کتاب به سوی تئاتر بی چیز - یرژی گروتفسکی

کتاب به سوی تئاتر بی چیز نوشته ی یرژی گروتفسکی با ترجمه ی کیاسا ناظران در نشر قطره به چاپ رسیده است.

کتاب "به سوی تئاتر بی چیز" اثر "یرژی گروتفسکی"،  کارگردان تئاتر اهل کشور لهستان و مبدع تئاتر تجربی، تئاتر آزمایشی یا لابراتواری و تئاتر بی ‌پیرایه یا تئاتر بی ‌چیز است. به طور کلی،  نظرات و اظهارات شخصی نویسنده ی مذکور در باب تئاتر، تحولات عظیمی را در این عرصه پدیدار ساخت. وی قاطعانه معتقد می باشد که لازمه ی حیات هر تئاتری، بازیگران آن است؛ به بیانی ساده تر، تئاتر می تواند بدون عناصری از قبیل، صحنه پردازی، نور و .. وجود داشته باشد اما بدون بازیگر هرگز. گروتفسکی، بنا بر همین طرز نگرش خود، "نظریه ی تئاتر بی چیز" را مطرح نمود که ضمن تضاد با سنت ها و روال معمول رایج در تئاتر زمان خویش، به مقابله با آن ها نیز می پرداخت. زیرا که در این دوره، به صحنه پردازی ها، افکت ها و گریم، استفاده از تکنولوژی تصویر و ... توجه ویژه ای می شد، به گونه ای که تئاتر به رقیبی جدی برای سینما مبدل گشته بود. مولف در طول محتوای مطالب این کتاب، نظریات مهم و تاثیرگذار "آنتونن آرتور"، نویسنده، شاعر ، مقاله ‌نویس، بازیگر، کارگردان تئاتر قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه، در رابطه با تئاتر را مورد نقد و بررسی قرار داده و آن ها را برای مخاطب تشریح می کند؛ سپس، در ادامه نیز، تمامی تجربیات و روش های مورد استفاده و کاربردی خود در این عرصه را بیان نموده و خواننده را از آن ها بهره مند می سازد.

فهرست

مجموعه ی تئاتر امروز جهان پیش گفتار مترجم برای آگاهی بیش تر پیش گفتار (پیتر بروک) به سوی تئاتر بی چیز (یرژی گروتفسکی) عهد جدید تئاتر (گفتگو با گروتفسکی، اوژنیو باربا) تئاتر یک برخورد است (گفت گوی نایم کاتان با گروتفسکی) آکروپولیس (لودویک فلاژن) دکتر فاستوس: مونتاژ یک متن (اوژنیو باربا) همیشه شاهزاده (لودویک فلاژن) او کاملا خودش بود (یرژی گروتفسکی) پژوهش در روش (یرژی گروتفسکی) آماده سازی بازیگر (1962 – 1959) (اوژنیو باربا) تکنیک صدا آماده سازی بازیگر (1966) (فرانتز مار یژنن) تکنیک بازیگر (گفت گوی دنی بلبله با گروتفسکی) سخنرانی در سکارا (یرژی گروتفسکی) برخورد امریکایی (گفت گوی ریچارد شخنر و تئودور هوفمان با گروتفسکی) تشریح اصول (یرژی گروتفسکی)

برشی از متن کتاب

به سوی تئاتر بی چیز این مقاله ی یرژی گروتفسکی به ترتیب در مجله های «Odra» (وروسلاو، 9 / 1965) «Kung Dramatiska Teatren Program» (استکهلم، 1965)، «Scena» (نوی ساد، 5 / 195) «Renaud – Barrauk Cahier» (پاریس 55 / 1966) و «Tulane Drama Review» (نیو اورلئان، 35 / 1967) به چاپ رسید. هر بار این پرسش را می شنوم که «خاستگاه کارهای تجربی شما در کجاست؟» کمی عصبانی می شوم. انگار که کار تجربی، بازی کردن با چند تکنیک جدید در هر اجرا است. و فکر می کنند که حاصل کار تجربی باید به کارگردانی مدرن کمک کند. و کارگردانی مدرن یعنی به کارگیری موسیقی معاصر، استفاده از ایده های الکترونیکی یا ایده های مجسمه سازی معاصر در صحنه آرایی و به بازی گرفتن بازیگرانی که به ارائه ی کلیشه های دلقک وار و کافه ای می پردازند. من این شکل از تئاتر را خوب می شناسم؛ چون زمانی خوم هم بخشی از آن بودم. اما تولیدات تئاتر آزمایشگاهی مسیر دیگری را طی می کند. در وهله ی اول، سعی ما بر این است که از این ایده ی التفاطی که تئاتر ملقمه ای است از رشته های گوناگون هنری، دوری کنیم. ما می کوشیم وجه تمایز تئاتر و فعالیت های تئاتری را از دیگر رده های نمایشی تعریف کنیم. هم چنین تولیدات ما پژوهشی است موشکافانه در روابط بازیگر و تماشاگر. در واقع از دید ما تکنیک شخصی بازیگر، هسته ی هنر تئاتر را تشکیل می دهد. مشکل بتوان گفت که چنین رویکردی از کجا سرچشمه می گیرد، اما من می توانم درباره ی سنت های سازنده ی این رویکرد صحبت کنم. من از استانیسلاوسکی بسیار آموخته ام. پژوهش های مستمر او، نوآوری های نظام مندش در روش های مشاهده و ارتباط دیالکتیکی اش با کارهای قبلی خودش، این همه را به آرمان شخصی من بدل می کند. در واقع استانیسلاوسکی اساسی ترین پرسش های روان شناختی را پیش کشید. با این همه پاسخ های ما و راه حل های او دارای تفاوتی آشکار است و در بعضی موارد ما به نتایجی می رسیم که در تضاد با نتایج او قرار دارد. من برجسته ترین روش های اروپایی و غیر اروپایی تربیت بازیگر را مطالعه کرده ام که مهم ترین آن ها عبارتند از: تمرین های ریتم دولن، پژوهش های دلسارت درباره ی واکنش های درونی و بیرونی، کارهای استانیسلاوسکی روی «کنش های جسمانی»، تمرین های بیومکانیکی میرهولد و سنتزهای واختانگوف. تکنیک های تربیت بازیگر در تئاتر شرق نیز بسیار مهیج اند – به ویژه اپرای پکن، کاتاکالی هند و تئاتر نو در ژاپن. می توانم از چند سیستم تئاتری دیگر نیز یاد کنم، اما روشی که ما بر آن تاکید داریم مخلوطی از تکنیک های به وام گرفته از این منابع نیست (اگر چه گهگاه عناصری از منابع را به کار می گیریم). ما نمی خواهیم مجموعه ی از پیش معینی را به بازیگر آموزش دهیم یا «انبانی از ترفندها» را بر دوش او بگذاریم. روش ما روشی قیاسی و حاصل جمع روش های مختلف نیست. این جا همه چیز بر «پختگی و بلوغ» بازیگر متمرکز است. بازیگری که با یک تنش شدید...

(تئاتر امروز جهان / 8) نویسنده: یرژی گروتفسکی مترجم: کیاسا ناظران انتشارات: قطره