کتاب طراحی سیستم های آبیاری 1 | علیزاده

درباره‌ی کتاب طراحی سیستم های آبیاری 1

کتاب طراحی سیستم‌های آبیاری با تغییرات کلی و منطبق بر نیازهای درسی دانشجویان رشته کارشناسی مهندسی آب در دروس  طراحی سیستم‌های آبیاری سطحی و تحت فشار تدوین شده است. مطالب به نحوی است که برای مهندسان آبیاری و دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد نیز قابل استفاده باشد. از آنجایی که مطالب "طراحی سیستم‌های آبیاری سطحی" و "طراحی سیستم‌های آبیاری تحت فشار" در دو درس و با واحدهای جداگانه آموزش داده می‌شوند، این کتاب نیز بر اساس سرفصل دروس فوق در دو جلد تدوین شده است.

در کتاب تا حد امکان سعی شده موضوعات به صورت روشن توضیح داده شود و ارائه آنها همراه با ذکر مثال‌های عددی باشد تا در تفهیم مطالب به دانشجویان موثر باشد. در انتهای هر فصل نیز تعدادی مساله ارائه شده است که بعضا راه حل آنها نیز داده شده است. سعی شود ابتدا آنها را حل کرده و جواب خود را با جواب ارائه شده مقایسه نمایید و فقط در صورت اشکال به راه حل مراجعه شود.

برشی از متن کتاب طراحی سیستم های آبیاری 1

مهیا بودن آب در خاک

موجودیت آب در خاک مربوط به توانایی خاک در نگهداری آب می باشد. اگریک خاک را اشباع و سپس آن را به حال خود قرار دهیم بخشی از آب موجود در بین ذرات خاک در اثر نیروی ثقل از آن خارج می شود که به آن آب ثقلی گفته می شود. بنابراین آب ثقلی آبی است که به ذرات خاک نچسبیده و می تواند آزادانه در لابلای ذرات حرکت نماید. زمان خروج آب ثقلی از خاک در مورد خاک های شنی 24 ساعت یا کمتر و درمورد خاک های رسی 48 ساعت و یا بیشتر می باشد  پس لز آنکه آب ثقلی از خاک خارج شد مقدار دیگری از آب در خاک وجود دارد که فقط با نیروی بزرگتر از ثقل مثل نیروی جذب ریشه ها می تواند از خاک خارج شود. به این بخش از آب موجود در خاک آب کاپیلاری یا آب موئینگی گفته می شود. در واقع آب کاپیلاری آبی است که می تواند مورد استفاده گیاه قرار گیرد.

پس از خارج شدن آب های ثقلی و موئینگی هنوز هم مقدار دیگری آب در خاک باقی می ماند که با نیروی زیادی به اطراف ذرات خاک چسبیده و معمولا با نیروهای موجود در طبیعت از خاک خارج نمی شود. به این آب اصطلاحا آب غشایی یا هیگروسکپی گفته می شود  آب هیگروسکپی را ممکن است با خشک کردن خاک در گرمخانه ها خارج ساخت ولی توسط ریشه قابل جذب نمی باشد.

مقدار رطوبتی که پس از خارج شدن آب در خاک باقی می ماند ظرفیت زراعی و یا ظرفیت نگهداری آب در خاک نام دارد که یکی از نمایه های مهم در طراحی سیستم های آبیاری به شمار می آید. بهتر است مفهوم پتانسیل آب در خاک را با چند مثال ساده توصیف کنیم. اکثرا مشاهده می شود که در خاک های مختلف حتی اگر درصد رطوبت آنها یکسان باشد گیاهان رشد یکسانی ندارند. یعنی یکسان بودن رطوبت در خاک ها دلیل بر یکسان بودن رشد در آنها نمی تواند باشد. این امر می رساند که خاک های مختلف رطوبت را به طور یکسان در اختیار گیاه قرار نمی دهند.

مثال دیگر اینکه اگر دو نوع خاک با رطوبت اولیه یکسان را به مدت مساوی در گرمخانه ای قرار دهیم و سپس رطوبت آنها را اندازه گیری کنیم ملاحظه می شود که مقدار رطوبت باقی مانده در این دو مساوی نخواهد بود. به عبارت دیگر خاک ها در مقابل نیروهایی که باعث خارج کردن رطوبت می شند یکسان عمل نمی کنند و برخی از آنها بیشتر مقاومت می کنند.

• (طراحـی سیستم هـای آبیـاری سطحـی)
• نویسنده: دکتر امین علیزاده
• انتشارات: دانشگاه امام رضا (ع)