کتاب حلیه القرآن - سطح 1

کتاب حلیه القرآن سطح 1، اثرسید محسن موسوی بلده از انتشارات احیاء کتاب به چاپ رسیده است.

این اثر سطح 1 آموزش تجوید قرآن کریم می باشد. در تعریف کلی تجوید، می توان گفت که یکی از اصول چهارگانه ی (1- تجوید، 2- وقف و ابتدا، 3- صوت، 4- لحن) علم قرائت قرآن می باشد. تجوید از نظر لغوی مصدر باب تفعیل، مترادف کلمه تحسین و به معنای نیکو گردانیدن است و به مجموعه قوانینی اطلاق می شود که رعایت آنها موجب ادای صحیح حروف در زبان عربی می‌شود. اثر پیش رو و جلد دوم آن به آموزش قوانین تجوید می پردازند و در آن ها فرض بر این است که قرآن آموز دوره ی روخوانی و روان خوانی را به خوبی گذرانده و در آن ها مشکلی نداشته باشد. بنابراین کسانی که در موارد ذکر شده دچار اشکال هستند ابتدا باید در روان خوانی به مهارت برسند، سپس از این کتاب بهره گیرند. در این اثر با تکیه بر سه اصل از اصول مهم تجوید به آموزش پرداخته می شود، این سه اصل و کلید اساسی در تجوید عبارتند از: تلفظ صحیح حرکات عربی، تلفظ صحیح حروف عربی و اصل حجم که خود به معنی ادای حروف به صورت درشت و یا نازک می باشد. در تمامی بخش ها موارد آموزش داده شده با استفاده از کلمات و آیات قرآنی انتقال می یابد و در پایان هر بخش جهت سنجش فراگیران، سوالاتی قرار داده شده است.

 

فهرست

دیباچه پیش گفتار (پیرامون مراحل فراگیری «علم» و «فن» تجوید) کلیدهای لهجۀ عرب دورۀ فصیح خوانی روش ما در این کتاب توصیه های آغازین به قرآن آموزان آغاز تلاوت استعاذه بسمله وقف و ابتداء طرق وقف بر آخر کلمات 1-         وقف ایدال 2-         وقف اسکان استثناء وقف اسکان علائم وقف ابتداء به همزۀ وصل تشخیص حرکت همزۀ وصل در ابتداء به کلمات 1-         حرف 2-         اسم 3-         فعل ترتیل قرآن و روش های سه گانۀ قرائت قرائت به روش تحقیق قرائت به روش تدویر قرائت به روش حدر تجوید تلفظ صحیح حرکات (کلید اول لهجۀ عرب) تلفظ صحیح حروف (کلید دوم لهجۀ عرب) تلفظ 10 حرف ویژه حرف «ث» حرف «ذ» حرف «ص» حرف «ض» حرف «ط» حرف «ظ» حرف «ع» حرف «غ» حرف «و» صفات حروف (1) استعلاء و استفال صفت استعلاء صفت استفال صفات حروف (2) قلقله - لین صفت قلقله صفت لین احکام حروف احکام تفخیم و ترقیق (کلید سوم لهجۀ عرب) تفخیم ترقیق تغلیظ و ترقیق حرف «ل» تغلیظ «ل» ترقیق «ل» تفخیم و ترقیق حرف «ر» موارد تفخیم راء موارد ترقیق راء تفخیم و ترقیق الف مدی احکام ادغام موارد ادغام به روایت حفض از عاصم احکام نون ساکنه و تنوین 1-         اظهار 2-         ادغام 3-         اقلاب 4-         اخفاء احکام «میم» ساکنه 1-         ادغام 2-         اخفاء 3-         اظهار احکام مد و قصر انواع مد و میزان کشش آن ها 1-         مد متصل 2-         مد منفصل 3-         مد عارض 4-         مد لازم 5-         مد لین سکت در قرآن موارد سکت به روایت حفض از عاصم سکت جائز سکت های واجب سجده های تلاوت دعای پایانی یادداشت

