کتاب حدیقه الحقیقه (2 جلدی)

درباره‌ی کتاب حدیقة الحقیقة

حدیقه نظم دایره المعارفی دارد. بدین معنا که مجموعه‌ی سروده‌های سنائی در وزن فاعلاتن مفاعلن فع لن و در موضوعات مختلف است. این طور نیست که شاعر طرحی از پیش اندیشیده پیش چشم داشته یا حتی موضوعات خاصی را برای تدوین مثنوی‌ای به نام حدیقه در نظر گرفته باشد. حتی دلیل آشکاری وجود ندارد که عنوان اثر را خود سنایی برگزیده باشد و به همین علت، در نسخه‌های مختلف به نام‌های مختلف نامیده شده است.

غیر از باب اول که در توحید است و باب دوم که در کلام الله و بابی که به ستایش پرداخته، بقیه باب‌ها از اول تا فرجام بر یک موضوع متمرکز نیست. خصلت دائره المعارفی حدیقه را وقتی درمی‌یابیم که ببینیم او در این اثر ظاهرا عرفانی به موضوعاتی، نظیر تعبیر خواب، ستاره‌شناسی، مرض‌شناسی و داروشناسی پرداخته؛ بدون اینکه خواننده بداند چه ارتباطی میان این مفاهیم با عرفان و تصوف وجود دارد.

حدیقه از جهت ساختمان اثر عبارت است از مجموعه‌ی پاره سروده‌های سنائی در موضوعات مختلف و در وزنی واحد که بیشتر قسمت‌های آن را مباحث اخلاقی، کلامی و عرفانی به خود اختصاص داده است.

حدیقه الحقیقه و طریقه الشریعه که در واپسین سال‌های حیات شاعر به نظم درآمده، نامی است که از نام منتخب خود سنائی، یعنی الحدیقه فی الحقیقه و الشریعه فی الطریقه گرفته شده که خود به این منظومه‌ی بدیع داده و بعدها به این نامبردار شده است.

بخشی از کتاب حدیقة الحقیقة

خواجه‌ای را به مردمی پیوست/ متّکا ساختم بر او ننشست

گفتمش تکیه جای باشد خَوش/ گفت: آن را که رسته شد ز آتش

این همه تکیه جای‌ها هوس‌ست/ تکیه‌گه، رحمت خدای بس‌ست

اینت آزاد مرد دین پرور/ اینت محکم حدیث حکمت‌خر

ای برادر سخن دراز مکش/ کوتهی به، نمک ز دیگ بچش

خواجه تن را طلاق ناداده/ دین همی جوید، اینت آزاده

دین نیابی گرت غم بدن‌ست/ ز آنکه کاوین دین، طلاق تن‌ست

جز بر زاد راه عالم حیّ/ زور لاخیر دان و زر لا شی

کتاب حدیقة الحقیقة (2 جلدی)، اثر مجدود بن آدم سنائی غزنوی و به کوشش دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر سید مهدی زرقانی توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده است.

• نویسنده: مجدود بن آدم سنائی غزنوی
• مقدمه، تصحیح، تعلیقات و فهرست‌ها: دکتر محمدجعفر یاحقی و دکتر سید مهدی زرقانی
• انتشارات: سخن