کتاب حقوق بین الملل خصوصی(جلد اول) - محمود سلجوقی

کتاب حقوق بین الملل خصوصی «جلد 1» (کلیات، تابعیت، اقامتگاه وضعیت بیگانگان) به تالیف محمود سلجوقی توسط نشر میزان به چاپ رسیده است.

موضوع حقوق بین الملل خصوصی مطالعه ی قاعده های حقوقی الزام‌ آور حاکم بر روابط افراد و اشخاص در جامعه ی فراتر از جامعه ها‌ی یکایک کشورها، یعنی جامعه ی بین المللی است.

قاعده های حقوق بین الملل خصوصی، ضمن آن که دارای رنگِ  قاعده های حقوق داخلی می‌ باشند، به این معنی که تصویب آن ها در هر کشور از سوی همان مراجعی صورت می گیرد که قوانین داخلی را به تصویب می‌ رسانند، دارای خصلت و اهداف بین المللی هستند. حقوق بین الملل خصوصی در نزدیک ساختن حقوق کشورهای گوناگون به یکدیگر و توسعه و تعمیق حقوق داخلی دارای نقشی مؤثر است. و این هم از نتایج اعمال شیوه ی تعارض قوانین و هم از نتایج ضرورت تمسک به مطالعات تطبیقی به هنگام جستجوی دادگاه و قانون صالح برای رسیدگی و صدور حکم درباره ی دعاوی تابع این نوع حقوق می باشد. مجموع این گونه عوامل و پیچیدگی هایی که در قاعده های آن دیده می شود این پندار را تقویت می ‌کند که باید آن را از رشته‌ های تخصصی حقوق شمرد و تسلط به حقوق داخلی را مقدمه ای لازم برای درک صحیح قاعده های آن دانست، چنان که در عمل هم دانشجو هنگامی درس حقوق بین الملل خصوصی را بر می گزیند که آموزش‌ های مقدماتی و عمومی حقوق را دیده باشد.

نویسنده در تألیف این کتاب که جلد نخست از مجموعه حقوق بین الملل خصوصی است، از اثر "باتیفول" حقوقدان نامیِ فرانسه تاثیر پذیرفته است. برگزیدن این اثر به عنوان مبنای مطالعه نیز به این جهت بوده که از یک سو اسلوب حقوق بین الملل خصوصی ایران از اسلوب حقوق بین المللی خصوصیِ فرانسه متاثر گشته است، و از سوی دیگر اثر باتیفول از برجسته ترین آثار و از مراجع این نوع حقوق در دوران کنونی به شمار می ‌رود.

کتاب "حقوق بین الملل خصوصی 1" مشتمل بر سه قسمت می باشد: 1- کتاب اول: کلیات 2- کتاب دوم: تابعیت و اقامتگاه 3- کتاب سوم: وضعیت بیگانگان

برشی از متن کتاب

کتاب اول: کلیات فصل دوم: تحول های تاریخی حقوق بین الملل خصوصی الف: تحولات تاریخی حقوق بین الملل خصوصی به طور عام 16- گرایش به سوی شناخت حقوق برای بیگانگان: با  رشد زندگی اجتماعی و بهبود شرایط زیست و پدید آمدن امکانات داد و ستد میان جامعه های مختلف و پی بردن بر اینکه می‌ توان از راه داد و ستد با جامعه های دیگر به رفع کمبودها کمک کرد، فکر شناخت حقوق برای بیگانگان، یا کم از آن برای بیگانگان طرف این داد و ستدها در آن جامعه ها اندک اندک شکل گرفت و راه برای رفت و آمد بیشتر میان آنها باز شد. تعیین اینکه این تحول مرهون چه تمدن های شناخته شده ی عهد باستان است میسر نمی باشد، با این وصف معلوم است که رخ دادن این تحول به تمدن هایی قابل انتساب است که بسی پیشتر از تمدن ‌های یونان و روم باستان بوده‌ اند و میراث خود را برای تمدن های پس از خود از جمله آن دو تمدن نهاده‌ اند. پس از آن هم در این راه مراحلی چند پیموده شد تا نوبت به روابط بس گسترده و نظام بین المللی امروز رسیده است. کتاب دوم: تابعیت بخش اول/ فصل اول/ مبحث اول متمایز بودن تابعیت از ملیت: لفظ تابعیت در حقوق ایران در یکی دو قرن اخیر رایج شده و مفهوم آن نیز به کیفیتی که اینک از آن وصف می شود، به همین نسبت جدید است. این لفظ معادل لفظ فرانسوی ناسیونالیته که آن را ملیت نیز ترجمه کرده‌ اند، برگزیده شده است. ملیت مصدر صناغی از لفظ ملت است. مراد از ملت، آن گونه که درباره ی ملت ایران در اصل 19 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به آن اشاره شده، همه ی مردم یک سرزمین از هر «قوم و قبیله ای» قطع نظر از «رنگ، نژاد، زبان، و مانند اینها» می ‌باشد. در اصل هشتم متمم قانون اساسی مشروطیت نیز ملت ایران بر اهالی مملکت ایران اطلاق گشته بوده است. بنابراین برگزیده شدن لفظ تابعیت، به جای ملیت، برای تعیین آحاد ملت ایران از سوی قانونگذار سبب نگردیده برای نامیدن مجموع اتباع ایران لفظی سوای کلمه ی مرکب ملت ایران برگزیده شود. به این ترتیب روشن می ‌گردد رواج اصطلاح تابعیت به جای ملیت در حقوق ایران ناشی از عمل قانون گذار بوده و همین عمل سبب گردیده در ادبیات حقوقی ایران میان این دو اصطلاح این تفاوت پدید آید که اصطلاح تابعیت دارای ارزش حقوقی و سیاسی و اصطلاح ملیت دارای ارزش جامعه شناسی باشد؛ به بیان دیگر، نتیجه ی چنین تفاوتی آن است که هر جا مسئله ی رابطه ی فرد با دولت و تعلق او به جامعه ی تشکیل دهنده ی دولت یا به عبارت دیگر رابطه ی فرد با ملت در مفهوم سیاسی آن مطرح باشد اصطلاح تابعیت و هر جا مسئله ی تعلق فرد به ملت در مفهوم جامعه شناسی آن در میان باشد اصطلاح ملیت به کار برده شود. در حقوق فرانسه برای این دو نوع ارتباط، یعنی ارتباط فرد با دولت و با ملت، تنها یک لفظ یعنی همان لفظ ناسیونالیته مصطلح گردیده و چون این دو نوع ارتباط به جهاتی از یکدیگر متفاوتند حقوقدان های آن کشور برای متمایز ساختن آنها از هم، آنجا که مسئله ی ارتباط فرد با دولت مطرح باشد لفظ «حکمی» و آنجا که ارتباط با ملت در میان باشد لفظ موضوعی را به آن لفظ می افزایند.

