کتاب فن سینما و بازیگری در سینما - پودوفکین

کتاب فن سینما و بازیگری در سینما نوشته ی ف. ا. پودوفکین با ترجمه ی حسن افشار توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

پودوفکین از استادان هنر سینماست و آثار او، هم چون درسنامه ای در مدرسه ی معتبر سینما و ابزاری در دست فیلمسازان مشهور می باشد. این کتاب هم چون الفبای سینماست که به عنوان  اثری کلاسیک در فن سینما ماندگار گردیده است. "فن سینما و بازیگری در سینما"، چنان که از نامش پیداست، دو کتاب در یک جلد است. فن سینما مجموعه ای است مشتمل بر دو جزوه که در سال 1926 به نگارش درآمده، دو سخنرانی که در سال های 1929 و 1931 ایراد شده، و دو مقاله که در سال 1949 به رشته ی تحریر درآمده است. بازیگری در سینما نیز سخنرانی چهار روزه ای است که در سال 1930 ایراد شده است.

اغراق درمورد نفوذ فن سینمای پودوفکین در رشد نظریه پردازی در سینما، و نیز در رشد فیلم سازی عملی، دشوار است. بی شک این نفوذ در خارج بیش از کشور خود وی بوده است. در سال های بیست، بحث و تفکر درباره ی سینما در آن کشور متداول بود؛ و پودوفکین، که به عنوان کارگردانی با نبوغ مورد ستایش بود، در مقام نویسنده فقط مروج نظرات رایج تصور می شد. ولی به ویژه در انگلستان و هالیوود، که فیلم های پر شکوه بسیاری در طی سالیان در آن ها ساخته شده بودند، بدون اینکه سازندگان شان فرصتی برای اندیشیدن و کاری جز دوندگی در پی چک دستمزد هفتگی شان داشته باشند، این نظرات با بانگی رعدآسا ورود خود را اطلاع دادند. فیلم سازان در آن روزها از بیان نظرات خود عاجز بودند. نظریه پردازی، کارِ از ما بهتران و خوش ذوقان و روشنفکران بود. کتاب های پودوفکین در یک آن «انجیل» های سینما شدند و پس از یک نسل هنوز «انجیل» اند. افرادی که سنی از آن ها گذشته بود، در نهان در این کتاب ها غوطه خوردند؛ و جوان ها، شیره شان را ذره ذره مکیدند. آماتورها ناگهان پرتو نوری به چشم دیدند. منتقدان امروز را این کتاب ها پرورش داده اند. تمامی تفکر سینمایی و کار سینمایی کنونی، دستور زبان و نحو دستوری خود را به طور غیر مستقیم از این کتب گرفته است. وقت آن رسیده که این آثار در برابر آفات استفاده ی با واسطه مصون گردند و با ارج و قربی که شایسته ی آنند از نو عرضه گردند.

فهرست

کتاب اول – فن سینما

• سناریوی فیلم و تئوری آن

بخش اول – سناریو بخش دوم – مادۀ تجسمی

• کارگردان فیلم و دست مایۀ فیلم

بخش اول – ویژگی های دست مایۀ فیلم بخش دوم – کارگردان و سناریو بخش سوم – کارگردان و بازیگر

• بخش چهارم – بازیگر در قاب تصویر

بخش پنجم – کارگردان و فیلم بردار

• تیپ به جای بازیگر (سخنرانی برای انجمن فیلم)
• درشت نما در زمان (سخنرانی برای فدراسیون فیلم کارگردان)
• ناهمزمانی، یک اصل سینمای ناطق
• مسایل مربوط به ضرباهنگ در اولین فیلم ناطق من

کتاب دوم (بازیگری در سینما) فصل 1- تئاتر و سینما فصل 2- تناقض اصلی کار بازیگر فصل 3- ناپیوستگی کار بازیگر در سینما فصل4- اصول نظری ناپیوستگی فصل 5- کار تمرینی فصل 6- انگارۀ قابل تدوین فصل 7- گفت و گو فصل 8- ضرباهنگ دوگانۀ صدا و تصویر فصل 9- لحن، آرایش، حرکات فصل 10- واقعگرایی و انگارۀ بازی شده فصل 11- کار با غیر بازیگرها فصل 12- تخصیص نقش فصل 13- جمع خلاق فصل 14- تجارب شخصی فصل 15- نتایج شرح حال و کارنامۀ سینمایی (ف. ا. پودوفکین) واژه نامه فهرست اعلام

برشی از متن کتاب

کتاب اول: فن سینما

• کارگردان فیلم و دست مایۀ فیلم

بخش چهارم – بازیگر در قاب تصویر بازیگر و انگاره ی سینمایی: پیش تر گفتم که ضروری است دائماً در خاطر باشد که فضای مستطیلی پرده همواره هر نمای حرکت داری را احاطه می کند. حرکت بازیگر در فضای سه بعدی واقعی باز هم فقط دست مایه ای است در خدمت کارگردان، تا او عناصر لازم برای ساختمان نمود مسطح آتی را انتخاب کند و آن ها را به دقت در فضای قاب جا دهد. کارگردان هرگز بازیگر را یک انسان واقعی نمی بیند. او فقط نمود سینمایی آتی را مجسم می کند و می بیند؛ و سپس با حرکت دادن بازیگر در جهات مختلف و تغییر دادن موضع دوربین نسبت به وی، مواد لازم را برای آن انتخاب می کند. همان تجزیه ای که در ارتباط با هر چیزی در فیلم انجام می شود. کارگردان حتی یک لحظه نیز با آدم های زنده مواجه نیست. او همیشه در برابر خود فقط مجموعه ای از اجزای متشکله ی ساختمان سینمایی آینده را دارد. این مستلزم نوعی کشتن و مکانیکی کردن بازیگر نیست. او می تواند هر قدر که می خواهد خودانگیخته باشد. به هیچ وجه لازم نیست او مزاحم تداوم طبیعی حرکات خود گردد. ولی کارگردان که دوربین را تحت کنترل دارد، به حکم طبیعت بیان سینمایی، خود از میان تمامی کار انسان زنده همان تکه هایی را که نیاز دارد دست چین می کند. ...

نویسنده: ف. ا. پودوفکین  مترجم: حسن افشار انتشارات: مرکز