان ها و اعمالی در شهر است که نظم فضایی و رفتار معمول را پایدار می کند. فصل هشتم: نتیجه گیری نمی توان به سادگی دو شاخه ی عامل – ساخت را که اندیشه ی جامعه شناسی را در سراسر توسعه ی آن بغرنج کرده است شرح داد. بلکه باید به مسائل مقیاس که تحلیل اجتماعی شهری با آن مواجه است اشاره کرد؛ به شکاف میان شهر به عنوان نوعی «ماشین» سازمان دهنده ی زندگی اجتماعی و راه هایی که فاعلان برای خود فضایی در شهر می سازند. این پیچیدگی که به خوبی در اثر میشل دِسرتو مطرح است، متوجه می سازد که مردم در شهر هم چنان در فضاهای محلی زندگی می کنند که از عمل روزمره ی تکراری و ارتباطات خصوصی و از عدم کمال طرح های شناخت و نظم فضای شهری تشکیل می شود.

(مـناسـبات اجـتمـاعـی و شـکل هـای شـهری) نویسنده: فرن تانکیس مترجمان: دکتر حمیدرضا پارسی - آرزو افلاطونی انتشارات: دانشگاه تهران