کتاب میشل فوکو: دانش و قدرت اثر محمد ضیمران

درباره کتاب میشل فوکو: دانش و قدرت

آثار فوکو در مورد جنون، عقل، شرایط و کیفیات سیر معرفت، ظهور علوم انسانی و آثار بعدی او در مورد روابط قدرت و دانش و از همه مهم تر ذهن مداری نمودار تاثیر سنتهای گوناگون فکری دوران اوست.

او در تحلیل گفتمان از ژرژ دومزیل تاثیر پذیرفت. در مورد تحلیل اندیشه ی هگل از استادش ژان هیپولیت بهره گرفت و در حوزه ی تاریخ علم از رهیافت های ژرژ کانگلیهم سود جست. با این حال، زیربنای اندیشه های او از سه سرچشمه ی مهم یعنی مارکسیسم فرویدیسم و نیچه گرایی سیراب شد. مارکس بر مناسبت میان ذهن و شرایط عینی تاکید داشت. فروید پیوند میان سوائق ناخوداگاه و آگاهی را جست و جو و نیچه نیز همبستگی میان1 اراده ی معطوف به قدرت و علم را بررسی کرد. دلمشغولی هر سه فرزانه ی یاد شده وضعیت  کنونی اندیشه ی بشری بود و در این راه پرفراز و نشیب گام نهادند. فوکو نیز، ضمن بهره گرفتن از آموزه های پدیدارشناسی، هرمنوتیک و مشخص کردن نقل و قول های مستقیم زیاد وسواس به خرج نمی داد در اشاره به آثار این سه متفکر سخت دقیق و نکته سنج بود. پیوسته تاکید می کرد که این سه فرزانه به مناسبت میان قدرت و علم پی برده اند. فوکو در مقاله ی مفصلی موسوم به "نیچه تبارشناسی و تاریخ" که آن را در سال 1971 منتشر کرد، به تحلیل مفهوم تبارشناسی در قیاس با مقوله ی تاریخ پرداخت.

گفتنی است که در سال های دهه ی شصت میان رهیافت ها و شعارهای پدیدار شناسی و ساختارگرایی چالشی سخت و پیگیر پدیدار شد. کسانی چون لوی_استراوس، ساختارگرای فرانسوی، بر این نظر تاکید ورزیدند که پدیدارشناسی بیش از حد به اولویت معناها و بخصوص سوژه ی معنا جو تکیه دارد. لوی_استراوس می گفت نباید معنا را صرفا در ساحت ذهن جست و جو کرد، بلکه معناها باید از دل ساختارهای اجتماعی_تاریخی، فرهنگی بیرون آورده شوند. فوکو با نظر لوی_استراوس می گفت نباید معنا را صرفا در ساحت ذهن جست و جو کرد، بلکه معناها باید به ساحت بافت و شکل بندی های برون ذهنی عنایت نمود. او گرایش به کنش معنا بخش ذهن را مشکل اصلی اومانیسم می شمرد و مدعی بود که حقیقت معنا را باید در عرصه ی فرهنگ و جامعه جست و جو کرد. افزون بر این، فوکو راهکارهای مکتب ساختارگرایی و بخصوص انگاره های قانونمند ذهن را مورد تردید قرار داد و مدعی شد که پدیده های ذهن و عین منشی ویژه و بی همانند دارند. به نظر او، هر پدیده ای را باید یگانه و بی مثال انگاشت و از این رهگذر خصلت های ویژه ی آن را بهتر درک کرد.

کتاب میشل فوکو: دانش و قدرت به قلم محمد ضیمران در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب میشل فوکو: دانش و قدرت

پیشگفتار

روش شناسی فوکو

هستی شناسی نابسامانی روانی و نگاه پزشکی

زایش درمانگاه_هستی شناسی نگاه

زبان، زمان و مرگ انسان

فن آوری انضباطی

اراده ی معطوف به دانایی و حقیقت_تاریخ جنسیت

میراث فلسفی فوکو

• نویسنده: محمد ضیمران
• انتشارات: هرمس