کتاب حقوق حاکم بر آب در بستر حقوق عمومی ایران

درباره حقوق حاکم بر آب در بستر حقوق عمومی ایران 

همان طور که می دانید آب یکی از اساسی ترین و حیاتی ترین نیازمندی های بشریت است که نه تنها جهت استفاده های شخصی، بلکه برای توسعه بخشیدن به بخش های مختلف اجتماعی و اقتصادی جوامع و ملت ها نیز مورد استفاده ی افراد قرار می گیرد. دولت ها موظف می باشند که آب مورد نیاز مردم را به طور تمام و کمال تامین نمایند؛ زیرا در دسترس بودن آب، یکی از حقوق قطعی و حتمی شهروندان است و دولت ها نمی توانند تحت هیچ عذر و بهانه ای از این مسئولیت شانه خالی کنند.

سیاست مداران و صاحب نظران جهت تحقق وظیفه ی مذکور و هم چنین حفظ آب برای نسل های آتی و جلوگیری از اسراف و به هدر رفتن آن، آیین و مقرراتی تحت عنوان حقوق عمومی تدوین نموده و شهروندان را به اطاعت از آن ملزم می سازند. بنابراین، این قوانین در دورن کشورها، به منظور نظارت دولت بر منابع آبی تصویب و به اجرا گذاشته می شود. در همین راستا مولف ابتدا مفاهیم و تعاریف مرتبط با حقوق منابع آب را تشریح نموده و سپس انواع حقوق آب ها را معرفی می نماید.

در ادامه نیز، طبق رویه ی مالوف، تخلفات، جرائم و خسارت ها را مورد ارزیابی قرار داده و پس از ارائه ی نتایج، پیشنهادهایی را جهت رفع نقطه ضعف های موجود در قوانین ارائه می کند. کتاب حاضر در برگیرنده ی 8 فصل تحت عناوین زیر می باشد: 1. کلیات 2. حکمرانی خوب در بخش آب 3. مالکیت عمومی و ملی آب 4. حقوق حاکم بر آب های زیر زمینی 5. حقوق حاکم بر آب های سطحی 6. حقوق حاکم بر بستر و حریم منابع آب 7. تخلفات، جرایم، جبران خسارت و آسیب شناسی قوانین 8. نتیجه گیری و پیشنهادات

فهرست کتاب حقوق حاکم بر آب در بستر حقوق عمومی ایران

فصل اول: کلیات

• 1) تعاریف و مفاهیم مالکیت مشترکات آب های زیر زمینی قنات چاه چشمه آب های سطحی رودخانه نهر طبیعی نهر سنتی مرداب برکه مسیل متروک شبکه های آبیاری و زهکشی و کانال ها بستر حریم آلودگی آب
• 2) سیر تاریخی حقوق منابع آب در ایران دوره ی اول: پیدایش قوانین و مقررات مربوط به آب دوره ی دوم: شکل گیری یا نظام اولیه ی آب دوره ی سوم: نظام ملی شدن آب دوره ی چهارم: نظام کنونی حقوق آب سیر تاریخی تغییرات در قوانین آب های زیر زمینی در ایران
• 3) حق بر آب به مثابه ثی حق های بشری مفهوم حق بر آب مسئولیت دولت ها حق بر آب و نسل های حقوق بشری
• 4) ساختار کلان حوزه ی مدیریت آب شورای عالی آب وزارت نیرو
• 5) تکالیف قانونی وزرات نیرو در مورد تامین آب مورد نیاز کشور مهار کردن سیلاب ها و ذخیره نمودن آب رودخانه ها در مخازن سطحی یا زیرزمینی تنظیم و انتقال آب با ایجاد تاسیسات آب و کانال ها و خطوط آب رسانی و شبکه ی آبیاری 1 و 2 بررسی و مطالعه ی کلیه ی منابع آب های کشور استخراج و استفاده از آب های زیرزمینی و معدنی شیرین کردن آب شور در مناطق لازم جلوگیری از شور شدن آب های شیرین در مناطق لازم کنترل و نظارت بر چگونگی و میزان مصارف آب و در صورت لزوم جیره بندی آن تاسیس شرکت ها و سازمان های آب منطقه ای و موسسات و تشکیل هیئت ها و کمیته های مورد نیاز انجام سایر اموری که موثر در تامین آب باشد

فصل دوم: حکمرانی خوب در بخش آب

• 1) مفهوم و پیدایش حکمرانی خوب
• 2) حکمرانی خوب، تعریف و ابعاد
• 3) شاخص های حکمرانی خوب
• 4) تعهدات دولت تعهد به تضمین حق بر آب تعهد به رعایت عدالت و اولویت بندی آب تعهد به صیانت از آب تعهد به تحقق آب
• 5) حکمرانی آب مشارکت شفافیت اثربخشی حاکمیت قانون پاسخ گویی تساوی انسجام و اجماع محوری

فصل سوم: مالکیت عمومی و ملی آب

• 1) مالکیت منابع آب در قانون مدنی
• 2) مالکیت منابع آب در قانون آب و نحوه ی ملی شدن آن
• 3) مالکیت منابع آب در قانون اساسی انفال
• 4) مالکیت منابع آب در قانون توزیع عادلانه ی آب تمایز مشترکات از اموال دولتی آب ها مصداقی از مشترکات آب های مباحه ماهیت مشترک بودن آب 

فصل چهارم: حقوق حاکم بر آب های زیر زمینی

• 1) اهمیت آب های زیر زمینی
• 2) مقررات حاکم بر مالکیت آب های زیرزمینی ماهیت حق اشخاص بر آب های عمومی ماهیت حق اشخاص بر آب های خصوصی ماهیت حق اشخاص بر آب های مردد
• 3) قواعد مربوط به آزادی حفر چاه
• 4) تکلیف قانونی برای اخذ پروانه آب های زیرزمینی
• 5) حفر چاه های خانگی
• 6) احیای قنوات و چاه های متروک و بایر
• 7) حق تملک آسیاب ها و آبدنگ ها
• 8) وظایف و تکالیف مامورین ماده ی 30
• 9) صلاحیت و تکالیف کارشناسی فنی
• 10) صلاحیت و تکالیف حفاران و ...

فصل پنجم: حقوق حاکم بر آب های سطحی

• 1) انواع آب های سطحی منابع انتقال ذهنده ی آب منابع نگهدارنده ی اب
• 2) حقابه
• 3) قواعد بهره برداری از اب های سطحی در قانون مدنی ایران قواعد بهره برداری از رودخانه ها و انهار غیر مملوک قواعد بهره برداری از انهار مملوک
• 4) مقررات حاکم بر پروانه یا اجازه ی مصرف معقول مرجع موقت صدور پروانه مصرف مرجع دائمی صدور پروانه مصرف معقول تکالیف دارندگان پروانه مصرف
• 5) مقررات حاکم بر مراجع ذیصلاح در تخصیص و تقسیم آب وزارت نیرو وزارت کشاورزی شرکت های اب و فاضلات بخش های صنعتی
• 6) مقررات حاکم بر تخصیص آب کمیسیون تخصیص آب کمیته های تخصیص مدیریت منابع آب در شرکت ها

فصل ششم: حقوق حاکم بر بستر و حریم منابع آب فصل هفتم: تخلفات، جرایم، جبران خسارت و آسیب شناسی قوانین فصل هشتم: نتیجه گیری و پیشنهادات منابع و مآخذ

تألیف: ناصرالدین بدیسار - محمد صادق احمدی انتشارات: میزان