بخشی از کتاب فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ
کتاب فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، به قلم غلامحسین ابراهیمی دینانی در نشر هرمس به چاپ رسیده است.
تا آنجا که تاریخ نشان میدهد انسانهایی که در تشکیل زندگی اجتماعی پیشاهنگ بودهاند از نوعی ایمان و باور داشتن برکنار نبودهاند؛ البته این افراد، گاهی در نوع ایمان و چگونگی باورها با یکدیگر اختلاف داشتهاند، ولی این اختلافها هرگز در اصل ایمان آوردن و پدیدهی باور داشتن به چیزی، لطمه وارد نکرده است. این سخن در مورد عقل و خرد نیز صادق است؛ زیرا تشکیل زندگی اجتماعی بدون عقل و خرد امکانپذیر نیست و همهی کسانی که در این راه پیشاهنگ بودهاند، در پرتو روشنایی عقل و خرد گام برداشتهاند.
اهمیت عقل در زندگی فردی و اجتماعی انسان آنچنان است که بیشتر حکما و اندیشمندان آن را فصل مقوّم بشر بهشمار آوردهاند و البته معلوم است که فصل مقوّم در تشکیل ذات و گوهر یک شیء نقش تعیینکنندهای دارد.
این مسئله که آیا اجتماعی بودن که ذاتی انسان است، موجب پیدایش عقل و ایمان او شده و یا اینکه عقل و ایمان باعث تشکیل اجتماع در میان آدمیان گشته است، مورد بحث و بررسی ما قرار نمیگیرد؛ زیرا انسان به همان اندازه که اجتماعی است و به نوعی مدینه تعلق دارد، در واقع شخص است و با ضمیر "من" به خود اشاره میکند.
مرجع ضمیر "من" صرف و یگانه است و مشهد حضور شناخته میشود. وقتی میگوییم مرجع ضمیر "من" انّیّت صرف است و به حکم صرف بودن، یگانه شناخته میشود. منظور این نیست که "من" از مردم روزگار کنار ماندهام و در تنهایی مطلق زندگی میکنم و سپس در همین تنهایی نیز میمیرم؛ بلکه بهطور بنیادی اشاره به این است که آنچه یک شخص در تجربهی فردی زیستهی خود به آن دست مییابد، قابل انتقال به دیگری نیست؛ زیرا تجربهی "من" همیشه تجربهی "من" است و تجربهی شخصی و زیستهی " من" نمیتواند تجربهی شخص دیگر باشد.
به عبارت دیگر آنچه در سِرّ سویدای "من" به وقوع میپیوندد، در سرّ سویدای دیگری تحقق نمیپذیرد. اما آنچه موجب شگفتی میشود این است که "من" میتوانم با دیگری سخن بگویم و از آنچه به آن دست یافتهام مخاطب خود را آگاه سازم. ...
فهرست
فهرست کتاب فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ
جایگاه عقل در تاریخ و نقش دانشمندان در جمع و توفیق میان فلسفه و دین
آیا جمع و توفیق میان فلسفه و دین بر بنیاد یک اصل استوار است؟
فیلسوفان قرون وسطای یهودی و جمع میان فلسفه و دین
نسبت میان عرفان و دین و بررسی قبالهی یهودی
ژرفاندیشی و باطنگرایی
کابالا در دو بخش عملی و نظری
ابن باقودا در کتاب الهدایه الی فرائضالقلوب
کتاب دلالهالحائرین و موسی بن میمون
کوششهای فلسفی موسی بن میمون
موسی بن میمون و نفی صفات حق تبارک و تعالی
موسی بن میمون از علل اختلاف سخن میگوید
طرح شبهه یا شایستگی فکری؟
پژواک سخنان فخرالدین رازی و شهابالدین سهروردی در اثار ابن کمونه
اعتبار اندیشه و معتبر بودن نوشته در کارهای ابوالبرکات
معانی عقل بر اساس تفسیر ابوالبرکات
سعدیا گائون و صموئیل بن حفنی در موضع معتزله
ابن جبیرول و جسارتهای فلسفی او
- نویسنده: غلامحسین ابراهیمی دینانی
- انتشارات: هرمس