کتاب سلجوقیان | ادموند هرتسیگ

معرفی کتاب سلجوقیان:

در میانه ی قرن یازدهم غزنویان از سلجوقیان شکست خوردند و سلجوقیان بر خلاف پیشینیان خود با سرکردگی نیروهای قبیله ای خود به قدرت رسیدند. در عصر سلجوقیان، یورش های قبیله ای ترک در ورارود، خراسان و ایران قوت یافت و دامنه اش تا غرب ایران – آذربایجان، جنوب قفقاز و آناتولی – گسترده شد، و اغلب با ترغیب عملی سلطان ها که ترجیح می دادند قبیله های ناآرام را با جنگ در مرزها مشغول نگه دارند به جای آن که در خانه دردسر آفرین باشند. سلجوقیان – چون غزنویان پیش از خود  به سرعت در قالب حکومتی گنجیدند که هم زیستی ترک و ایرانی توصیف شده است. در اصطلاح کلاسی «اهل شمشیر» و «اهل قلم» ترکان قدرت نظامی و ایرانیان اداره ی کشور را در دست داشتند؛ سلطان های ترک بر تخت سلطنت می نشستند، در حالی که وزیران ایرانی بر دیوان ریاست داشتند. خصلت ایدئولوژیک شاهنشاهی سلجوقی سخت مدیون دولت های پیشین غزنوی و سامانی بود، که آنها نیز به نوبه ی خود از نظام حکومتی ایرانی – اسلامی خلافت فراروییدند. این سلسه مبتنی بر توسل شدید به شریعت و تعصب دینی بود و بر عدل تاکید داشت: مانع از تعدی ماموران و مقامات به مردم عادی می شد و بین آحاد جامعه تعادل لازم را حفظ می کرد.

فهرست

سپاسگزاری مقدمه 1 دو الگوی پذیرش فرهنگ اسلامی: قره خانیان در برابر غزنویان و سلجوقیان 2 نظام الملک: وزیری تکرو؟ 3 روابط اسماعیلی – سلجوقی: برخورد و بن بست 4 تاریخ اصفهان درباره ی جامعه ی ایران در عصر سلجوقیان به ما چه می گوید؟ 5 بغداد: نگاهی از لب مرز به شاهنشاهی سلجوقی 6 دو آینه ی شهر یاران بر ساخته ی دربار سلجوقی: سیرالملوک نظام الملک و نصیحه الملوک غزالی 7 تداوم سبک در شعر کهن فارسی: تاملاتی در شعر منوچهری دامغانی و امیر معزی 8 معماری و سیاست: گنبدخانه های شمالی و جنوبی مسجد جامع اصفهان کتاب شناسی / انگلیسی نمایه

برشی از متن کتاب

تداوم سبک در شعر کهن فارسی: تاملاتی در شعر منوچهری دامغانی و امیر معزی اصغر سید گهراب (دانشگاه لیدن) تحولات سبک در شعر کهن فارسی از قرن دهم تا شانزدهم معمولا بر اساس سبک اشعار و فعالیت ادبی در مراکز درباری در یک پهنه ی جغرافیایی وسیع طبقه بندی می شود با آن که اعتقادات و عوامل سیاسی نیز در این تحول نقش مهمی ایفا می کنند. طبقه بندی سه گانه با معیار سبک به قرار زیر است: الف) سبک خراسانی، سبک «سهل ممتنع» که از آغاز شعر فارسی تا میانه ی قرن دوازدهم در نواحی شرقی ایران رواج داشت. خصوصیات مهم این سبک استفاده ی موزون از صور خیال است که معمولا به یک بیت (مراعات نظیر) و عاریه گیری اتفاقی از زبان عربی محدود می شد. ب) سبک عراقی، حاکی از انتقال فعالیت های ادبی از نواحی شرقی ایران سده های میانه به غرب در دوره ب دوم، از میانه ی قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم است. در این دوره، صور خیال و استعاره پیچیده تر شد و گاهی چندین بیت را دربرمی گرفت. تلمیحات ماهرانه و شیوع مضامین عرفانی؛ شعر را در سطوح مختلف پیچیده و تعبیرپذیر ساخت. ج) دوره ی سوم سبک هندی نامیده می شود و از آغاز قرن شانزدهم تا قرن هجدهم در ایران رواج داشت اما هنوز نیز در نواحی دیگری چون افغانستان و آسیای مرکزی و هند وجود دارد. شاعران این دوره استفاده ی موزون از صور خیال را کنار می گذارند و به تمثیل و مضامین عرفانی و فلسفی روی می آورند.    

مولفان: ادموند هرتسیگ - سارا استوارت مترجم: کاظم فیروزمند انتشارات: مرکز