کتاب روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی | سیف نراقی

درباره‌ی کتاب روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی نراقی و نادری

استثنایی فقط به عده کمی از دانش‌آموزان گفته می‌شود که تفاوت‌ها و انحرافات آنان از متوسط از طرقی چون معلمان، اطرافیان یا آزمون‌های مختلف ثابت شده باشد. این دانش‌آموزان نسبت به دانش‌آموزان معمولی نیاز به روش تربیتی یا آموزش‌های متفاوتی دارند.

در فصل اول این کتاب به بررسی واژه استثنایی پرداخته شده و علاوه بر تشریح این واژه به توضیح در مورد آزمون‌های رایج در این زمینه می‌پردازد. برخی از آزمون‌های مطرح شده در این فصل از کتاب عبارت‌اند از: آزمون استنفورد-بینه، آزمون وکسلر، شاخص بلوغ اجتماعی واینلند، آزمون آی تی پی ای و غیره، این دانش‌آموزان نیز به روش‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که دسته‌بندی آنها به روش کرک عبارتست از:

• انحرافات هوشی: دانش‌آموزان تیزهوش و کندذهن.
• نقایص حسی: پدانش‌آموزان کم‌شنوا، ناشنوا، کم‌بینا و نابینا.
• دشواری‌های ارتباطی: دانش‌آموزان با مشکلات تکلمی.
• نابهنجاری‌های رفتاری: دانش‌آموزان با اختلالات رفتاری
• دشواری‌های حرکتی: دانش‌آموزان با معلولیت‌های بدنی
• سایر موارد استثنایی و بیماری‌ها

کتاب حاضر شامل ده فصل است که در هر فصل به‌طور خاص یکی از انواع کودکان استثنایی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این کتاب آشنایی خواننده با دنیای این‌گونه از کودکان و تفاوت آنها با کودکان عادی است. این شناخت موجب درک بهتر و درنهایت موجب کمک در آموزش بهتر این کودکان خواهد شد. در هر فصل این کتاب نیز پرسش‌هایی برای اندیشیدن و آزمودن خواننده مطرح شده است.

 

بخشی از کتاب روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی نراقی و نادری

برای مثال دانش‌آموزانی که ناشنوا هستند و این نقص با هیچ وسیله، یا روش درمانی در حال حاضر برطرف نمی‌شود، به آموزشی ویژه نیاز دارند تا بتوانند از سایر حواس خود به‌غیراز شنوایی برای یادگیری دانش‌ها و مهارت‌های لازم استفاده کنند، چون روش‌های آموزشی مورد نیاز این گروه، به علت ناشنوا بودن، از اکثریت دانش‌آموزان شنوا متفاوت است، آنان را استثنایی می‌نامند. مثال دیگر، دانش‌آموزان نابینا هستند. نیاز آموزشی و تربیتی این دسته از دانش‌آموزان نیز به علت نابینا بودن از اکثریت دانش‌آموزان بینا، متفاوت است و آنان نیز احتیاج به آموزشی ویژه دارند تا بتوانند، دانش‌ها و مهارت‌های لازم را کسب کنند.

بنابراین، دانش‌آموز استثنایی را می‌توان به شرح زیر تعریف کرد:

دانش‌آموزی که از نظر جسمی یا خصوصیات رفتاری و ذهنی با اکثر دانش‌آموزان همکلاس خود تفاوت فاحش دارد و آموزش ویژه برای او مناسب‌تر از آموزش معمولی باشد. در اینجا منظور از مناسب‌تر بودن آموزش ویژه نسبت به آموزش عادی این است که از طریق آزمایش و بررسی مشخص شود که این آموزش از لحاظ تطبیق و سازش همه‌جانبه دانش‌آموز با محیط و همچنین پیشرفت تحصیلی او، برتر است. با توجه به این تعریف، یک دانش‌آموز فقط برای مدتی از دوران مدرسه که شرایط بالا را دارد، استثنایی خوانده می‌شود.

