اریک فروم

اریک فروم کیست؟

اریک (اریش) سلیگمن فروم، روانکاو، روان‌شناس اجتماعی و نویسنده‌ی کتاب های روانشناسی، جامعه‌شناس آمریکا و فیلسوف اومانیست آلمانی است که بین سال‌های 1900 تا 1980 می‌زیست. او نظریه‌پرداز و روانکاوی بلندآوازه و یکی از مهم‌ترین روانکاوان قرن بیستم است که در مکتب نئوفرویدی فعالیت می‌کرد. او همواره سعی داشته تا در آثارش ارتباط بین جامعه و بیماری‌های روان‌شناختی را اثبات نماید و بر این باور بود که اصول روانکاوی، می‌توانند علاجی بر بیماری‌های فرهنگی و مشکلات انسان‌ها باشند. وی اعتقاد داشت که این اصول می‌توانند برای رسیدن به جامعه‌ای متعادل و معقول، مورد استفاده قرار گیرند.

زندگی نامه اریک فروم

در ادامه با بیوگرافی اریک فروم، زندگی شخصی و حرفه‌ای او بیشتر آشنا می‌شویم. اگر مایل به دانستن زندگینامه اریک فروم هستید، با کتابانه همراه شوید.

کودکی اریک فروم

در بیوگرافی اریک فروم آمده که او در 23 مارس 1900 در «فرانکفورت-ام-ماین» آلمان متولد شد. او تنها فرزند خانواده مذهبی «رزا» و «نفتالی فروم» بود. خانواده‌اش از یهودیان به‌شدت مذهبی آلمان بودند و حتی معنی نام خانوادگی او به آلمانی، مذهبی بودن است. پدربزرگش خاخام و عموی مادرش محقق تلمود بود؛ به همین دلیل، در کودکی مطالعات مذهبی فراوانی داشته و تورات تأثیر زیادی بر او گذاشت.

دوران تحصیل اریک فروم

اریک فروم تحصیلات آکادمیک خود را در 1918 در دانشگاه فرانکفورت در رشته فقه حقوق آغاز نمود، اما پس از مدتی به جامعه‌شناسی جذب شد و از ترم تابستان سال 1919، جامعه‌شناسی را آغاز کرد. او دکترای جامعه‌شناسی خود را در سال 1922 از دانشگاه هایدلبرگ  دریافت کرد و سال 1924 تحصیل در رشته روانکاوی در دانشگاه مونیخ را آغاز نمود و به مؤسسه روانکاوی برلین پیوست.

در زندگینامه اریک فروم آمده که او در سال 1927 تحقیقات بالینی روانکاوی خود را آغاز کرد. در سال 1930 مؤسسه تحقیقات اجتماعی فرانکفورت را بنا نهاد، بین سال‌های 1929 تا 1932 در همین مؤسسه تدریس نمود و دوره‌های روانکاوی خود را به پایان رساند. همان‌طور که پیش از این گفته شد، خانواده او از یهودیان سنت‌گرای آلمان بودند، به همین علت، پس از روی کار آمدن نازی‌ها، او در سال 1933 به «ژنو» رفت و پس از آن در سال 1934 به آمریکا مهاجرت کرد و در آمریکا، تحقیقات و نگارش کتب مختلف را با عنوان استاد دانشگاه ادامه داد.

ازدواج اریک فروم

اریک در میانه دهه 1920، در آسایشگاه روانکاوی هایدلبرگ  با روانکاوی دیگر، به نام «فریدا رایشمن» آشنا شد و در سال 1926 ازدواج کرد. اما عمر این ازدواج خیلی طولانی نبود، آن‌ها کمی پس از ازدواج از هم جدا شدند و در سال 1942 نیز طلاق گرفتند.

در سال 1944، اریک فروم با «هنی گرلند»، ازدواج کرد. هنی در 1952 بر اثر بیماری درگذشت. یک سال پس از آن، فروم در سال 1953 با «آنیس واکوالا» ازدواج کرد. این دو با هم به نقاط مختلف دنیا از جمله سوئیس، هند و مکزیک سفر کردند و 15 سال در مکزیک و 15 سال در سوئیس با یکدیگر زندگی کردند.

مرگ اریک فروم

فروم در اواخر عمر خود به سوئیس بازگشت و در 18 مارس 1980، درست پنج روز پیش از هشتادمین سالروز تولدش، در آنجا درگذشت.

