کتاب دوره حقوق مدنی عقود معین 2 | دکتر کاتوزیان

درباره‌ی کتاب دوره حقوق مدنی عقود معین 2 دکتر کاتوزیان

عقود معین، عقودی هستند که در قانون دارای عنوان معین بوده و قانون گذار شرایط خاص تحقق آن را بیان کرده باشد. مطالعه ی این عقود برای دانشجویان حقوق مدنی و وکلا بسیار حائز اهمیت است امّا متأسفانه در قانون مدنی، عقود معین به طور پراکنده و بدون هیچ نظمی نگاشته و تنظیم شده اند.

کتاب "دوره حقوق مدنی عقود معین (جلد دوم: مشارکتها و صلح)" عقود معین را به صورت منظم طبقه بندی کرده است که مطالعه ی این عقود را بسیار آسان تر گردانیده و علاوه بر آن با زبانی روان عقود مختلف را به صورت کاربردی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد. کتاب مذکور متشکل از 2 بخش مجزا است که عبارتند از: 1‐ شرکت های قانون مدنی 2‐ عقد صلح

دفتر اول کتاب که خود متشکل از 5 قسمت مجزا می باشد، مخاطب را با عقد شرکت، اشاعه، شرکت های مدنی و تجاری، اقسام شرکت، اداره و انحلال شرکت، چگونگی تقسیم اموال مشاع، ارکان، آثار و انحلال مضاربه، تعریف عقد مزارعه، تعریف مساقات، انعقاد و شرایط درستی قواعد عمومی، حدود التزام جاعل، انعقاد جعاله، قمار و گروبندی و ... آشنا می کند. دفتر دوم به مطالعه ی ماهیت صلح، جوهر، اقسام و اوصاف صلح، تراضی و اهلیت، اثر صلح در روابط بین دو طرف و نسبت به اشخاص ثالث و ... می پردازد.

بخشی از کتاب دوره حقوق مدنی عقود معین جلد دوم کاتوزیان

دفتر نخست‐ شرکت های قانون مدنی

• عقد شرکت

فصل اول: مفهوم شرکت

مبحث دوم: عقد شرکت (ش 6 و 9)

6‐ آیا عقدی به نام شرکت وجود دارد؟

چنان که گفته شد، تعریف ماده 571 ق. م. از فقه گرفته شده است: در فقه امامیه، نسبت به وجود عقد شرکت و موضوع و آثار آن سه نظر گوناگون وجود دارد:

1‐ معدودی از مولفان منکر وجود عقد شرکت شده اند، بدین تعبیر که شرکت نتیجه امتزاج و اشاعه در مالکیت است و این نتیجه ممکن است در اثر یکی از عقود معین یا به طور قهری به دست آید.

اختیار تصرف در مال مشترک نیز با اذن مالکان ایجاد می ‌شود و نیازی به عقد ندارد‌. درست است که هیچ یک از شریکان پای بند به وضع اشاعه نیست و می ‌تواند تقسیم مال و تعیین حصه خاص خود را بخواهد، ولی این حکم را نباید به جایز بودن عقد شرکت تعبیر کرد. بدین مولفان باید گروهی را افزود که در تعریف شرکت به معنی اشاعه در حقوق تصریح کرده ‌اند و نامی از عقد شرکت نبرده اند، زیرا از این تعبیر بر می آید که آن چه جوهر شرکت را تشکیل می دهد وجود امتزاج دو مال و اشاعه در حقوق مالکان است نه تراضی بر آن.

2‐ جمعی از محققان، برای شرکت دو معنی قائل شده ‌اند:

نخست، به معنی اجتماع حقوق مالکان در مالی به طور اشاعه، قطع نظر از سببی که این وضع را به وجود می ‌آورد.

دوم، عقدی که تصرف مالکان مشاع یک مال را در آن ممکن می‌ سازد. در این عقد، چگونگی تصرف در مال مشاع و تقسیم سود و زیان ناشی از این اداره معین می‌ شود و پیمانی است جایز که شریکان هرگاه بخواهند آن را برهم می زنند.

در نوشته های این گروه تصریح نشده است که عقد شرکت نیز می تواند باعث ایجاد مالکیت مشاع شود و جوهر شرکت را به وجود آورد. وانگهی، از تصریح به این که مزج دو مال لازمه ایجاد شرکت است و اختصاص دادن عقد به شرکت در اعیان (عنان) و لزوم تملک بخش مشاعی از دو مال به وسیله عقد بیع یا هبه یا صلح، به خوبی بر می آید که در نظر اینان اشاعه سبب دیگری دارد و عقد شرکت امکان تصرف در مال مشترک را به وجود می ‌آورد و چگونگی تقسیم سود و زیان را معین می‌ کند. به بیان دیگر، عقد فرعی است خارج از مفهوم شرکت و به منزله وکالت برای اداره اموال مشاع.

3‐ گروهی از متاخران برای عقد شرکت اصالت قائل شده اند. اینان، عقد مزبور را در ایجاد اشاعه موثر دانستند و آن را در کنار بیع و صلح و معاوضه در زمره عقود معین شمردند: از جمله صاحب جواهر اعلام کرد که مزج قهری در واقع باعث ایجاد ملکیت مشاع نمی شود و، به دلیل وقوع اشتباه در اجزای مال ممزوج، قانون گذار شرکت ظاهری مالکان را مقرر می دارد و نوعی صلح قهری را بین آنان مفروض قرار می دهد. عقد شرکت این اشاعه ظاهری را به ملکیت مشاع واقعی تبدیل می کند. ...

کتاب دوره حقوق مدنی، عقود معین جلد دوم با  مشارکتها و صلح) به قلم ناصر کاتوزیان در انتشارات گنج دانش به چاپ رسیده است.

فهرست

• عقد شرکت
• عقد مضاربه
• عقد مزارعه و مساقات
• عقد جعاله
• گروه بندی مشروع

• مشارکتها، صلح
• جعاله، گروبندی مشروع، صلح، شرکت، مضاربه، مزارعه و مساقات
• مولف: دکتر ناصر کاتوزیان
• انتشارات: گنج دانش