فهرست

کتاب اول: کلیات فصل اول: موضوع حقوق بین الملل خصوصی مبحث اول: جایگاه حقوق بین الملل خصوصی در میان انواع حقوق مبحث دوم: موضوع های حقوق بین الملل خصوصی فصل دوم: تحول های تاریخی حقوق بین الملل خصوصی الف: تحولات تاریخی حقوق بین الملل خصوصی به طور عام ب: تحول های تاریخی حقوق بین الملل خصوصی ایران فصل سوم: منابع حقوق بین الملل خصوصی مبحث اول: منابع داخلی حقوق بین الملل خصوصی مبحث دوم: منابع بین المللی حقوق بین الملل خصوصی الف: انواع عهد نامه ها در زمینه حقوق بین الملل خصوصی ب: چگونگی اجرای عهدنامه ها در مورد قضایای حقوق بین الملل خصوصی کتاب دوم: تابعیت و اقامتگاه بخش اول: تابعیت فصل اول: نظریه ی کلی تابعیت مبحث اول: مفهوم تابعیت مبحث دوم: تابعیت و نظم بین المللی مبحث سوم: ارتباط قاعده‌های تابعیت با رشته‌های گوناگون حقوق فصل دوم: جریان شکل گرفته قاعده‌های تابعیت در حقوق ایران الف: تابعیت در ایران پیش از رواج نظام قانونگذاری ب: تابعیت ایران پس از تصویب قانون اساسی مشروطیت و متمم آن فصل سوم: قاعده‌های اسلوب کنونی تابعیت ایران مبحث اول: تابعیت های اصلی ایران مبحث دوم: تابعیت های اکتسابی ایران مبحث سوم: از دست دادن تابعیت ایران مبحث چهارم: بازگشت به تابعیت فصل چهارم: دلایل و دعاوی تابعیت مبحث اول: دلایل تابعیت مبحث دوم: دعاوی تابعیت بخش دوم: اقامتگاه فصل اول: کلیات مبحث اول: سابقه ی تاریخی اقامتگاه مبحث دوم: اقامتگاه و نظم بین المللی مبحث سوم: اصول مشترک در اقامتگاه و تابعیت مبحث چهارم: عناصر اقامتگاه فصل دوم: اقامتگاه اشخاص حقیقی در حقوق مثبت ایران مبحث اول: انواع اقامتگاه ها مبحث دوم: منع بیش از یک اقامتگاه و شرایط تغییر آن در حقوق ایران فصل سوم: اقامتگاه اشخاص حقوقی در حقوق مثبت ایران کتاب سوم: وضعیت بیگانگان فصل اول: کلیات فصل دوم: وضعیت اشخاص حقیقی بیگانه در حقوق مثبت ایران مبحث اول: مقررات اداری درباره ی ورود و اقامت و کار اتباع بیگانه در ایران مبحث دوم: وضعیت اشخاص حقیقی بیگانه از حیث حقوق خصوصی و حقوق عمومی در حقوق مثبت ایران الف: وضعیت اشخاص حقیقی بیگانه از حیث حقوق خصوصی در ایران ب: وضعیت اشخاص حقیقی بیگانه از حیث حقوق عمومی فصل سوم: وضعیت اشخاص حقوقی بیگانه در ایران مبحث اول: کلیات مبحث دوم: ثبت و شناسایی اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی بیگانه در ایران مبحث سوم: حقوق اشخاص حقوقی بیگانه در ایران فهرست منابع    

(جلد اول: کلیات، تابعیت، اقامتگاه و وضعیت بیگانگان) مؤلف: محمود سلجوقی انتشارات: میزان