مطالعه‌ی بیشتر: آثار و زندگی نامه زیگموند فروید

سبک نگارش اریک فروم

فروم، در تمامی کتاب‌هایش سعی در نشان دادن رابطه جامعه و روان‌شناسی داشت. او بر دو نیاز اساسی انسان‌ها، یعنی آزادی و تعلق تاکید زیادی داشت و آزادی را هسته مرکزی ذات بشریت می‌دانست. در تمامی نوشته‌های فروم، تربیت ذات انسان در راستای تعالی شخصیت، بر تمامی موضوعات ارجحیت دارد.

کتاب های اریک فروم

• کتاب فراسوی زنجیرهای پندار
• کتاب روانکاوی و دین
• کتاب داشتن یا بودن
• کتاب گریز از آزادی
• کتاب هنر عشق ورزیدن
• کتاب سرشت راستین انسان
• کتاب رسالت زیگموند فروید
• کتاب هنر بودن
• کتاب انقلاب امید
• کتاب انسان برای خویشتن
• کتاب بحران روانکاوی
• کتاب زبان از یاد رفته
• کتاب بنام زندگی
• کتاب مقدمات روانشناسی فروم
• کتاب آناتومی ویران سازی انسان
• کتاب هنر گوش دادن
• کتاب جزم اندیشی مسیحی
• کتاب جامعه سالم
• کتاب آیا انسان پیروز خواهد شد؟
• کتاب روانکاوی و ذن بودیسم
• کتاب فروم در کلام خودش

آثار برجسته و معروف اریک فروم

در عمر هشتاد ساله اریک فروم و بعد از آن، بیش از بیست عنوان کتاب از او منتشر شد که در ادامه به معرفی برخی از آثار معروف و برجسته او پرداخته شده است. اگر قصد خرید، آشنایی و یا شناخت آثار اریک فروم را دارید، با ما همراه باشید.

کتاب هنر عشق ورزیدن

کتاب هنر عشق ورزیدن را می‌توان بهترین کتاب اریک فروم دانست. این کتاب در سال 1956 برای اولین‌بار به چاپ رسید. او در این کتاب، بر این تاکید دارد که دستورالعمل واحدی برای عشق‌ورزی وجود ندارد و عشق ورزیدن را یک هنر معرفی می‌کند.

فروم در تلاش است که خواننده را متقاعد کند که نمی‌تواند به عشق دست یابد پیش از اینکه به بلوغ همه‌جانبه شخصیتی رسیده باشد. او بر این باور است که عشق ورزیدن مهارتی آموختنی است و راهکارهایی برای یادگیری آن به خواننده ارائه می‌کند.

فروم معتقد است که با تربیت مهارت‌های مرتبط با بروز احساس عاشقانه، رشد شخصیتی چشمگیری در شخص رخ می‌دهد. او در این کتاب، دسته‌بندی دقیق انواع عشق را انجام داده است و مرز دقیقی بین عشق‌های والدین به فرزند، فرزند به والدین، برادرانه، جنسی و… مشخص کرده است و آن‌ها را توضیح می‌دهد. عقیده اریک فروم بر این است که عشق را با عمق ارتباط متقابل و شادی می‌توان شناخت و رابطه‌ای که این دو عنصر را نداشته باشد، خالی از عشق می‌خواند. او در این کتاب، در چهار فصلِ آیا عشق ورزیدن هنر است؟، نظریه عشق، عشق و انحطاط آن در جامعه معاصر غرب و تمرین عشق، سعی می‌کند که به خواننده هنر عشق ورزیدن را بیاموزد. در یک کلام، در این کتاب، فرمول و دستورالعملی برای عشق ورزیدن ارائه نمی‌شود، بلکه خود واقعی انسان در تمرین عشق، به تکامل می‌رسد.

کتاب گریز از آزادی

کتاب گریز از آزادی، یکی دیگر از آثار اریک فروم است که طرف‌داران زیادی در میان خوانندگان آثار اریک فروم دارد. این کتاب در سال 1941 برای اولین‌بار به چاپ رسید. او در این کتاب، درباره عناصر متضاد با آزادی، رشد و پرورش انسان‌ها و انسانیت سخن می‌گوید.

فروم در هفت فصل از کتاب گریز از آزادی به بررسی مسئله روانی آزادی، پیدایش فرد و ابهام مفهوم آزادی، آزادی در دوران اصلاحات، انسان نوین و دوراهی آزادی، سازوکارهای گریز، روان‌شناسی نازیسم و آزادی و دموکراسی پرداخته و در انتها نیز بررسی بر روی خوی و سیر اجتماع داشته است.

