کتاب بابک خرم دین - سعید نفیسی

کتاب بابک خرم دین اثر استاد سعید نفیسی توسط نشر کتاب پارسه به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر گزارش جامعی از شرح نبردهای بابک با اعراب و تاریخ ایران و آذربایجان در دوران قیام‌های اوست. بابک در اندیشه احیای حکومت ساسانیان بود. بابک خرم‌دین را باید نماد استقلال‌طلبی ایرانی دانست. او بیست و دو سال در مقابل نیروهای مهاجم و بیگانه (تازیان) جنگید و رشادت‌ها کرد. او از دلیرترین ایرانیان است. دکتر نفیسی شورش بابک را به عنوان نهضت کاملا مذهبی بررسی نمی کند، بلکه به عنوان نهضت ملی - آزادیخواهانه به عنوان مبارزهء ملت آزادی دوست آذربایجان به خاطر استقلال خود، مورد بررسی قرار می دهد. قیام بابک در آذربایجان از حیث مقیاس بزرگترین و از لحاظ تاریخی مهمترین نهضت ملی آزادیخواهی سده نهم در خاور زمین اسلامی بوده است. آن نهضت آزادیخواهانهء مردم آذربایجان و آن مبارزه با سرسختی و پافشاری به خاطر کسب استقلال و آزادی از یوغ خارجیان و بالاخره برای از بین بردن مبانی فئودالی در کیفیت بسیاری از قیام ها و شورش های اسلامی تاثیر عظیم داشت. قیام خرم الدینان تحت رهبری بابک یکی از صفحات درخشان تاریخ ملت آذربایجان و هم ملت های تمام ایران و قفقاز است. خدمت مهم تاریخی بابک به عنوان نهضت ملی، عبارت از این بود که او جنبش های مجزا و جداگانهء روستاییان آذربایجان را متحد و یکپارچه نمود، به شاهراه مشترک هدایت و تمام ملت را بسیج کرد و بدین ترتیب به نهضت، جنبهء عمومی و ملی داد. شورش بابک بعدها توسعه یافت و نیروی خلافت مامون را ناتوان نمود، به طوری که معتصم در وصیت نامه به جانشین خود دستورات و اوامر خرم الدینان دامنه دار شده است.

در این کتاب دکتر نفیسی با کمال دقت تمام اطلاعات مربوط به بابک را تجزیه و تحلیل نموده و با توجه و موشکافی قابل تمجید، آنچه را که افترا و کذب می نموده و هیچ پایه و مایهء واقعی نداشته دور افکنده، قدم به قدم تمام مراحل قیام بابک خرم الدین و فعالیت بابک را دنبال کرده است. چهره درست بابک، تمثال سرداری با نبوغ و دلاوری بی باک، که از میان انبوه مردم برخاسته، مبارزی شجاع و با شهامت به خاطر استقلال و مدافع منافع مردم ستمکش، و نشانی، با اراده و پایداری خارق العاده و ثابت قدم نسبت به افکار و اندیشه ها ی خود که حتی سخت ترین شکنجه های خلیفه ریاست عالی غاصبان بیگانه قادر نبود او را واردار به صرف نظر از آن و یا انکار آن کند. و در بخش آخر کتاب ترجمهء مقالهء ولادیمیر مینورسکی به عنوان (قفقازیات4) که در سال 1953 در لندن به زبان انگلیسی انتشار یافته گنجانده شده است. که در آن یک سلسله مسائل مهم طراز اول دربارهء تاریخ و اقتصاد و جغرافیای آذربایجان آن زمان است.

