کتاب گودل، اشر، باخ (بافته ی گرانسنگ ابدی)

کتاب گودل؛ اشر، باخ (بافته ی گرانسنگ ابدی) به قلم داگلاس آر. هوفشتاتر و ترجمه ی مرتضی خزانه داری، سروش ثابت و عبدالرضا خزانه داری در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

کتاب گودل، اشر، باخ: بافته ی گرانسنگ ابدی، که با سرواژه اش GEB شناخته می شود، معمولا مردم درباره ی موضوع آن چنین فکر می کنند که عنوان کتاب خود گویای همه چیز است یعنی کتاب درباره ی یک ریاضیدان، یک هنرمند و یک موسیقی دان است. اما نویسنده اثر کوشیده است با استفاده از سیر زندگی و دستاوردهای گودل، اشر، و باخ در ریاضیات، هنر، موسیقی و نیز کند و کاو در حوزه هایی مانند منطق، هوش مصنوعی، رایانه، ژنتیک، فلسفه ذن، خوآگاهی، اراده ی آزاد و...، بیان کند که چگونه موجودات جاندار می توانند از دل ماده ی بی جان بر آیند؟ "خود" چیست و چگونه یک "خود" می تواند از دل چیزهایی بر آید که به اندازه ی یک پاره سنگ "بی خود اند"؟

روش  GEB برای پرداختن به این پرسش ها این است که کم کم یک همانند انگاری را به وجود می آورد که ملکول های بی جان را به نمادهای بی معنا و نیز "خود"ها یا همان "من" ها، یا "روان" ها – هر چیزی که ماده ی جاندار را از ماده ی بی جان جدا می سازد- را به الگوهای ویژه ی پیچیده و معنا داری همانند می کند که تنها در گونه های خاصی از دستگاه های نمادهای بی معنا پدید می آیند. همین الگوهای عجیب هستند که زمان بسیاری را کتاب صرف شان می کند، زیرا کمتر شناخته شده اند و کمتر درک شده اند. نویسنده این الگوهای پیچیده حلقه وار را در سراسر کتاب "حلقه های عجیب" می نامد.

پرفسور هوفشتانر بر این باور است که دستاوردهای گودل در ریاضیات، طراحی های تفکر بر انگیز اشر و فوگ ها و کانن های موسیقیایی باخ، سایه هایی هستند که یک ذات استوار مرکزی در راستاهایی متفاوت ایجاد کرده است. او با به کار گیری مفهوم هایی چون خود ارجاعی و «حلقه های عجیب» که در نتیجه ی به دست آمده از قضیه ی گودل، طراحی های اشر، و آثار موسیقیایی باخ جای دارند، کوشش می کند تا ماهیت آن ذات را روشن کند.

چیز بسیار اسرار آمیز این است که دستگاه های صوری که از میانشان "خودها" بوجود می آید تنها از نمادهای بی معنا ساخته شده اند. خود هر چه که هست تنها به سبب وجود گونه ای الگوی ویژه در میان نمادهای بی معنا پدید می آید.

فهرست