او معتقد است که طی قرون مختلف، طرز تفکر مردم و عوام‌فریبی حکمرانان باعث شده تا انسان‌ها حتی معنی درست آزادی را نیز ندانند و برای دانستن آن، به بررسی موشکافانه نیاز داشته باشند. به بیان فروم، «آزادی، پس از عشق، سیاهکارترین دزد سعادت انسان‌ها» معرفی شده است. در این کتاب ابعاد روانی و اجتماعی آزادی مورد بررسی قرار گرفته و گریز از آزادی را موردبحث قرار می‌دهد.

کتاب داشتن یا بودن

یکی دیگر از آثار در لیست کتاب‌های اریک فروم، کتاب داشتن یا بودن است. این کتاب در سال 1976 برای اولین‌بار به چاپ رسید. داشتن یا بودن، واکاوی است در مکانیزم پیشرانِ جوامع و چگونگی قرارگیری انسان‌ها در آن. این کتاب چکیده‌ای از تفکرات اریک فروم است و آن را می‌توان بیانیه‌ای در راستای ایجاد یک تحول و تغییر اجتماعی و روانشناسانه جدید برای نجات زمینِ در معرض خطر دانست.

او در این کتاب، به بیان دو روش زندگی انسان‌ها، یعنی داشتن (منظور از داشتن، مال، دارایی‌های مادی و قدرت است که پایه و بن ضد ارزش‌ها هستند) و بودن (منظور از بودن، آن چیزهایی است که پایه وجودی‌شان عشق و دوستی است و به‌وجودآورنده فعالیت‌های سازنده هستند)، می‌پردازد.

او بر این باور است که انسان‌ها، به‌جای اینکه زندگی کنند و «باشند»، فقط در حال مال اندوزی و «داشتن» هستند که این امر، دنیای ما را رو به نابودی و انحطاط می‌برد. زیرا که «داشتن» (بیش از حد نیاز برای زیستن)، دنیای ما را به سمت فجایع اقتصادی، اجتماعی و روانی برده است. او معتقد است که تنها تغییر نگرش انسان‌ها از «داشتن» و حرکت به سمت «بودن» است که نجات‌بخش خواهد بود.

کتاب روانکاوی و دین

از دیگر آثار اریک فروم، می‌توان به کتاب روانکاوی و دین اشاره کرد. این کتاب در سال 1950 برای اولین‌بار به چاپ رسید. در این کتاب، فروم به بررسی، تجزیه و تحلیل اثر دین بر انسان‌ها و تفاوت آن‌ها می‌پردازد؛ او در این کتاب، دین‌های تمامیت طلب (انسان‌ها تحت تسلط خدایی با قدرت مطلق هستند) و انسان‌گرا (قدرت خدا در ذات انسان‌ها پدیدار شده) را تعریف، تحلیل و بررسی می‌کند و بر این باور است که دین‌های انسان‌گرا برای رشد هویت انسانی افراد تلاش می‌کنند و ادیان تمامیت طلب، تنها انسان‌ها را به خدمت خود درمی‌آورند.

او در این کتاب در پنج فصل، به طرح مسئله، بررسی مسئله باتوجه‌به نظریات فروید و یونگ، تجزیه‌وتحلیل برخی از انواع تجارب دینی، روانکاوی به‌مثابه پزشکی روح و سنجش اینکه روانکاوی تهدیدی برای دین است یا خیر پرداخته است. فروم در این کتاب، دین را از چهار جنبه عملی، علمی-جادویی، آیین‌ها و شعائر و معنی‌شناسی تعریف و تحلیل می‌کند. او بر این باور است که اخیراً تمرکز موضوعات دینی روی اثبات وجود خدا رفته که این موضوع مانع پرداختن به دین به‌عنوان یک مسئله انسانی شده است؛ راه خلاصی از این قضیه و رفتن به‌سوی انسانیت، عشق ورزیدن، تواضع و خردورزی است.

