کتاب انسان خردمند - یووال نوح هراری

کتاب انسان خردمند نوشته یووال نوح هراری با ترجمه ی نیک گرگین در نشر نو به چاپ رسیده است.

تاکنون تحقیقات بسیاری در مورد پیدایش انسان ها در کره زمین صورت گرفته که نتایج عمده ی آن ها حاکی از آن است که قرن ها پیش افزون بر شش گونه ی انسانی در زمین ساکن بودند و این نسل از بشر که امروزه ما جزئی از آن ها هستیم، تنها بازمانده ی آنهاست. اما سوال اصلی این است که نسل امروزی، با وجود آسیب های طبیعی، تاریخی و حتی انقلاب ها و کشتار هایی که به دست خود بشر صورت گرفته، چطور توانسته از گزند آن ها دور بماند و تا به امروز ادامه داشته باشد. یووال نوح هراری، تاریخ دان و استاد دانشگاه، در کتاب پیش رو به این پرسش ها پاسخ و سیر بقای نسل کنونی را شرح داده است. نویسنده معتقد است سه انقلاب از جمله انقلاب های شناختی، کشاورزی و علمی بر انسان و سیر تحول فکری و زیستی او تاثیر بسزایی داشته و موجبات تسلط انسانِ امروز، به عنوان انسان خردمند بر جهان را فراهم کرده است. وی معتقد است از مهم ترین عواملی که انسانِ قرون اخیر را از گذشتگان متمایز کرده، همکاری آن ها در سطوح بالا برای زندگی کنار یک دیگر بوده؛ در حالی که بشر ما قبل تاریخ دست به نسل کشی های فاجعه آمیز می زده است. در این خصوص هراری اظهار می دارد این میل بالا به انعطاف پذیری با شرایط، به دلیل بهره گیری از تخیل و باورهای اوست. در حقیقت از مهم ترین مفاهیمی که در کتاب به بررسی آن پرداخته شده این است که نویسنده شکل گیری جوامع، ملت ها، قوانین و ... را ناشی از قدرت تخیل می داند که انسان نیز به دلیل بهره گیری ذاتی از این قدرت، توانسته آن ها را پایه گذاری کند. از دیگر مباحث مطرح شده در کتاب که با توجه به دنیای مدرن امروزی به چالشی بزرگ تبدیل شده است، علت سرکشی انسان متمدن و رعایت نکردن قوانین زیست محیطی و هم چنین قوانین طبیعی است که او را به ادعای خدایی وا داشته است. هراری بر این باور است انسان در دنیای کنونی با وجود همه اختیارات طبیعی که در اختیارش قرار دارد، همواره ناراضی است و تصوری از آینده ای معلوم برای خود ندارد. وی در این راستا کتاب را در 4 بخش نگاشته که به ترتیب به بررسی عواملِ انقلاب شناختی، انقلاب کشاورزی، وحدت بشر و انقلاب علمی در طول تاریخ پرداخته و آن ها را با جزئیات به مخاطب ارائه داده است. در انتها مترجم کتاب متذکر شده که برخی عقاید دینی و مذهبی مذکور در کتاب، صرفا عقیده ی شخصی نویسنده بوده و مخاطب باید با تحلیل های فرهنگی و مذهبیِ مطابق با جامعه ی خود، آن ها را مطالعه کند.

برشی از متن کتاب

" همه ی گونه های انسانی، علی رغم تفاوت های زیادشان، چند ویژگی مشترک دارند که آن ها را از موجودات دیگر متمایز می کند. بارز ترین ویژگی این است که انسان، در قیاس با سایر جانداران، مغز فوق العاده بزرگ تری دارد. حجم مغز پستاندارانی با وزن شصت کیلوگرم به طور متوسط 200 سانتی متر مکعب است. مغز اولین زنان و مردان متعلق به 5/2 میلیون سال قبل حدود 600 سانتی متر مکعب بود. مغز« انسان خردمند» نوین به طور میانگین 1200 تا 1400 سانتی متر مکعب است. مغز نئاندرتال ها از این هم بزرگ تر بود. این که در فرایند تکامل مغزهای بزرگ تر باید برگزیده شوند ممکن است برای ما بدیهی به نظر برسد. ما به قدری مجذوب هوش و ذکاوت زیاد خود هستیم که گمان می کنیم تا جایی که به قدرت مغز مربوط می شود، هرچه بیشتر بهتر. اما اگر این طور بود روند تکامل گربه سانان به گربه هایی می انجامید که قابلیت حساب کردن داشته باشند. چرا در میان تمام جانداران فقط جنس انسان است که به چنین دستگاه بزرگی برای اندیشیدن دست یافته است؟ حقیقت این است که مغز بزرگ قدرت بدنی زیادی هم می طلبد. حمل مغز بزرگ به این طرف و آن طرف، خصوصا در پوسته ای ضخیم، کار آسانی نیست. و از آن هم دشوار تر سوخت رساندن به آن است. مغز انسان خردمند در حدود دو تا سه درصد از کل وزن بدن او را در بر می گیرد، اما زمانی که بدن در حال استراحت است 25 درصد از انرژی بدن را به خود اختصاص می دهد، در حالی که مغز میمون در حال استراحت فقط 8 درصد انرژی می طلبد. انسان های اولیه بهای بزرگ بودن مغزشان را به دو صورت می پرداختند: یکی با صرف وقت بیشتر برای یافتن غذا و دیگری با تحلیل رفتن عضلاتشان. همان طور که دولتی بودجه اش را از بخش دفاعی به بخش آموزش و پرورش منتقل می کند، انسان ها هم انرژی را از عضله ی دو سر بازو به رشته های عصبی منتقل می کردند. نمی شود مسلم پنداشت که این استراتژی مناسبی برای بقا در علفزارهای استوایی است. شامپانزه نمی تواند در بحث بر انسان خردمند غلبه کند، اما می تواند او را مثل عروسکی کهنه تکه پاره کند. امروزه مغز بزرگ ما به خوبی موثر واقع می شود، زیرا می توانیم اتومبیل و تفنگ تولید کنیم که ما را قادر می سازد بسیار سریع تر از شامپانزه ها حرکت کنیم و، به جای درگیری تن به تن، از فاصله ای دور به آن ها شلیک کنیم."

فهرست

گاه شمار تاریخ بخش اول: انقلاب شناختی: موجودی بی اهمیت درخت دانش یک روز از زندگی آدم و حوا طوفان بزرگ بخش دوم: انقلاب کشاورزی: بزرگ ترین فریب تاریخ ساختن اهرم اضافه بار حافظه در تاریخ عدالتی نیست بخش سوم: وحدت بشر: پیکان تاریخ رایحه پول بینش های امپراتوری قانون دین راز موفقیت بخش چهارم: انقلاب علمی: کشف نادانی پیوند علم و امپراتوری کیش سرمایه داری چرخ های صنعت انقلاب دائمی و تا آخر عمر به خوبی و خوشی زندگی کردند فرجام انسان خردمند کلام آخر: موجودی که خدا شد یادداشت ها نمایه

(تاریخ مختصر بشر) نویسنده: یووال نوح هراری مترجم: نیک گرگین انتشارات:  نشر نو