کتاب دیدگاهها و برهانها - شاپور اعتماد

کتاب دیدگاهها و برهانها تالیف شاپور اعتماد توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

دیدگاهها و برهانها مجموعه ای است مرکب از مقاله های مختلف در زمینه ی فلسفه علم. هرکدام از مقالات گردآوری شده را یکی از فلاسفه ی علم نوشته است. معیار انتخاب، درجه تمایز این یا آن دیدگاه از دیدگاهها ی دیگر بوده است. اما خود مجموعه طوری تنظیم شده است که بتواند لااقل به طور ضمنی سیر تحول فلسفه علم را هم برجسته کند. نقطه ی شروع طبعا محفل وین است و هرکدام از مقالات دیگر با این دیدگاه نسبتی برقرار می کند. در عین حال باید تاکید کرد که عملا سعی شده است که مقالات مندرج هرکدام ازاستقلال نسبی برخوردار و به تنهایی خواندنی باشد. همانطور که اشاره شد آراء تجربه گرایی منطقی به طور ضمنی و صریح به عنوان مبداء بحث انتخاب شده است که دیدگاه آن به کمک یکی از مقالات رودلف کارنپ درباب تقسیم بندی علوم برمبنای ملاک فلسفی معرفی شده . لیکن ازآنجا که رساله منطقی - فلسفی ویتگنشتاین تاثیر چشمگیری بر شکل گیری اقوال اعضای محفل وین داشته است گزیده ی بسیار خلاصه از این اثر نیز ذکرشده است که موضوع آن ساختار منطقی کل جهان است، ولی واکنشش به بحران ریاضیات در اواخر قرن نوزدهم بوده. سپس آثاری از صاحب نظران نامی چون پوپر، فلک، کواین، کوون لاکاتوش، فایرآبند، اسنید، همپل و... آمده.

برشی از متن کتاب

یکی از جالبترین و درعین حال تندترین مجادله های فلسفی سالهای اخیر برخورد آراء کارل پوپر و شاگردان او با توماس کوون در مبحث «عقلانیت علمی» است. این برخورد آراء جوانب بسیار تازه ای از مساله را برجسته و روشن کرده، زیرا کوون بر خلاف مخالفان مرسوم پوپر اختلاف نظر خود را به جای استدلالهای منظم منطقی بر تحلیلهای تاریخی استوار کرده است. برای آنکه این مجادله را بهتر درک کنیم نخست باید مختصری درباره تاریخچه آن بیان کنیم. نظر پوپر درباره روش شناسی علوم تجربی در دهه 1930 نوعی معارضه افراطی و ریشه ای با روش استقرایی، که در میان دانشمندان علوم طبیعی و فیلسوفان تجربه گرا تفکر غالب به شمار می آمد، تلقی شد. به اعتقاد استقرارگرایان قانونمندیهای علمی از تجربه، یعنی از مشاهده منظم نظمهایی که در طبیعت یافت می شود، استنتاج می شوند. از سوی دیگر دیوید هیوم، فیلسوف انگلیسی، مدتها قبل در روش استقراء شک کرده بود و نشان داده بود که ما نمی توانیم نتیجه گیریها یخود را درمورد آینده به طور منطقی توجیه کنیم. و چون قوانین طبیعی مارا قادر می سازند تا چنان نتیجه گیری هایی کنیم، پس این قوانین هم قابل توجیه نیستند. البته به اعتقاد هیوم ما در واقع، در زندگی روزانه و در علم، دائما از استقرا استفاده می کنیم، لیکن نمی توانیم آن را توجیه کنیم. استقراگرایان بعدی همواره تلاش کرده اند تا راهی برای فرار از خردستیزی هیومی پیدا کنند و هربار خود را با یافتن راه حل مثبتی برای مساله استقراء سرگرم کرده اند.

فهرست

1 - پیشگفتار 2 - فلسفه علم 3 - منطق، ریاضیات وعلوم طبیعی در رساله منطقی - فلسفی ویتگنشتاین/ شاپور اعتماد 4 - علوم صوری و علوم تجربی/ رودلف کارناپ 5 - معیار تعیین خصلت تجربی دستگاههای نظری/ کارل پوپر 6 - درباره مشاهده علمی/ لودویک فلک 7 - کل گرایی/ و.و. کواین 8 - اصطکاک اساسی: نقش سنت و ابداع در تحقیق علمی/ توماس کوون 9 - علم و شبه علم/ ایمره لاکاتوش 9 - افسانه های پریان: علیه روش ونتایج/ پل فایرآبند 10 - رهیافت ساختاری به فلسفه توصیفی علمی/ جوزف د. اسنید 11 - علم متعارف و انقلابهای علمی/ ولفگانگ اشتگ مولر 12 - فلسفه ریاضی 13 - تاریخ ریاضیات دوره باستان را چگونه باید بررسی کرد؟/ آرپاد سابو 14 - ماهیت راستی ریاضی/ کارل همپل 15 - هندسه و علم تجربی/ کارل همپل 16 - سیر تحولات فکری کورت گودل/ هائو وانگ 17 - تصمیم ناپذیری در نظام پرینکیپیا ماتماتیکا/ کورت گودل 18- ماهیت تفکر ریاضی/ نوربرت وینر 19 - اثبات ریاضی چیست؟/ ایمره لاکاتوش 20 - وقت یریاضیات نه می گوید/ فیلیپ دیویس 21 - واقعگرایی در ریاضیات/ موریس هرش 22 - تحقیق و خلاقیت/ شاپور اعتماد 23 - نکاتی درباره برخی از مشخصات شیوه تفکر پزشکی/ لودویک فلک 24 - ترجمه و زبان علم/ شاپور اعتماد

نویسنده: شاپور اعتماد انتشارات: مرکز