کتاب «ابعاد سیاسی فرهنگ در ایران» نوشتۀ «دکتر نعمت الله فاضلی» و ترجمۀ وحید شوکتی آمقانی توسط انتشارات سبزان به چاپ رسیده است.
کتاب «ابعاد سیاسی فرهنگ در ایران: انسانشناسی، سیاست و جامعه در قرن بیستم» مارا با تحقیقات و پژوهشهای فرهنگیِ مرتبط با انسانشناسی و چگونگی نسبت بین علوم اجتماعی با جامعه ایرانی در دورۀ معاصر آشنا میسازد. این کتاب تحلیلی دقیق و نکتهبین از دانش انسانشناسی و تأثیر آن بر روی جامعۀ امروزِ ایران است. به طور کلی میتوان گفت که انسانشناسی به توصیف دانش و فرهنگ یک جامعه میپردازد، در نتیجه هیچ ملتی از آن بینیاز نخواهد بود. این کتاب ضمن بررسی رابطۀ علم انسانشناسی با جنبههای مختلف یک جامعه، به بررسی تأثیرات فرهنگ و تغییرات آن در طول زمان، تحولات سیاسی اجتماعی جامعۀ ما، و عوامل دیگری همچون مدرنیزاسیون، اسلام گرایی، ناسیونالیسم و تحقیقات در زمینه علوم اجتماعی، بر روی انسانشناسی میپردازد. با توجه به اینکه علوم اجتماعی به ویژه انسانشناسی در کشورهای جنوب غالبا آمیخته با سیاست بوده است، بررسی تاثیرات تحولات سیاسی بر انسانشناسی میتواند به شناخت بهتر و توسعۀ زمینۀ مطالعات انسانشناسی کمک بسیار بکند. این کتاب هفت فصل در عنوانهای «انسانشناسی ایرانی و ایدئولوژی»،«انسانشناسی و فرهنگهای ایرانی»، «انسانشناسی و ناسیونالیسم»، «انسانشناسی و مدرنیزاسیون»، «انسانشناسی و اسلامگرایی»، «انسانشناسی و مدرنیزاسیون اسلامی» و «انسانشناسی ایرانی؛ نتیجهگیری» را شامل میشود. این کتاب ترجمهای از رسالۀ دکترای نویسنده میباشد که در ابتدا به زبان انگلیسی در سال 2006 از انتشارات «راتلج» منتشر شده بود. دکتر فاضلی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی میباشد و خود این رساله را انسانشناسیِ انسانشناسی مینامد که به تفسیر ابعاد مختلف انسانشناسی در ایرانِ معاصر از زوایای مختلف میپردازد که آن را رسالۀ علمیِ مناسبی برای دانشجویان رشتههای علوم اجتماعی میتوان دانست. او در بخشهای مختلفی از کتاب به بررسی آثار نویسندگانی همچون جلال آل احمد و صادق هدایت پرداخته است که خوانش این کتاب را برای خوانندگان عمومی نیز جذاب خواهد ساخت.
برشی از متن کتاب
همانطور که پواریه اذعان دارد «ما در واقع اولین شکل و مفهوم انسانشناسی را مدیون سیاحان، فیلسوفان و طبیعتگرایان هستیم». برهمین اساس، محققان ایرانی معتقدند که نگارشهای قومنگاری زبان فارسی در قرون اولیه اسلامی یعنی زمانی که بسیاری از نویسندگان شروع به نگارش نوشتههای قومگرایانه و مشاهدات شخصیشان کردند آغاز شد. از این نقطهنظر، دو سنت انسانشناختی در تاریخ روشنفکری زبان فارسی وجود دارد: اولی گرایشی تحقیقی است که با مطالعات ابوریحان بیرونی در مورد هند و ایران آغاز شد که این گرایش را در فصل پنجم در ضمن انسانشناسی اسلامی مورد بررسی قرار خواهم داد. گرایش دوم نیز در سنت انسانشناختی سفرنامهها هستند که در اینجا در موردشان بحث خواهم کرد. سنت نگارش سفرنامهها و اتوبیوگرافیها در جهان اسلام و ایران تاریخی طولانی دارد. این تاریخ میتواند به دو مرحله اصلی تقسیم شود: دورههای میانه و قرن نوزدهم. در دورههای میانه، اولین ژانر نوشتههای قوننگارانه به زبان فارسی با سفرنامهها شروع شد. سفرنامه ناصرخسرو قدیمیترین سفرنامه منثور به زبان فارسی است و همچنین در کنار آن اولین نوشته قومشناختی به زبان فارسی نیز میباشد که در سال 413، یعنی زمانی که ایران بخشی از امپراتوری اسلامی بود نگاشته شده است. از قرن دوازدهم میلادی به بعد طی دورههای مغول و صفوی تا قرن نوزدهم ـ یعنی تا زمانی که مدرنیزاسیون ایرانی شروع شد و ارتباط بین ایران و کشورهای اروپایی گسترش یافت ـ متن برجسته بیوگرافی یا قومنگاری در دست نیست. در ادامه برخی از این نوشتهها را بررسی خواهم کرد. طباطبایی در مطالعهاش در مورد سفرنامهنویسی ایرانی از دوره صفویه تا قرن نوزدهم معتقد است که ایرانیان در طی دوره مورد مطالعه علاقهای به فرهنگ و جامعه غربی نشان ندادهاند. بر این مبنا، تعداد بسیار اندکی از ایرانیهایی که به اروپا سفر کرده و از کشور های غربی بازدید کرده بودند، مانند سفرا و تجار، اثری از سفرشان برجای نگذاشتهاند. طباطبایی معتقد است که این امر ناشی از دو فاکتور است: استبداد و تصوف. طباطبایی اذعان دارد که به دلیل اینکه شاهان ایرانی سلطه و کنترل کاملی بر همهچیز داشتند، مردم فرصت یا انگیزشی برای دانستن و نوشتن درمورد سایر فرهنگها نداشتند، به عبارتی دیگر، آنها از کسب و نشاندادن هر نوعی از دانش که احتمالا به آنها قدرت و حتی فرصتی برای مشارکت در جامعه، اقتصاد و سیاست بدهد منع شده بودند.
فهرست
- مقدمۀ مترجم
- مقدمۀ مؤلف
- دربارۀ کتاب
- تقدیر و سپاسگزاری
- انسانشناسی ایرانی و ایدئولوژی
- انسانشناسی و فرهنگهای ایرانی
- انسانشناسی و ناسیونالیسم
- انسانشناسی و مدرنیزاسیون
- انسانشناسی و اسلامگرایی
- انسانشناسی و مدرنیزاسیون اسلامی
- انسانشناسی ایرانی؛ نتیجهگیری
- یادداشتها
- منابع
- نمایه
(انسان شناسی، سیاست و جامعه در قرن بیستم) مولف: نعمت الله فاضلی مترجم: وحید شوکتی آمقانی انتشارات: سبزان
نظرات کاربران درباره کتاب ابعاد سیاسی فرهنگ در ایران - فاضلی
دیدگاه کاربران