با توجه به تعریف بالا، دانش‌آموز استثنایی با دانش‌آموزان متوسط و معمولی فرق می‌کند، او ممکن است از نظر هوشی درخشان‌تر یا پایین‌تر از متوسط باشد. او ممکن است خوب نبیند یا نشنود، او ممکن است توانایی حرکتی یک کودک معمولی را نداشته باشد، او ممکن است اشکالات تکلمی داشته باشد، او ممکن است در ایجاد رابطه بین خودش و افراد دیگر ناتوان باشد.

کتاب روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی تألیف دکتر مریم سیف نراقی و دکتر عزت اله نادری توسط نشر ارسباران به چاپ رسیده است.

فهرست

فصل 1: مفهوم گروه‌بندی و درصد شیوع دانش‌آموزان استثنایی مقدمه تفاوت‌های فردی و مفهوم عام استثنایی تفاوت‌های بین فردی تفاوت‌های درون فردی چگونگی سنجش تفاوت‌های بین فردی و درون فردی آزمون‌های روانی انتقاد آزمون‌ها مفهوم خاص استثنایی گروه‌بندی دانش‌آموزان استثنایی برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل اول منابع و مأخذ فصل 2: کودکان تیزهوش مقدمه تعریف هوش تعریف تیزهوشان و بااستعدادها روش‌ها و معیارهای شناسایی تیزهوش‌ها و بااستعدادها شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش و بااستعداد به‌وسیله آزمون‌های میزان شده شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش و بااستعداد با استفاده از روش مشاهده قضاوت آموزگار قضاوت پدر و مادر قضاوت همسالان قضاوت شخصی ویژگی‌های دانش‌آموزان تیزهوش و بااستعداد وضعیت اقتصادی و طبقه اجتماعی مشخصات بدنی سازگاری اجتماعی مشخصات شخصیتی و هیجانی وضعیت تحصیلی و فعالیت‌های خارج از کلاس درس ازدواج طلاق و هوش فرزندان سایر مشخصات و خصوصیات چگونگی ترسیم نمودار پراکندگی رشد چگونگی طراحی برنامه‌های آموزشی و برای تیزهوشان غنی‌سازی برنامه‌های آموزشی در مدارس عادی سرعت بخشیدن به برنامه‌های آموزشی مدارس یا کلاس‌های ویژه (روزانه یا شبانه‌روزی) محاسن و معایب برنامه‌های ویژه برای آموزش و پرورش تیزهوشان نکاتی چند در آموزش و پرورش تیزهوشان برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل دوم منابع و مأخذ فصل 3: دانش‌آموزان دیرآموز و عقب ماندگان ذهنی مقدمه دانش‌آموزان دیرآموز عقب‌ماندگی‌های ذهنی هوش پایین‌تر از متوسط رفتار تطابقی یا سازشی طبقه‌بندی عقب ماندگان ذهنی عقب ماندگان ذهنی آموزش‌پذیر عقب ماندگان ذهنی تربیت‌پذیر عقب ماندگان ذهنی حمایت پذیر برآورد درصد شیوع علل عقب‌ماندگی‌های ذهنی ویژگی‌های رشدی کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر و تربیت‌پذیر ویژگی‌های رشدی کودکان عقب‌مانده ذهنی تربیت‌پذیر چگونگی طراحی برنامه‌های آموزشی مناسب برای کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر اهداف برنامه‌های آموزشی دانش‌آموزان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر نحوه آموزش دانش‌آموزان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر مشکلات خانواده کودکان معلول ذهنی توصیه‌هایی جهت پیشگیری از معلولیت‌های ذهنی برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل سوم منابع و مأخذ فصل 4: کودکان کم‌بینا و نابینا مقدمه حس بینایی ‌برش عرض چشم انسان ساختمان شبکیه مسیر تارهای عصبی بینایی چشم به‌عنوان یک دوربین عکاسی تعریف