برشی از متن کتاب

تلفظ صحیح حرکات (کلید اول لهجۀ عرب) همان گونه که در مقدمه ذکر شد، اولین کلید مهم لهجۀ عربی و قرائت کلام الله مجید، اداء صحیح حرکات «کوتاه» و «کشیده» است. اگر کمی دقت کنیم، در لهجۀ فارسی بین هر یک از حرکات کوتاه و کشیده دو گونه تفاوت وجود دارد: 1-         فتحه و کسره و ضمه از لحاظ «زمانی» کوتاه ولی الف یا یاء و واو مدی به صورت کشیده به اندازۀ دو برابر حرکات کوتاه تلفظ می شوند. (تفاوت کمّی) 2-         صداهای کوتاه فارسی غیر از تفاوت در مقدار کشش، از لحاظ «کیفیت» تلفظ هم با صداهای کشیدۀ فارسی مغایرت دارند. (تفاوت کیفی) 3-         مثلاً درکلمۀ فارسی «بَرادر»، برای اداء فتحۀ حرف «ب» دهان تقریباً به صورت افقی باز می شود (برادر)؛ اما برای تلفظ الف مدّی در کلمۀ «بابا» دهان به صورت عمودی و نسبتاً پر حجم باز می شود. 4-         بنابراین، در گویش فارسی، هر قدر فتحه را بکشیم، تبدیل به الف فارسی نمی شود و بالعکس اگر الف را کوتاه کنیم، فتحۀ فارسی نخواهد شد! 5-         همین تفاوت را عیناً بین کسره و یاء مدّی فارسی و نیز بین ضمّه و واو مدّی فارسی ملاحظه خواهیم کرد: (کتاب - کیف)  ،   (گل - گوش) حالا به قانون لهجۀ عربی توجه کنید: در لهجۀ عرب، بین صداهای کوتاه و کشیده، فقط تفاوت «کمّی» وجود دارد اما تفاوت «کیفی» ندارند. بنابراین در عربی، فتحه با الف مدۀی فقط در میزان کشش متفاوتند؛ امااز لحاظ کیفی عیناً مانند یکدیگر تلفظ می شوند. پس در کلمۀ عربی «بَرَزُوا» برای تلفظ صدای کوتاه فتحۀ «ب»، دهان به صورتافقی باز می شود و دقیقاً در کلمۀ «بارِزُنَ» نیز برای الف مدّی، دهان به صورت افقی - عیناً مثل فتحه- باز می شود و تنها تفاوتشاندر میزان کشش آنها است (فتحه، کوتاه و الف مدّی، کشیده تلفظ می شود): «برَزُوا   -   بارِزُونَ» لذا در لهجۀ عرب، اگر صدای فتحه راادامه دهیم، تبدیل به فتحه می گردد. (الف مدّی، دو برابر فتحه است و فتحه، نصف الف مدّی) همین قانون عیناً بین کسره و یاء مدّی و نیز بین ضمّه و واو مدّی عربی حاکم است. مثلاً: «حَفِظناها - حَفیظٌ» - «اُتُوا - اوُتوُا» علائم وقف مسئلۀ وقف و وصل و ابتدای صحیح عبارات قرآنی، از ضروریات تلاوت کلام خدا است. چه بسا دراثر عدم توجه بهاین مهم، معانی آیات الهی مخدوش گردد. اما از آنجا که اکثر مردم به زبان عربی و مفاهیم قرآنی آشنایی کافی ندارند، غالباً در انتخاب محل صحیح وقف و وصل و ابتداء دچار مشکل می شوند. لذا برای رفع نسبی این مشکل، علاماتی وضع گردیده است که برخی از مهم ترین این علائم (رموز وقف) را شرح می دهیم. م = وقف لازم وقف الزامی است و در صورت وصل، احتمال تغییر مفهوم جمله، زیاد است. ط = وقف مطلق تاکید می شود وقف کنید. چون موضوع مورد بحث، تمام است. ج = وقف جائز هممی توان وقف کرد و هم می توان وصل نمود. ز = وقف مُجَوَّز مانند وقف جائز است. البته وصل ان بهتر است. ص = وقف مُرَخَّص به خاطر طولانی بودن جمله و کمبود نفس، رخصت داده می شود وقف کنید و سپس از کلمۀ بعد ابتداء نمائید. لا = وقف ممنوع! نباید وقف کرد. اگر اضطراری مجبور شدید وقف کنید، حتماً برگردید و مجدداً وصل نمائید.      

• آموزش تجوید قرآن کریم
• به روایت حفص از عاصم
• مولف: سید محسن موسوی بلده
• انتشارات: احیاء کتاب