کتاب نیچه، فروید، مارکس اثر میشل فوکو

درباره کتاب نیچه، فروید، مارکس

اندیشه‌ی فلسفی میشل فوکو در دورانی شکل گرفته که در فرانسه پدیدارشناسی مرلو پونتی، سارتر و همچنین هگل گرایی استادانی چون ژان هیپولیت و الکساندر کوژو باب روز بود. این سلطه ی هگل در کتاب مرلو پونتی کاملا آشکار است. او چنین می نویسد: "هر چیز مهمی که در فلسفه ی قرن اخیر مطرح شده (مثلا مارکسیسم، اندیشه های نیچه، پدیدار شناسی، اگزیستانسیالیسم آلمان و روانکاوی) منشا در هگل است.

وسعت نفوذ اندیشه ی هگل در آن سالها چنان است که در مدرسه ی عالی نرمال موضوع بیشتر رساله های شاگردان مربوط به این فیلسوف است. مثلا لویی آلتوسر، ژاک مارتن و میشل فوکو، هر سه، رساله دیپلم مطالعات عالی خود را درباره ی هگل نوشتند. خود فوکو می گوید که در آن زمان به مرلو پونتی بیش از سارتر توجه داشت و گویا برای مقابله با تاثیر پدیدارشناسی و هگل به خواندن مارکس، نیچه و باتای پرداخت!  تا اوایل دهه ی پنجاه فوکو اساسا به مطالعه ی آثار سه فیلسوف نامدار(هگل، هایدگر و هوسرل) مشغول است و با یادگرفتن زبان آلمانی یادداشت های زیادی درباره ی هایدگر تحریر می کند. با مراجعه به اولین نوشته ی مهم فوکو یعنی  مقدمه ی او به کتاب رویا و وجود، اثر لودویگ بینسوانگر متوجه می شویم که از ابتدای کار او با سارتر و فلسفه ی وجدان همراهی ندارد و علاقه اش به سوی معرفت شناسی باشلار و طرفداران فلسفه ی مقوله (کاوالیس، کانگهیم و کویره) می رود. در این سال ها، فوکوی بیست و پنج ساله از طرفی می خواهد روانکاو بشود و دروس روان شناسی و روان پزشکی لاگاش و لاکان را با پشتکار دنبال می کند و از طرفی دیگر به حزب کمونیست فرانسه ملحق می شود تا به گفته ی خود از نوعی "کمونیسم نیچه گرا" ! دفاع کند. آشنایی میشل فوکو با آثار نیچه مربوط به این زمان است و در رساله ی مکمل تز دکترای او درباره ی کانت اشاره های گوناگونی به اندیشه نیچه مشاهده می کنیم که هم عمق مطالعات و هم علاقه ی او را به اندیشمندی که راهش را "فراتر از نیک و بد" می داند بخوبی نشان می دهد. البته تاثیر و حضور نیچه در حیات فکری فوکو بیشتر از اواسط دهه ی شصت دیده می شود.  در سال 1963 فوکو از طریق رولان بارت با پی یر کلوسفسکی، نیچه شناس معروف، آشنا می شود و از سال 1965 با ژیل دولوز مسئولیت انتشار ترجمه ی فرانسه آثار کامل نیچه را به عهده می گیرد.

فوکو در مقاله ای، ضمن سپاسگزاری از استادش مرحوم هیپولیت که هگل را به او شناسانده بود، از افکار نیچه تجلیلی بی سابقه می کند. که بیانگر همراهی فوکو با برداشت های نیچه است. در آخرین تحقیق خویش یعنی تاریخ جنسیت، انتخاب عنوان جلد "اراده ی معطوف به دانش" و تحلیل های دیگر نشان می دهد که فوکو کاملا تحت تاثیر کتاب دانش طربناک نیچه و نظریه های او در مورد یونانیان است. در همگرایی نیچه شناسان سریزی که در سال 1964 برگزار شد، فوکو در سخنرانی خود "نیچه، فروید، مارکس" به طور بارز نزدیکی فکری خود، یا بهتر بگوییم "همرنگی" خود را با نیچه اعلام می کند.

کتاب نیچه، فروید، مارکس اثر میشل فوکو با ترجمه‌ی افشین جهاندیده، مهرداد نورایی، بهنام جعفری، افشین خاکباز و عبدالمحمد روح بخشان توسط انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب نیچه، فروید، مارکس

نیچه، فروید، مارکس

درباره ی "کلمات و اشیا

تاریخ

جسم محکومان

گفتگو درباره ی میشل فوکو

درباره ی سبک فلسفی میشل فوکو

گاهشمار زندگی میشل فوکو

• نویسنده: میشل فوکو
• مترجمان: افشین جهاندیده - مهرداد نورایی - بهنام جعفری - افشین خاکباز - عبدالمحمد روح بخشان
• انتشارات: هرمس