و طبقه‌بندی کودکان با مشکلات بینایی آزمایش بینایی علل آسیب‌های بینایی برآورد درصد شیوع ویژگی‌های رشدی کودکان کم‌بینا و نابینا نکات ضروری در آموزش و پرورش کودکان کم‌بینا و نابینا آموزش خط بریل برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل چهارم منابع و مأخذ فصل 5: کودکان کم‌شنوا و ناشنوا مقدمه حس شنوایی برش عرضی گوش انسان حلزون گوش تعیین شدن صوت انواع ناشنوایی تعاریف ناشنوایی و کم‌شنوایی طبقه‌بندی دانش‌آموزان ناشنوا و کم‌شنوا آزمایش شنوایی علل ناشنوایی برآورد درصد شیوع ویژگی‌های رشدی کودکان کم‌شنوا و ناشنوا نکات ضروری در آموزش و پرورش کودکان با آسیب‌های شنوایی آموزش و پرورش زبان و مهارت‌های ارتباطی کودکان ناشنوا روش‌های متداول آموزش مهارت‌های برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل پنجم منابع و مأخذ فصل 6: کودکان با اختلالات تکلمی مقدمه تعریف تکلم زبان و اندام‌های تکلمی اندام‌های تنفسی اندام‌های واج ساز اندام‌های تلفظی چگونگی ارزیابی دستگاه گفتاری تعریف اختلال تکلم تعریف اختلال زبان طبقه‌بندی اختلالات تکلمی انواع لکنت زبان درمان لکنت زبان ویژگی‌های رشد کودکان با اختلالات تکلمی علل اختلالات ارتباطی شناسایی و تشخیص برآورد درصد شیوع برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل ششم منابع و مأخذ فصل 7: کودکان با نارسایی‌های ویژه در یادگیری مقدمه تعریف ویژگی‌های کودکان با نارسایی‌های ویژه در یادگیری برآورد درصد شیوع طبقه‌بندی کودکان با اختلالات ویژه در یادگیری کودکان با دشواری در خواندن و هجی کردن کودکان با دشواری‌های اساسی در نوشتن و املا کودکان با دشواری‌های اساسی در ریاضیات ویژگی‌های رشدی کودکان با نارسایی‌های ویژه در یادگیری مطالعه موردی شبنم اهداف سینا مشخصات سینا برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل هفتم منابع و مأخذ فصل 8: کودکان با اختلالات رفتاری مقدمه برآورد درصد شیوع طبقه‌بندی اختلالات رفتاری کودکان برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل هشتم منابع و مأخذ فصل 9: کودکان چند معلولیتی تعریف کودکان چند معلولیتی برآورد درصد شیوع چگونگی شناسایی و طبقه‌بندی کودکان چند معلولیتی رسیدگی‌های آنی و اولیه ویژگی‌های کودکان چند معلولیتی ویژگی‌های کودکان چند معلولیتی با معلولیت عمده در عقب‌ماندگی ذهنی ویژگی‌های کودکان چند معلولیتی با معلولیت عمده در اختلال رفتاری ویژگی‌های کودکان چند معلولیتی با اختلالات حس بینایی و شنوایی برنامه آموزشی برای کودکان چند معلولیتی برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل نهم منابع و مأخذ فصل 10: کودکان با معلولیت‌ها و بیماری‌های جسمی مقدمه چگونگی رشد مهارت‌های حرکتی رشد و تکامل حرکتی در دوران جنینی رشد و تکامل حرکتی دوران شیرخوارگی تولد تا دوسالگی ارتباط رفتارهای بازتابی و حرکات ارادی تعریف معلولیت‌ها و بیماری‌های جسمی سبب‌شناسی معلولیت‌های جسمی مادرزادی معلولیت‌های اکتسابی شناسایی و تشخیص برآورد درصد شیوع طبقه‌بندی کودکان با معلولیت‌ها و بیماری‌های جسمی برای اندیشیدن سؤال‌های چهارگزینه‌ای فصل دهم منابع و مأخذ

• تالیف: دکتر مریم سیف نراقی - دکتر عزت اله نادری
• انتشارات: ارسباران