کتاب پارتیان - وستا سرخوش کرتیس

کتاب پارتیان به قلم وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت با ترجمه ی کاظم فیروزمند در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر مجموعه ی مقاله هایی است که به خواننده نشان خواهد داد که بسیاری از جوانب «رنسانس ایرانی» منسوب به ساسانیان ریشه در دوره ی پارت ها داشت. رونق و رواج مضامین اصلا پارتی در دوران بعد، نشان دهنده ی تداوم این نقش مایه های آشنا در هنر و معماری اسلامی است. امید داریم این کتاب دوره ای را که در تاریخ ایران به عصر تاریک شهرت دارد روشن سازد و نام و نشان و منزلت پارتیان را بدانان بازدهد.

فصل ها مبتنی بر مجموعه ی شش مقاله ای است که در سمپوزیوم مدرسه ی مطالعات شرقی و آفریقایی در فاصله ی ماه مارس تا ماه مه 2005 ارائه شد و بنیاد یادبود سودآور سخاوتمندانه از آن حمایت کرد. مقاله ها را به طور کلی به دو دسته می توان تقسیم کرد. وستا سرخوش کرتیس، دیوید بیوار و یوزف ویزهوفر جوانی از دوره ی پارتیان را بر مبنای شواهدی جدید برگرفته از رشته های هنر و سکه شناسی، باستان شناسی و اسناد تاریخی بررسی می کنند. سه مؤلف دیگر، رولف میشائل اشنایدر، وانگ تائو و آکتور شروو مطلب را به شرح قدرت بیان اختصاص داده اند. شروو رویکردهای مختلف پژوهشگران به یقین تاریخ اوستا و تأثیری را که این نگرشها بر فهم ما از این متن دینی داشته است بررسی می کند. شنایدر و وانگ تائو به ترتیب به تبلیغات سیاسی امپراتوری رم و چین در مورد ایران اشکانی می پردازند.

برشی از متن کتاب

امپراتوری پارت ها از میانه ی قرن سوم پ م تا اوایل قرن سوم میلادی یک دوره ی تقریبا 500 ساله طول کشید. در این عصر بود که اواخر دوره ی پرآشوب جنگ ایالت ها (475 - 221 پ م)، اتحاد آن ایالت ها تحت فرمان خاندان «چین» در 221 پ م، و امپراتوری سازی سلسله های غربی و شرقی «هان» (206 پ م۔ 220 میلادی) در چین در جریان بود. امروز می دانیم که از همان هزاره ی سوم پ م شبکه ای در استپ های اوراسیا وجود داشت که از دریای خزر در غرب تا حوضه ی [رودخانه ی] تاریم در شرق گسترده بود. با این همه، هیچ سند مکتوبی درباره ی تاریخ قدیم آسیای مرکزی برجا نمانده است. اما جای توجه دارد که در پایان هزاره ی نخست پ م چین زیر فرمان وودی (سلطنت 140- 86 پ م) جاه طلب ترین اپراتور سلسله ی هان بود که سیاستی توسعه طلبانه در پیش گرفت و با همسایگان غربی اش ارتباط های مستقیمی برقرار کرد. در میان آنان امپراتوری پارتیان تحت سلطه ی کامل فرمانروایانی قدرتمند بود چون مهرداد اول (حدود 171- 138 پ م)، فرهاد دوم (حدود 138 - 128 پ م)، اردوان دوم (حدود 128-124 پ م) و مهرداد حدود 124-87 پ م). در این دوره چین در ((مناطق غربی)) (نواحی غرب دالان هشی) حضور رسمی خود را نشان داد و به شیوه ای بسیار نظام دار شروع به ثبت و ضبط اطلاعاتی در مورد این نواحی کرد. این اسناد تاریخی قدیم اطلاعات بسیار جالب، و گاه نادرستی، از ظهور امپراتوری پارت در فلات ایران به دست می دهد. اکثر اسناد معتبر چینی قدیم اکنون به صورت ترجمه به بیش از یک زبان خارجی موجود است. تا حدی که مورخ یا باستان شناسی بدون دانش تخصصی از زبان چینی نیز می تواند به سهولت از آنها استفاده کند. با این حال، به این اسناد چقدر می توان اعتماد کرد؟ مطالعه ی غیر انتقادی متون ممکن است به سوء تعبیر منجر شود و فقدان مدرک محکم درباره ی بقایای عهد باستان وضعیت را پیچیده تر سازد. در این مقاله کتاب نداریم به شواهد باستان شناختی وسیعی بپردازم - این را در مقاله ای جداگانه انجام خواهم داد - بلکه اشارات متنی در منابع تاریخی چینی را که معاصر و مرتبط با امپراتوری پارت است بازبینی می کنیم. تفسیرهایی درباره ی آن ارجاعات خواهم کرد به این امید که به روشن شدن برخی سوء تعبیرها کمک کند و زمینه ی آماده ای برای مطالعات آتی درباره ی ارتباط ایران و چین باستان همچنین تاریخ قدیم جاده ی ابریشم، فراهم سازد.

فهرست

1- احیای ایران در دوره ی پارتیان  2- گوندوفارس و پارتیان هند  3- فارس در عهد سلوکیان و پارتیان  4- دوست و دشمن: شرق در رم  5- پارت ها در چین: بازبینی گزارش های تاریخی  6- اهمیت آیینی- اسطوره ای وندیداد

نویسنده: وستا سرخوش کرتیس، سارا استوارت مترجم: کاظم فیروزمند انتشارات: مرکز