کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی | رابرت اکلشال

درباره‌ کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی

در کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی، مارکس و انگلس، به این موضوع پرداختند که ایدئولوژی چیست و جهان‌بینی از کجا و چگونه پیدا می‌شود، در "ایدئولوژی آلمانی" می‌نویسند "انسان‌هایی که تولید مادی خویش و مراوده‌ی مادی‌شان را تکامل می‌دهند همراه با این تغییر، هستی واقعی خویش، اندیشه و فرآورده‌های اندیشه‌شان را نیز تغییر می‌دهند"؛ و نتیجه می‌گیرند "زندگی با آگاهی تعیین نمی‌شود، بلکه زندگی است که آگاهی را تعیین می‌کند" به این ترتیب، امکان حرکت فرد به سوی آنچه می‌تواند شرایط آینده باشد به آگاهی او از شرایط موجود تاثیر و تاثیر عوامل تعیین‌کننده فعلی بستگی دارد.

به عبارت دیگر، شرایطی برای ایجاد فکری درباره‌ی آینده در ذهن کسانی پدید می‌آید؛ بیان آن فکر بر شرایط واقعی یا فضای فکری جامعه تاثیر گذارد؛ شرایط جدید فکرهای تازه‌ای می‌پروراند، و همین‌طور تا آخر.

اما برداشتی روزمره نیز از ایدئولوژی وجود دارد: برخورد به افکار و عقاید دیگران با عنوان، یا اتهام، ایدئولوژیک بودن. همچنان که در هر قومی می‌توان تمایلی به اصل گرفتن فرهنگ خویش و تردید در درستی فرهنگ‌های دیگر دید، ایدئولوژی نیز از مقولاتی است که افراد معمولا وجود آن را در نظرات دیگران تشخیص می‌دهند، در همان حال که فکر و عقیده خویش را مبتنی بر اصولی بدیهی فرض می‌کنند عاری از شائبه ایدئولوژی: آنچه من می‌گویم واقعیتهای مسلمی است که همه می‌دانند و خودتان می‌توانید به چشم ببینید، آنچه شما می‌گویید یک مشت ایدئولوژی است که چشم بر واقعیت‌ها می‌بندد. مدافعان نظام سرمایه‌داری تردید ندارند مخالفان مکتب فکری آنها حامل اغراض ایدئولوژیک‌اند و قصد دارند نظم مرسوم و عقلانی دنیا را به هم بریزند.

مولفان کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی به کندوکاو در پیشینه، زمینه‌های تاریخی و سیاسی، و فراز و نشیب‌های ایدئولوژی‌های عمده سیاسی می‌پردازند. هدف آنها نه تایید یا رد ایدئولوژی‌های مورد بحث، که نقادی در نظام فکری و عقیدتی و محک زدن به انسجام هر یک از آنهاست؛ و گرچه در بسیاری موارد به مقایسه آن ایدئولوؤی‌ها می‌پردازند، به شناخت و معرفی نظر دارند، نه تبلیغ یا تخطئه.

به مفهوم ایدئولوژی تنها به عنوان مقوله‌ای نظریه‌پردازانه برخورد نمی‌کنند، به ریشه‌یابی ایدئولوژی‌های موجود و مطرح در جهان دست می‌زنند و تمرکز را نه بر جهات صرفا فلسفی مقوله ایدئولوژی، که بر جنبه‌های سیاسی - اجتماعی هر یک از ایدئولوژی‌ها می‌گذارند. حرکت آنها نه در جهت تشخیص حقیقت از کذب، و تبلیغ یا رد، که عمدتا در مسیر تطور هر یک از خطوط ایدئولوژیک و توجه نقادانه به دفاعیه مبلغان آنهاست. توجه به این دو نکته هم لازم است که کتاب عمدتا برای دانشگاه‌های بریتانیا نوشته شده و مولفان تاکید را بر تاریخ و زمینه سیاسی آن کشور گذاشته‌اند.

کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی اثر رابرت اکلشال، آلن فینلی سن، وینست گیگن، مایکل کنی، مایا لوید، ای‌ین مکنزی و ریک ویلفورد با ترجمه‌ی محمد قائد توسط نشر نو به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی

ایده ایدئولوژی

لیبرالیسم

محافظه‌کاری

سوسیالیسم

ناسیونالیسم

فاشیسم

زیست‌بوم گرایی

فمینیسم

پایان ایدئولوژی

• نویسندگان: رابرت اکلشال - آلن فینلی سن - وینست گیگن - مایکل کنی - مایا لوید - ای‌ین مکنزی - ریک ویلفورد
• مترجم: محمد قائد
• انتشارات: نشر نو