کتاب پایان یک رویا

معرفی کتاب پایان یک رویا

نراقی در این اثر چنانچه از نامش پیداست به نقد کمونیسم شوروی می پردازد. انتقاد از اینجا شروع می شود، روسیه ای که در آن انقلاب کمونیستی رخ داد اصلا بر مناسبات سرمایه داری بنا نشده بود که چنین رویدادی را تجربه کرد. در واقع از همان ابتدا همه چیز اشتباه بوده است و مرگ زودرس لنین و روی کار آمدن استالین و خشونت ها و جنایات وی نیز بر آشفتگی اوضاع روسیه افزود و انتشار آن به سایر نقاط جهان بسیاری از کشورهای دیگر را نیز بازی داد.

ایران نیز از جمله کشورهایی است که از تاثیر این جنبش فکری در امان نبوده است. وی در پایان به مطالعه ی تاثیر کمونیسم در ایران پرداخته و آن را مورد نکوهش قرار می دهد. نراقی که خود پیش از انقلاب کمونیست و فعال چپ بود سال ها بعد به نقد این تفکر پرداخته و حاکمیت مشروطه ی سلطنتی را نمونه ای مناسب برای حاکمیت ایران می دانست.

برشی از متن کتاب پایان یک رویا

از 1848 میلادی که مارکس و انگلس بیانیه ی معروف خود را منتشر کردند باید حدود هفتاد سال سپری می شد تا با وجود پیشبینی آنان در روسیه ی نه چندان پیشرفته ی دوران رومانوف ها، کمونیست ها بتوانند با کنار زدن دولت ملی کرنسکی در اکتبر 1917 نخستین حکومت برخاسته از عقاید دو بنیان گذار کمونیسم یعنی مارکس و انگلس را جامه ی عمل بپوشانند، روسیه ای که پیش تر بر مبنای مناسبات فئودالی و به دست اشرافیتی زمین دار اداره می شد، روسیه ای که درگیری آن در جنگ جهانی اول به شدت تحلیلش برده و دشواری های اقتصادی فراوانی برای مردم ایجاد کرده بود.

ایجاد بهشت موعود سوسیالیستی در کشوری که مناسبات تولیدی آن نه بر حسب گردش سرمایه و مناسبات تولیدی که بیش تر مبتنی بر زمین داری بود. خروشچف در آخرین سال های حکومت استالین از اعتماد کامل او برخوردار بود و در ماه های آخر زندگی او هم از جمله محارم انگشت شمار استالین به شمار می رفت، با وجود این خروشچف در گزارش سری خود به بیستمین کنگره ی حزب کمونیست شوروی و در لابه لای خاطراتش بر این نکته تاکید می کند که استالین در اواخر عمر به همه کس مظنون شده بود و بریا بیش تر از همه مورد سوء ظن او قرار گرفته بود.

سایر رهبران قدیمی حزب نیز از خطر تصفیه های بعدی که مقدمات آن فراهم می شد، در امان نبودند و استالین در نظر داشت همه ی کسانی را که در تشکیلات حزبی و دولتی ریشه دوانده و قدرتی به هم رسانده بودند با افراد تازه و بی ریشه و نوکران جوان و گوش به فرمان خود عوض کند.

(در نقد مارکسیسم) نویسنده: احسان نراقی انتشارات: ثالث