کتاب پداگوژی | ناصر کوثری

درباره کتاب پداگوژی اثر ناصر کوثری

کتاب پداگوژی از دسته کتاب‌های آزمون‌های فنی و حرفه‌ای ویژه‌ی متقاضیان دریافت کارت مدیریت آموزشی جهت تأسیس آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای نگاشته شده و قابل استفاده مدرسین و مربیان فنی و حرفه‌ای می‌باشد.

با توجه به اهمیت آموزش و تعلیم و نقشی که معلم و مربی می‌تواند در این امر داشته باشد، از سال 1362، اداره‌ای به نام «پداگوژی» شکل گرفت که از کارشناسان و مربیان آموزش سرپرستی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور تشکیل شده بود؛ که وظیفه داشتند روش‌های آموزش فنی و حرفه‌ای را به مربیان سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور بیاموزند.

پس از مدتی از تأسیس این مرکز، فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی آن شکل سازمان یافته‌تر و منسجم‌تری یافت و نویسنده که خود در این مرکز به عنوان کارشناس فعالیت دارد، به نگارش این اثر در زمینه‌ی تربیت مربی با توجه به رویکردهای سازمان فنی و حرفه‌ای پرداخته که طبق بیان وی «قسمت عمده‌ی مطالبی که آشنایی با مفاهیم آن برای مدرسین محترم به خصوص مربیان آموزش فنی و حرفه‌ای ضروری است، به اختصار ارائه و عنوان شده است.» تا به این ترتیب مربیان و مدرسین بتوانند خود را برای انجام دادن وظایف و رسالت خود به شکلی مطلوب آماده و مجهز نمایند. لازم به ذکر است که واژه‌ی «پداگوژی» طبق بیان مؤلف، در اصل یک واژه‌ی یونانی بوده که به زبان لاتین، مفهومی دارد که عبارت است از روش‌ها و شیوه‌های تربیت و آموزش کودکان و خردسالان.

اما در اصطلاح امروز منظور، روش‌های آموزش و تربیت مربی به معنای عام آن است. این کتاب حاوی پنج بخش بوده که در بخش اول به طور مفصل تاریخچه‌ی تعلیم و تربیت و آموزش در ایران را تشریح نموده؛ چراکه نویسنده معتقد است؛ بررسی اتفاقات گذشته، می‌تواند در درک موقعیت‌های فعلی و طرز نگرش به آینده مؤثر باشد. در فصل دوم مفاهیم مهم و پایه‌ای برنامه، برنامه‌ریزی و برنامه‌ریزی آموزشی را شرح و بسط می‌دهد و آموزش واقعی را آموزشی می‌داند که هدف آن پدید آوردن دگرگونی و تحول در فراگیر است. پس از بیان مفاهیم پایه، هدف‌های آموزشی را که عبارتند از نتایجی که پس از اتمام دوره آموزشی حاصل می‌گردند، تشریح نموده و آن‌ها را طبقه‌بندی کرده و در پایان این بخش به بیان استانداردهای آموزشی و برنامه‌ی درسی می‌پردازد.

فصل سوم را به هدف‌های کلی درسی و هدف‌های جزئی و رفتاریِ روشن و نیز زمانی که به هر کدام از عناوین و هدف‌های آموزشی تعلق می‌گیرد، اختصاص داده است. با توجه به اینکه فقط امر برنامه‌ریزی نمی‌تواند آموزشی کامل را در بر داشته باشد؛ بنابراین در فصل چهارم کتاب به روش‌های اجرای برنامه‌ریزی انجام شده، پرداخته و «اجرا» را جزء لاینفک فرآیند آموزش محسوب می‌کند. از آنجایی که یک چرخه‌ی آموزشی زمانی کامل است که بازدهی و نتیجه‌ی مثبتی از آن را شاهد باشیم؛ و این امر تنها به وسیله‌ی «ارزشیابی آموزشی» محقق می‌شود.

در فصل پایانی کتاب، به این مهم پرداخته شده و با این بیان و توضیحات که ارزشیابی می‌تواند چرخه‌ی آموزش را تکمیل کند؛ اهمیت آن را چنین بر می‌شمرد که: « عنصر ارزشیابی جزئی از فرآیند آموزش است و حضور آن در این فرآیند باعث می‌شود که مربیان و مسؤولین آموزشی به کاستی‌های برنامه‌های آموزشی پی برده و به رفع آن بپردازند».

بخشی از کتاب پداگوژی اثر ناصر کوثری

جوامع بشری نیز در فرایند توسعه و تکامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی خویش و به منظور رفع نیازهای مادی و معنوی و دستیابی به اهدافی مشخص در هریک از حوزه‌های فوق همواره اقدام به برنامه‌ریزی نموده‌اند.

