کتاب علی اکبر دهخدا

معرفی کتاب علی اکبر دهخدا 

کتاب فوق در ابتدا تعریف مختصری درباره ی کتاب های مرجع و انواع آن از جمله فرهنگ، دانش نامه و لغت نامه ارائه می دهد. سپس درباره ی زندگی علی اکبر دهخدا و دوران کودکی اش توضیحاتی می دهد. علی اکبر دهخدا در سال 1258 در تهران زاده شد.

او در نه سالگی پدرش را از دست داد و روزگار سختی را با مادرش گذراند. دهخدا به درس علاقه ی بسیاری داشت به همین خاطر توانست به مدارج بالای علمی دست یابد تا جایی که سال 1282 در آغاز جوانی به عنوان سفیر ایران در منطقه ی "بالکان" برگزیده شد و چند سال بعد مقاله های ایشان در اولین روزنامه ی رسمی کشور یعنی "صوراسرافیل" به چاپ رسید. همچنین دهخدا چند شماره از این روزنامه را در پاریس به چاپ رساند و سپس در ترکیه روزنامه ی شفق را بنیان نهاد.

وی در سال 1288 وارد مجلس شد و سرانجام در سال 1325 نخستین لغت نامه به همت دهخدا و محمد معین به چاپ رسید. علاوه بر تمام توضیحات بالا مجموعه ی فوق به معرفی تاثیرگذاران بزرگی چون میرزا حسن رشدیه؛ موسس نخستین دبستان نوین در ایران، امین الدوله صدراعظم مظفرالدین شاه؛ حامی روشنفکران  و اندیشمندان، عبدالرحیم طالبوف؛ نویسنده ی اولین کتاب های علوم نوین به زبانی ساده، علی اکبر نفیسی؛ موسس اولین بیمارستان نوین ایران و ... پرداخته است. همه ی اشخاص نامبرده برای پیشرفت فرهنگ و علم در ایران کوشش های فراوانی انجام داده اند.

مجموعه ی دانشوران دیروز و امروز جهت معرفی دانشمندان برتر در رشته ها و موضوعات مختلف علمی برای نوجوانان وجوانان فراهم شده است. از این مجموعه ده ها جلد کتاب منتشر شده است که در هر یک از آن ها، به طور مختصر به بیان زندگی نامه ی چند دانشمند می پردازد. مخاطب با مطالعه ی هر یک از کتاب های مجموعه ی حاضر علاوه بر آشنایی و شناخت چهره های برجسته ی علمی، می تواند پشتکار و تلاش آن ها برای رسیدن به اهدافشان را سرلوحه ی زندگی خود قرار دهد.

برشی از متن کتاب علی اکبر دهخدا 

در 1278 ش، مدرسه ی علوم سیاسی وابسته به وزارت خارجه گشایش یافت. مادر دهخدا که آرزو داشت فرزندش آموزش های نوین را بیاموزد، او را به این آموزشگاه عالی فرستاد. دهخدا در آن جا به فراگیری زبان فرانسه و خواندن آثار اندیشمندان اروپایی پرداخت. افزون بر این به عنوان دستیار محمد حسین فروغی، استاد ادبیات فارسی و مدیر روزنامه ی تربیت، تدریس می کرد.

کتاب روح القوانین نوشته ی مونتسکیو، فیلسوف فرانسوی بر دهخدا اثری شگرف گذاشت. مونتسکیو در این کتاب به بررسی حکومت ها از گذشته تا روزگار خود می پردازد و نتیجه می گیرد که ستمگری ناشی از انباشت قدرت در دست یک نفر است. او قدرت مطلق را فساد انگیز می داند و می گوید سه قوه ی مقننه (قانون گذاری)، مجریه (دولت) و قضاییه (دادگستری) نباید در دست یک نفر باشد.

دهخدا نمونه ی قدرت مطلق فسادانگیز را در کشور خود می بیند. یک نفر که خود را سایه ی خدا می دانست، برای جان و مال مردم تصمیم می گرفت. دهخدا در دوره ی سختگیری عین الدوله بر آزادی خواهان و نواندیشان در ایران نبود. او در 1282 ش به عنوان منشی سفیر ایران در منطقه ی بالکان برگزیده شد. او نزدیک دو سال در شهر وین، پایتخت اتریش، زندگی و از شهرهای رم، بخارست و پاریس دیدن کرد.

دهخدا در این سفر، دانش خود در زبان فرانسه را افزایش داد و کار نگارش فرهنگ فرانسه به فارسی را آغاز کرد. دهخدا پس از بازگشت به ایران در 1284 ش، شاهد جوش و خروش مردم برای کاستن از ستم درباریان بود. در این سال، گروهی از بازاریان، عالمان دین و انبوهی از مردم تهران در مسجد شاه و سپس حرم عبدالعظیم گرد آمدند. آن ها خواهان عدالت خانه شدند. یعنی مجلسی که در آن جا شاه و گدا در حضور قانون مساوی باشند. مردم شهرهای دیگر با فرستادن تلگراف از مردم تهران پشتیبانی کردند.

هم چنان که دهخدا با قلم خود بر خودکامگان می تاخت، مردم آذربایجان با خون خود در برابر محمد علی شاه و پشتیبانان روسی او ایستادگی می کردند. سرانجام مبارزان گیلانی و بختیاری ها به سوی پایتخت راهی شدند و در مرداد 1288 ش به تهران رسیدند. آن ها محمدعلی شاه را که به سفارت روسیه پناهنده شده بود، برکنار کردند و پسر دوازده ساله اش، احمد شاه را بر تخت نشاندند.

در آبان 1288 ش دومین دوره ی مجلس شورای ملی گشایش یافت. دهخدا و بسیاری از آزادیخواهان دیگر به عنوان نماینده برگزیده شدندو دهخدا نخست عضو کمیسیون فواید عامه (راه و ساختمان) و سپس عضو کمیسیون مالیه (اقتصاد) شد. او در تصویب قانون هایی برای پشتیبانی از خانواده های شهیدان راه آزادی، قانون معرف (آموزش رایگان) و قانون تحدید تریاک نقش داشت.      

(سرگذشت کتاب مرجع) نویسنده: حسن سالاری انتشارات: محراب قلم