کتاب بحران روانکاوی

کتاب بحران روانکاوی، یکی دیگر از آثار در لیست کتاب‌های اریک فروم است. که در سال 1970 برای نخستین بار به چاپ رسید. این کتاب، مجموعه مقالاتی است که از اریک فروم که بین سال‌های 1932 تا 1969،به آلمانی، منتشر شده است. در این کتاب، موضوعاتی همچون مادرسالاری و زوال پدرسالاری در جوامع، روان‌شناسی دینامیک مارکس، مدل ارائه شده از انسان توسط فروید، جنبه‌های انسانی مدیریت و تحلیل فروید از درمان یک بیمار، مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. او در این کتاب بر این موضوع تاکید دارد که در روان‌شناسی، نباید افراد جامعه را در دسته‌بندی‌هایی قرارداد و اصولاً درمانی که بر این اصل پافشاری داشته باشد، کارایی نخواهد داشت.

بهترین کتاب اریک فروم

کتاب هنر عشق ورزیدن که عنوان بهترین کتاب اریک فروم را به خود اختصاص داده است، چکیده‌ای است از نگاه اریک فروم درباره تربیت ابعاد مختلف شخصیت انسان‌ها در راستای ترویج انسانیت. او عشق را پاسخی می‌داند به تمام معمای هستی انسانی.

او در این کتاب، به بررسی یکی از برترین مفاهیم بشری رفته و با نگاهی دقیق و پرسشگر، عشق را تعریف و تحلیل کرده است. فروم در این کتاب به دنبال یافتن یک دستورالعمل واحد برای عشق‌ورزی نیست؛ بلکه او اثبات می‌کند که عشق حسی نیست که انسان بدون رسیدن به درجه‌ای از بلوغ بتواند به آن برسد.

فروم در این کتاب سعی دارد تا به خواننده اثبات کند که تا همه جوانب شخصیت شخصی خود را پرورش ندهد، تلاشش برای رسیدن به عشق، محکوم به شکست خواهد بود. همان‌طور که از نام این کتاب پیداست، اریک فروم در کتاب هنر عشق ورزیدن، عشق‌ورزی را یک هنر می‌نامد و اصول و مهارت‌هایی را برای آموختن این هنر به خواننده می‌آموزد.

ترجمه کتاب های اریک فروم به زبان فارسی

کتاب هنر عشق ورزیدن، بهترین کتاب اریک فروم در ایران شناخته می‌شود. اما از میان لیست کتاب‌های اریک فروم که در ایران منتشر شده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کتاب زبان از یاد رفته، ترجمه «دکتر ابراهیم امانت»، «انتشارات مروارید»
• کتاب گریز از آزادی، ترجمه «عزت‌الله فولادوند»، انتشارات مروارید
• کتاب روانکاوی و دین، ترجمه «آرسن نظریان»، انتشارات مروارید
• کتاب بنام زندگی، ترجمه «اکبر تبریزی»، «انتشارات فیروزه»
• کتاب بحران روانکاوی، ترجمه اکبر تبریزی، انتشارات فیروزه
• کتاب انقلاب امید، ترجمه «مجید روشنگر»، انتشارات مروارید
• کتاب فراسوی زنجیرهای پندار، ترجمه «دکتر بهزاد برکت»، انتشارات مروارید
• کتاب هنر عشق ورزیدن، ترجمه «پوری سلطانی»، «انتشارات علمی و فرهنگی» و انتشارات مروارید
• کتاب داشتن یا بودن، ترجمه اکبر تبریزی، انتشارات فیروزه
• کتاب آیا انسان پیروز خواهد شد؟، عزت‌الله فولادوند، انتشارات مروارید
• کتاب هنر بودن، «پروین قائمی»، «انتشارات آشیان»
• کتاب جزم‌اندیشی مسیحی و جستاری در مذهب، روان‌شناسی و فرهنگ، ترجمه «منصور گودرزی»، انتشارات مروارید

جوایز و افتخارات اریک فروم

اریک فروم در سال 1979، جایزه نلی ساکس و در همان سال لوح گوته شهر فرانکفورت را کسب کرد.

چرا باید آثار اریک فروم را بخوانیم؟

اریک فروم در تمام عمرش سعی داشت تا تعالی در انسانیت را با کتاب‌ها و مطالعاتش ترویج دهد. آن دسته از افرادی که به تعالی ابعاد مختلف شخصیتی خود علاقه‌مندند، نباید خواندن آثار اریک فروم را از دست دهند. هرکدام از کتاب‌های او را می‌توان به‌مثابه کلاس‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی دانست. ازاین‌رو، افرادی که علاقه‌مند به مباحث روانکاوی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی هستند، باید از مخاطبان آثار اریک فروم باشند.

