کتاب قهرمانان ملی ایران | عبدالرفیع حقیقت (جلد اول)

درباره ی کتاب قهرمانان ملی ایران جلد 1

تاریخ، همواره با تاریخ‌سازان زنده است و چنانچه قهرمانان و عاملان اصلی حادثه‌ای خلق نکنند و کاری از پیش نبرند، تاریخ هم الزاماً به سکوت روی آورده و حرفی برای گفتن نخواهد داشت، تمام وقایع تاریخی که در آن‌ها افراد حرف اول را می‌زنند، برآمده از شخصیت‌های قهرمانی و اسطوره‌ای است که گاه جنبه‌ی مثبت و گاه جنبه‌ی منفی آن‌ها بارزتر از دیگر خصائص انسانی‌شان نمایان می‌شود.

هر چند این قهرمانان مانند سایر انسان‌ها دارای روحیات و احساسات، خلق و خوی و رفتارهای بشری هستند، اما توانسته‌اند در رخدادها و اتفاقات بزرگ اجتماعی، خود را نشان دهند و از خود نامی به نیکی یا بدی بر جای گذارند. تاریخ‌نویسان نیز با ثبت این اعمال و وقایع این اتفاقات را به نسل‌های بعد انتقال داده و در این امر نقش پررنگی را دارا هستند؛ اما برخی از تاریخ‌نگاران برخود فرض می‌دانند تا چهره‌ی اسطوره‌ها را بنا به دینی که بر جامعه و ملت دارند، به افراد بشناسانند و از این رو اقدام به نگارش کتاب یا کتاب‌هایی نموده‌اند.

در همین راستا عبدالرفیع حقیقت که پس از تألیف و گردآوری آثاری در زمینه‌ی تاریخ، متوجه درخشندگی این چهره‌ها در طول تاریخ شده است، و لزومی که در آگاهی ایرانیان نسبت به سرنوشت قهرمانان ملی احساس نموده، تا آنان را از رشادت‌ها، ازخود گذشتگی‌ها و شهامت‌های این اسطوره‌ها مطلع سازد؛ کتاب «قهرمانان ملی ایران» را در سه جلد تألیف نموده و در آن شرح حال و قهرمانی تمام افرادی را که به نوعی در سرنوشت این مرز و بوم دخیل بوده‌اند را گنجانده است.

در جلد اول این مجموعه، سرگذشت‌ها و تاریخ دوره‌ای را بیان نموده که با مبارزات کاوه‌ی آهنگر آغاز شده و تاریخ این برهه از ایران باستان را گاه به نثر و گاه به نظم (از شاعران نامداری چون فردوسی)، به تصویر می‌کشد. از فریدون و مردم‌دوستی‌اش تا قهرمانی‌های آرش کمان‌گیر و هفت‌خان رستم سخن‌ها رانده و سورنا و جان‌فشانی‌هایش را بازگو می‌کند. علاوه بر تاریخ قهرمانان ایران‌باستان، قهرمانان دینی و گوشه‌هایی از دلاوری‌های اسطوره‌ها را در این زمینه بیان کرده و جنگ‌ها و اتفاقات مهمی که در حکومت مسلمین با ایرانیان مسلمان گره خورده را شرح داده و از توطئه‌چینی‌های سودجویان که چطور باعث از بین رفتن فرزندان این مرز و بوم شده یا اتحادی که رمز پیروزی‌های بسیار گشته، داستان‌ها و سرگذشت‌ها بیان می‌کند.

از ویژگی‌هایی که می‌توان برای این کتاب برشمرد، علاوه بر متن روان و ساده‌ی آن که برای همگان قابل فهم و درک است؛ ارجاعاتی است که در پائین صفحه داده شده تا هم متنی مستند ارائه شود و هم دسترسی مخاطب برای پژوهش‌های بیشتر در آن زمینه‌ی خاص آسان‌تر بنماید.