در فرایند برنامه‌ریزی سه موضوع از اهمیت محوری برخوردارند:

1. شناخت و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود.
2. تعیین اهداف و یا وضعیت مطلوب.
3. تعیین مسیر، روش‌ها و ابزار تحقق اهداف.

در حقیقت برنامه‌ریزی فرایندی است که با شناخت گذشته و تجزیه و تحلیل حال، طرح مطلوب و اهداف مورد نظر در آینده را مشخص می‌کند و نحوه‌ی بسیج امکانات و منابع را برای تحقق اهداف روشن می‌نماید.

کتاب پداگوژی، اثر ناصر کوثری می‌باشد که توسط انتشارات کتاب آیلار به چاپ رسیده است.

فهرست

پیش‌گفتار

فصل اول: تاریخچه تعلیم و تربیت و آموزش در ایران   

فصل دوم: برنامه ریزی    

برنامه

برنامه ریزی آموزشی

هدف‌های آموزشی

نیازهای انسان و نیازهای آموزشی

هدف‌های آموزشی و طبقه‌بندی آن

حیطه شناختی

حیطه عاطفی در یادگیری

حیطه روان- حرکتی (حسی- حرکتی)

طریقه تنظیم برنامه آموزشی با استفاده از هدف‌های کلی آموزشی

هدف‌های رفتاری (اجرایی)

تجزیه هدف‌های کلی به هدف‌های جزئی

استانداردهای آموزشی و برنامه درسی

فصل سوم: طرح درس- مقدمه   

چهار چوب شرایط

شرایط زمانی

شرایط مکانی

شرایط انسانی

محتوای درسی

تنظیم محتوای درسی با استفاده از روش «از کل به جزء»

تهیه محتوای آموزشی با استفاده از روش « از جزء به کل»

روش‌های آموزش

روش‌های مختلف آموزش

روش تدریس که در آن فقط مربی فعالیت می‌کند (سخنرانی)

روش تدریس که در آن مربی و فراگیرنده توأماً فعالیت می‌کنند

روش تدریس که در آن فراگیرنده فعالیت می‌کند

وسایل آموزشی

یادگیری از طریق حواس

انواع وسائل آموزشی

وسائل آموزشی سمعی

وسایل آموزشی بصری

وسائل آموزشی سمعی و بصری

وسائل آموزشی کاربردی

تنظیم طرح درس و انواع آن

تنظیم طرح درس در حیطه شناختی

تنظیم طرح درس در حیطه روان- حرکتی

فصل چهارم: چرخه یا سیکل آموزش   

خصوصیات و ویژگی‌های مربی   

اجرای تدریس تئوری

مراحل مختلف تدریس در حیطه شناختی

مرحله اول: ایجاد انگیزه

مرحله دوم: ارائه اطلاعات

مرحله سوم: تکمیل اطلاعات

مرحله چهارم: کنترل موفقیت

اجرای آموزش در حیطه روان- حرکتی

مراحل مختلف تدریس کار عملی

مراحل تدریس کارگاهی

مرحله اول: آماده نمودن

مرحله دوم: اجرای کار توسط مربی

مرحله سوم: اجرای کار توسط فراگیرندگان

گام اول: تجزیه و تحلیل کار یا مهارت

گام دوم: تمرین کار عملی بر اساس هریک از فعالیت‌های تجزیه شده

گام سوم: تمرین کار عملی به صورت ترکیبی

گام چهارم: اجرای کار مستقل و ساخت محصولات واقعی

مرحله چهارم: کنترل و ارزشیابی

آئین کلاس‌داری

اصول درک رفتار فرا گیرندگان

شیوه حل مشکلات رفتاری

1. کسب حقایق

2. تحلیل حقایق و ارائه فرضیه

3. جستجوی علت

4. حل مشکل

روش مشاوره با استفاده از توصیه مثبت

روش مشاوره با استفاده از تکنیک گوش دادن و منعکس نمودن

شرایط لازم برای برگزاری جلسه مشاوره

فصل پنجم: ارزشیابی آموزشی   

اصطلاحات رایج در ارزشیابی

هدف‌های ارزشیابی

ویژگی‌های ارزشیابی

صحت و درستی

موثق بودن- معتبر بودن

عینیت داشتن

قابلیت استفاده و کاربرد

طبقه‌بندی ارزشیابی‌های آموزشی

برنامه‌ریزی و آمادگی قبل از اجرای آزمون

روش‌های مختلف برگزاری آزمون در حیطه شناختی

آزمون‌های عینی

آزمون‌های ذهنی

اجرای آزمون در حیطه «حسی- حرکتی»

منابع و مآخذ

• برنامه ریزی اجرا ارزشیابی آموزشهای فنی و حرفه ای
• مولف: ناصر کوثری
• انتشارات: کتاب آیلار