برشی از متن کتاب

سبب گرفتاری و کشته شدن بابک پس از آنکه بابک خرم دین در شهر بذ از لشکریان معتصم که به فرماندهی افشین آمده بودند سرانجام شکست خورد و دو پسرش با خاندانش به دست افشین افتادند بابک راه را از سوی برخویشتن بسته دید و چاره جز گریختن نداشت. نظام الملک در سیاست نامه سبب برتری افشین را بر بابک چنین می نویسند: پس ازین شش سال معتصم به شغل خرم دینان پرداخت و افشین را نامزد کرد، به حرب بابک. افشین لشکر برداشت و روی به حرب نهاد و هر چه خرم دینی و باطنی بودند به مدد بابک شدند و دو سال حرب کردند و میان افشین و بابک در مدت دو سال بسیار مصاف های سخت افتاد و از هر دو جانب بسیار مردم کشته شدند. آخر الامر چون افشین از کشتن او عاجز آمد به حیلت مشغول گشت و لشکر خویش را در شب بفرمود تا خمیه ها برکندند و پراکنده شدند و ده فرسنگ پس تر باز آمدند. افشین کس به بابک فرستاد که: مردی خردمند به من فرستاد. افشین گفت: با بابک بگوی: هر ابتدایی را انتهاییست، گندنانیست که باز بروید، مردان من بیشتر کشته شدند و از ده یکی نماند و حقیقت که از جانب تو هم چنین بود، بیا صلح کنیم، تو بدین ولایت که دارای قانع باش و به صلاح بنشین، تا من بازگردم و از امیر المومنین تو را ولایت بستانم و منشور بفرستم و اگر و اگر نصیحت من قبول نکنی بیا تا یک بارگی به هم درآویزیم تا دولت کرا یاری کند.

فهرست

عنوان مقدمه نویسنده سرآغاز بابک خرمی جنبش بابک آغاز کار خرم دینان پایان کار خرم دینان خرم دینان جاویدان پسر شهرک سرزمین خرم دینان بابک و سرزمین وی کامروایی بابک زدو خوردهای بابک آغاز جنگ های بابک جنگ های 204- 211 جنگ های سال212 جنگ های سال 214 جنگ های 217 و 218 جنگ های سال 219 جنگ های سال 220 جنگ های زمان معتصم جنگ های بابک با افشین جنگ های سال 221 جنگ های سال 222 سرانجام بابک در آذربایجان سبب گرفتاری و کشته شدن بابک سهل پسر سنباط بازپسین روزهای زندگی بابک سرانجام خرم دینان خاندان بابک بابک خرم دین در دیدهء خاورشناسان قفقازیات 1- وضع عمومی 2- ارتقای سهل 3- عیسی بن اصطیفانوس 1- مرزبان بن محمد بن مسافر(941- 957 م) 2- علی بن جعفر وزیر 3- قسمت هایی از کتاب المسالک و الممالک ابن حوقل درباره ی ارمنستان و قفقاز 4- شرح و تفسیر 5- نتیجه تکمله مهمترین مراجع درباره ی بابک و خرم دینان فهرست اعلام

نویسنده

سعید نفیسی دانش‌پژوه، ادیب، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و شاعر ایرانی بود. او دانش‌آموختۀ دانشگاه پاریس، مدرس زبان فرانسه در دارالفنون و مدرسۀ عالی تجارت، جزو نسل اول استادان تاریخ، حقوق و ادبیات دانشگاه تهران، از اولین اعضای فرهنگستان ایران، سردبیر مجله‌های «فلاحت و تجارت»، «امید»، «شرق» و «پیام نو» و خالق صدها کتاب و مقاله. برخی از آثار او شامل: کتاب بابک خرم دین، کتاب روزگار ابن سینا، کتاب زندگی و کار و اندیشهٔ پورسینا، کتاب تاریخ خاندان طاهریان، کتاب تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورهٔ معاصر (دو جلد)، کتاب تاریخ تمدن ایران ساسانی ، کتاب تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، کتاب مسیحیت در ایران، کتاب سرچشمهٔ تصوف در ایران، کتاب در پیرامون تاریخ بیهقی، کتاب تاریخ معاصر ایران می باشد.

نویسنده: سعید نفیسی  انتشارات: کتاب پارسه