تقویم زندگی اریک فروم

• سال 1900: تولد در فرانکفورت-ام-ماین آلمان.
• سال 1918: ورود به دانشگاه در رشته فقه حقوق در دانشگاه فرانکفورت.
• سال 1919: شروع تحصیلات در رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه هایدلبرگ.
• سال 1920: تغییر رشته کامل از فقه به جامعه‌شناسی زیر نظر آلفرد روی.
• سال 1922: اخذ مدرک دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه هایدلبرگ.
• سال 1924: افتتاح مرکز درمانی به همراه فریدا رایشمن در مونخواستراس هایدلبرگ.
• سال 1926: در تاریخ 16 ژوئن، ازدواج با فریدا رایشمن. گفته می‌شود از این سال به بعد، او از یهودیت و دین روی برگردان شد.
• سال 1927: انتشار اولین آثار به‌عنوان روانکاوی ارتدوکس و فرویدی.
• سال 1928: انجام آزمایش تجزیه‌وتحلیل آموزشی به همراه هانس ساکس در برلین و انجام مطالعات روانکاوی در مؤسسه کار آبراهام در برلین.
• سال 1929: تأسیس مؤسسه روانکاوی آلمان جنوبی در فرانکفورت به همراه کارل لاندائو، فریدا فروم رایشمن و هاینریش منگ.
• سال 1930: عضویت در مؤسسه تحقیقات اجتماعی فرانکفورت، او در این مؤسسه مسئول حوزه روانکاوی و روان‌شناسی اجتماعی بود. در همین سال، دوره روانکاوی در مؤسسه روانکاوی برلین را به پایان رساند و دوره‌های خود را در آنجا کامل کرد.
• سال 1931: ابتلا به سل و جدایی از فریدا فروم رایشمن.
• سال 1932: انتشار مقاله درباره روش‌ها و عملکرد روان‌شناسی اجتماعی تحلیلی در Zeitschrift für Sozialforschung.
• سال 1933: سخنرانی در شیکاگو به دعوت کارن هورنای، کار بر روی نظریه مادرسالاری و حقوق مادر، مرگ پدر فروم و شروع دوستی با کارن هورنای (تا سال 1943).
• سال 1934: در 25 می، مجبور به مهاجرت به ایالات متحده می‌شود. در 31 می وارد نیویورک می‌شود و تا سال 1939 در مؤسسه تحقیقات اجتماعی کارکرد (این همکاری، بارها به علت مشکلات سلامتی وی قطع شد). ارزیابی مطالعات روان‌شناسی در مورد کارگران و کارمندان آلمانی.
• سال 1936: انتشار مفهوم نظریه شخصیت اقتدارگرا در مطالعات هورکمهایر در باب قدرت و خانواده.
• سال 1937: تجدیدنظر در رویکرد روانکاوی: شناخت روانکاوی به‌عنوان آنالیز روان‌شناسی اجتماعی (نظریه ارتباط در مقابل نظریه محرک) و رد تجدیدنظر او توسط هورکمهایمر، لونتال، مارکوزه و آدورنو.
• سال 1938: برگشت بیماری سل.
• سال 1939: همکاری با مؤسسه تحقیقات اجتماعی و انتشار اولین مقاله به زبان انگلیسی.
• سال 1940: 25 می، پذیرش شهروندی آمریکا.
• سال 1941: انتشار گریز از آزادی و تدریس در مدرسه جدید تحقیقات اجتماعی نیویورک(تا سال 1959).
• سال 1942: استاد پاره‌وقت در کالج بنینگتون (تا سال 1949) و طلاق از فریدا رایشمن.
• سال 1943: جدایی از کارن هورانی و تأسیس مؤسسه ویلیام آلانسون وایت در نیویورک.
• سال 1944: ازدواج با هنی گرلند در 24 جولای.
• سال 1947: انتشار کتاب انسان برای خویشتن.
• سال 1948: شروع بیماری هنی گرلند.
• سال 1950: نقل‌مکان به مکزیکوسیتی و انتشار روانکاوی و دین.
• سال 1951: استاد در دانشکده پزشکی دانشگاه مستقل ملی مکزیک (UNAM) ، برگزاری اولین دوره روانکاوی با دانشجویان و انتشار زبان ازیادرفته.