برشی از متن کتاب قهرمانان ملی ایران جلد 1

رستم پسر زال، پهلوانی مشهور از اهالی زابلستان که قهرمان ملی ایران در دوران باستان است. نام پهلوان داستانی ایران که جنگ‌ها و دلاوری‌های او در شاه‌نامه آمده و او را رستم دستان و رستم زال نیز گویند. وی پهلوان معروف از سرداران لشکر کیکاوس است که روستم و رستهم و روستهم نیز گفته‌اند. گاهی او را رستم زال و گاهی رستم دستان و گاهی رستم زابلی و زاولی گویند.

در شاه‌نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و دیگر متن‌های فارسی رستم را با صفت‌های زیر یاد کرده‌اند: رستم پهلوان، رستم پیلتن، رستم تیز چنگ، رستم جنگ‌جو، رستم دیوبند، رستم زابلی، رستم زال، رستم زاولی، رستم سرافراز، رستم سوار، رستم شیردل، رستم شیرمرد، رستم کینه‌خواه، رستم نامدار، رستم نامور. رستم= رستهم = روستهم = روستم مرکب از دو جزء: رس = را و در دهه (بالش و نمو) (رستن و روئیدن از همین ریشه است) + تهم = تخمه. در پارسی باستان و گات‌ها و دیگر بخش‌های اوستا به معنی دلیر و پهلوان. تهمتن نیز از این ریشه است.

به معنی بزرگ پیکر و قوی‌اندام و در حقیقت تهمتن معنی کلمه رستم است. بنابر آنچه نوشته شد رستم یعنی کشیده بالا و بزرگ‌تن و قوی پیکر... نام جهان پهلوان ایرانی پسر زال پسر سام. هرتسفلد رستم را با گندفر پادشاه سکستان (سیستان) یکی می‌داند... استاد هنینگ در مجله‌ی السنه‌ی شرقی... در معرفی و نقد کتاب (مذکور) هرتسفلد گوید: «سرگذشت جذاب گوندفر و قصر واقع در کوه خواجه» (سیستان) بار دیگر در سخنرانی (هرتسفلد) شرح داده شده است. ما می‌دانیم نام اروستم (قرن پنجم میلادی) چاپ و نیز سال 1914 صفحه 333 و تاریخ بی‌نام سریانی- که هوبشمان در دستور ارمنی 71 نام برده... یاد شده. این‌ها قدیمی‌ترین مواضعی هستند که نام مزبور در آن‌ها آمده و نشان می‌دهد که در قرن پنجم میلادی شکل و هیأت دو هجائی رستم معمول بوده. در هر حال احتیاجی نیست که درباره‌ی قدمت شکل روتستهم که در کتاب‌ها آمده؛ شک کنیم بلکه باید بگوییم که این کلمه حداقل به شکل لغت و صفت، بیشتر مستعمل بوده است.

به نظر می‌رسد که مدارک کتبی فرضیه را که مبتنی است بر اینکه نام رستم، رابطه‌ی مستقیم با گوندفر دارد؛ رد کند و اجازه می‌دهد که فرض کنیم داستان رستم قدیم‌تر و مستقل‌از افسانه‌ی اخیر باشد. مطلبی که قابل توجه و تذکر می‌باشد، این است که بزرگترین و نام‌آورترین پهلوانان ایران در حماسه‌های ملی ایران از سیستان برخاسته‌اند. این پهلوانان از خاندان بزرگی بودند که نژادشان به جمشید می‌پیوست. جمشید هنگام فرار از ضحاک با دختر کورنک شاه زابلستان تزویج کرد و از او پسری به نام تور پدید آمد. از تور، شیدسپ و از شیدسپ، طورگ و از طورگ، شم و از شم، اشرط و از اشرط، گرشاسب و از گرشاسب، نریمان و از نریمان، سام معروف به سام یک زخم و از سام، زال و از زال، رستم...