کتاب گزیده تاریخ بیهقی | نرگس روان پور

کتاب گزیده تاریخ بیهقی، با انتخاب و شرح دکتر نرگس روان پور

ادبیات در هر شکل و قالبی که باشد، نمایشگر زندگی و بیان کننده ارزشها و معیارها و ویژگیهایی است که زندگی فردی و جمعی بر محور آنها می چرخد. نقد و بررسی و ارزیابی آثار ادبی نیز چنین است و نمی تواند به دور از آن ارزشها و معیارها باشد و بی توجه از کنار آنها بگذرد. مطالعه و بررسی آثار باید با بررسی توأم جنبه های زبانی، هنری و محتوایی انجام گیرد. به این معنی که پس از حل دشواریهای واژه ای و تعبیرها و اصطلاحات متن، و اشاراتی که به تاریخ و قصص و اساطیر ممکن است وجود داشته باشد، باید به بررسی ارزش هنری و سپس به تحلیل محتوای آثار پرداخته شود.

این گزیده با توجه به چنین اهدافی تهیه شده است. زمان تألیف تاریخ بیهقی برمی گردد به دوران پیری ابوالفضل بیهقی، هنگامی که او دیگر فراز و نشیب های بسیاری در زندگی خود و پیرامونیانش را دیده بود. تاریخ بیهقی از نظر ادبی اثری است گران بها، زیرا که گنجینه ای است از واژه ها و ترکیبات و تعبیرات زیبای فارسی هزار سال پیش. همچنین این اثر ارزش جامعه شناختی نیز دارد، زیرا به شیوه ی مرسوم تاریخ های دیگر تنها به ذکر بی روح حوادث تاریخی اکتفا نکرده است، بلکه بیهقی آن را به صورت رمانی کشنده و گیرا درآورده است. این گزیده از تاریخ بیهقی بیانگر آغاز، اوج و فرود پادشاهی مسعود غزنوی است. چنان که ترتیب تاریخی رویدادها حفظ، و خط سیری از وقایع دوره ی مسعود به دست داده باشد. همچنین در این میان بخش هایی که نشان از آیین های گوناگون اجتماعی دارد انتخاب و آورده شده است. در این گزیده توضیح و شرح کلمات دشوار و نیز نکات دستوری، هرجا که لازم بوده است آورده شده.

کتاب گزیده تاریخ بیهقی، با انتخاب و شرح دکتر نرگس روان پور توسط نشر قطره به چاپ رسیده است.

 

برشی از متن کتاب

دست ها درهم زده، تنی چون سیم سفید، و رویی چو صد هزار نگار. و همه خلق به درد می گریستند. خودی روی پوش اهنی بیاوردند عمدة تنگ روی و سرش را نپوشیدی، و آواز دادند که سر و رویش را بیوش تباه نشود، که سرش را به بغداد خواهیم فرستاد نزدیک خلیفه. و حسنک را همچنان می داشتند، و او لب می جنبانید و چیزی می خواند، تا خردی فراخت تر آوردند. و در این میان احمد جامه دار بیامد سوار، و روی به حسنک پیغامی گفت که خداوند سلطان می گوید: «این آرزوی توست که خواسته بودی، و گفته که «چون تو پادشاه شوی، ما را بردار کن.» ما بر تو رحمت خواستیم کرد، اما امیرالمؤمنین نبشته است که تو قرمطی شده ای، و به فرمان او بر دار می کنند.» حسنک البته هیچ پاسخ نداد. پس از آن، خود فراخ تر که آورده بودند، سر و روی او را بدان بپوشانیدند. پس، آواز دادند او را که بدو، دم نزد و از ایشان نیندیشید. هر کس گفتند: «شرم ندارید مرد را که می بکشید به دو، به دار برید؟» و خواست که شوری بزرگ به پای شود، سواران سوی عامه تاختند و آن شور بنشاندند و حسنک را سوی دار بردند و به جایگاه رسانیدند، بر مرکبی که هرگز ننشسته بود بنشاندند، و جلادش استوار ببست و رسن ها فرود آورد. و آواز دادند که سنگ دهید. هیچ کس  دست به سنگ نمی کرد، و همه زار زار می گریستند خاصه نشابوریان.

فهرست

1 - انگیزه نگارش کتاب 2 - درآمد 3 - نامه سرداران به امیر مسعود 4 - گفتگو با بزرگان ری 5 - آیین پذیرش فرستاده خلیفه 6 - توطئه دستگیری حاجب بزرگ 7 - گماردن بونصر مشکان بر دیوان رسالت 8 - بردن امیر محمد به دژ مندیش 9 - فرا خواندن احد حسن برای وزارت 10 - آیین خلعت پوشی احمد حسن 11- بازداشت امیر حسنک وزیر 12 - محاکمه حسنک وزیر 13 - بردار کردن حسنک وزیر 14 - پس گرفتن مال های بخششی 15 - شرانگیزی بوسهل زوزنی 16 - نافرجامی نقشه بوسهل 17 - بوسهل زوزنی در دام 18 - درگذشت وزیر و جایگزینی احمد عبدالصمد 19 - آغاز فتنه ترکمنان سلجوقی 20 - ادامه آشوب ترکمنان 21 - آزردگی بونصر و مرگ وی 22 - پشیمانی مسعود از خودکامگی 23 - جنگ دندانقان  

• انتخاب و شرح: دکتر نرگس روان پور
• انتشارات: قطره