• سال 1952: درگذشت هنی گرلند فروم در چهارم ژوئن.
• سال 1953: ازدواج با آنیس فریمن.
• سال 1955: انتشار جامعه سالم، استدلالی بر سوسیالیسم کمونیستی.
• سال 1956: انتشار کتاب پرفروش هنر دوست داشتن، تأسیس بنیاد انجمن روانکاوی مکزیک و نقل‌مکان از مکزیکوسیتی به کوئرناواکا.
• سال 1957: سمینار با دایزتز ت.سوزوکی، ایجاد آمادگی برای انجام تحقیقات میدانی اجتماعی-روانی در میان دهقان مکزیکی و تدریس به‌عنوان استاد روان‌شناسی در دانشگاه میشیگان (تا سال 1961).
• سال 1959: مرگ مادر در نیویورک (مادر او از سال 1941 در آنجا زندگی می‌کرد) و انتشار کتاب مأموریت زیگموند فروید-تجزیه‌وتحلیل شخصیت او.
• سال 1960: مشارکت سیاسی با حزب سوسیالیست ایالات متحده آمریکاT انجام سخنرانی‌های بیشتر در آمریکا و انتشار بودا و روانکاوی ذن
• سال 1961: انتشار مفهوم مارکس درباره انسان و اثری درباره سیاست خارجی آمریکا.
• سال 1962: کنفرانس صلح در مسکو، تأسیس بنیاد IFPS، انتشار کتاب فراسوی زنجیرهای پندار و حضور در بخش فارغ‌التحصیلان علوم و هنر دانشگاه نیویورک، به‌عنوان استاد روان‌شناسی.
• سال 1962: انتشار آیا انسان پیروز خواهد شد؟
• سال 1963: افتتاح مؤسسه روانکاوی در مکزیک و تدریس در آن (تا سال 1974).
• سال 1964: انتشار مفهوم بیوفیلی ونکروفیلیا-کاربرد خودشیفتگی در گروه‌های اجتماعی.
• سال 1965: انتخاب به عنوان مقام ممتاز در دانشگاه مستقل ملی مکزیک، مشارکت در وضع سیاست های صلح علیه جنگ ویتنام و انتشار اومانیسم سوسیالیستی در این سال، اریک فروم، به اوج شهرت در ایالات متحده رسیده بود.
• سال 1966: انتشار شما باید خدا باشید و وقوع عارضه حمله قلبی (این حمله قلبی باعث شد که از میزان فعالیت او در مکزیک کم شود) و اقامت طولانی‌مدت در اروپا.
• سال 1968: شرکت در مبارزه انتخاباتی یوجین مک‌کارتی، انتشار انقلاب امید، کناره‌گیری از فعالیت‌های سیاسی پس از پیروزی نیکسون، کار بر روی نظریه پرخاشگری و انتشار طبیعت انسان.
• سال 1969: اجاره آپارتمانی در لوکارنو در تسین، جنوب سوئیس، به‌عنوان مکان تفریحی در تابستان.
• سال 1970: انتشار تحقیقات میدانی فروم در مورد دهقانان مکزیکی و بحران روانکاوی.
• سال 1971: انتشار به نام زندگی.
• سال 1973: انتشار آناتومی ویرانگری انسان.
• سال 1974: نقل‌مکان دائمی به تسین.
• سال 1975: کار بر روی داشتن یا بودن؟ و عمل کیسه صفرا در نیویورک.
• سال 1976: انتشار کتاب داشتن یا بودن؟
• سال 1977: دومین حمله قلبی و تبدیل او به چهره اصلی در جنبش جایگزین.
• سال 1978: سومین حمله قلبی و بدتر شدن شرایط سلامتی.
• سال 1979: دریافت جایزه نلی ساکس و لوح گوته شهر فرانکفورت و انتشار عظمت و محدودیت اندیشه فروید.
• سال 1980: 18 مارس، مرگ در نتیجه چهارمین حمله قلبی.

خرید کتاب های اریک فروم از کتابانه

کتابانه، به‌عنوان مرجع خرید اینترنتی کتاب‌، همواره در تلاش است تا مجموعه‌ای کامل از آثار نویسندگان مشهور ایران و جهان را در اختیار مخاطبین و فرهنگ دوستان ایرانی قرار دهد. شما می‌توانید از طریق جستجوی نام اریک فروم در سایت کتابانه، علاوه بر خواندن زندگینامه اریک فروم، لیست کتاب‌های اریک فروم را نیز مشاهده کرده و در صورت نیاز، آن‌ها را سفارش دهید.