کتاب کابوس آمریکایی - میشل سیوتا (جلد دوم)

کتاب کابوس آمریکایی (جلد 2)، اثر میشل سیوتا و ترجمه نادر تکمیل‌همایون در نشر چشمه به چاپ رسیده است.

اثر حاضر، با محتوایی پیرامون سینمای آمریکا هالیوود، با هدف شناساندن این هنر و صنعت به مخاطبان نگاشته شده است و جزء آثار معدودی‌ست که به طور کامل و ویژه این مقوله را مورد بحث قرار می‌دهد تا آنجا که گفته شده «برای هر محقق یا منتقدی که درباره سینمای هالیوود می‌نویسد، خواندن این کتاب از نان شب واجب‌تر است!». در واقع اصل کتاب در چهار جلد تدوین یافته است که جلد اول با عنوان «رؤیای آمریکایی»، شرح آنچه از ویژگی‌های مثبت جامعه آمریکایی در سینمای این کشور نمود می‌یابد را بیان می‌کند و جلد دوم نیز روایت‌گر جنبه‌های منفی این مورد است. از آنجا که سینمای آمریکا، به عنوان ایدئولوژیک‌ترین سینمای جهان معرفی می‌شود، از این‌رو بایستی تمام آنچه در آثار هالیوودی به چشم می‌آیند را، اعم از هر موضوع، شیء، اشاره و... را مهم و جدی تلقی کرد، چراکه این سینما، سینمایی حساب‌گر است، سینمای حساب‌گر نیز به مخاطب می‌آموزد که حتی ریزترین جزئیات را مدّ نظر قرار دهد زیرا در ادامه فیلم، هر مورد هم حرفی برای گفتن دارد، می‌آموزد که هرآنچه در پس ظواهر پنهان است اهمیتی فوق‌العاده‌تر از آنچه به چشم می‌آید دارند و نگاه دقیق و موشکافانه مخاطب را خواهان است. با مطالعه کتاب حاضر، مخاطب به درک ماهیت این نوع سینما نائل می‌آید چراکه با وجود صدها فیلم مورد اشاره در آن، پنجره‌های جدیدی برای درک بهتر این مقوله فراهم می‌آید. هر یک از موارد مورد اشاره در فیلم‌ها نظیر تعلیم و تربیت، خانواده، فردگرایی، سرشت و کالبد شیطان، دموکراسی انحراف‌یافته، عدالت قربانی شده، سرگردانی‌ها، سرمایه‌ها و اختلاس‌ها و... ایستگاه‌هایی برای تأمل بیشتر‌اند تا داوری فیلم‌های هالیوودی با دقت نظر بیشتری انجام پذیرد.

برشی از متن کتاب

آمریکا هراسی از انتقاد ندارد، به‌ویژه اگر … خویش بر خویشتن خرده گیرد. یکی از عناصر موفقیت بازیگران کمدی آمریکایی مدیون همین طرز تفکر است. در مواقع حساس و بحرانی، روحیه آمریکایی همیشه پذیرای حضور یک دلقک بوده است: دبلیو. سی. فیلدز، مه‌وست و وودی آلن، هر یک در دوره‌کاری خود، افتخار این را یافتند که با تکیه بر طنز خود، واقعیت جامعه خود را به زبان بیاورند. این خورده‌گیری‌ها و انتقادات، حتی در مواقع بسیار حساس و هنگامی که تب ناخرسندی‌های داخلی بالا می‌گیرد، می‌تواند ابعاد اسطوره‌شکنانه‌ای هم به خود بگیرد: چه کسی از ویرجینا وولف می‌ترسد؛ مش؛ نشویل؛ بزرگ‌مرد کوچک؛ رهایی و... اما آنچه جامعه آمریکایی بیش از حد بدان نیاز دارد، در ابتدا شمارش اشتباهات و خطاهای مرتکب شده در تاریخ کوتاه خود است تا بهتر بتواند از ارتکاب آنها پرهیز کند. اشتباهات و خطاهای مرتکب شده، اغلب اوقات از روی خامی، جوانی و نادانی بوده است و جامعه آمریکایی هرگز بخشش را از نظر نمی‌اندازد. اگر آدمی به اشتباهات خود آگاه باشد و دیگر مرتکب خطاهای قدیمی خود نشود، یا بهتر گفته باشیم، اگر انسان آمریکایی قدرت مبارزه با ارتکاب اشتباهات خود را یافته باشد، آن‌گاه پیشرفت حاصل کرده است. در جلد دوم کتاب، به بررسی و تحلیل جنبه‌های منفی جامعه آمریکایی خواهیم پرداخت و خواهیم دید هالیوود چگونه آنها را محکوم می‌کند. اغلب این جنبه‌ها مشهور هستند و خواهیم دید چگونه سینمادوستان، ابعاد آزادی‌طلبانه و حقیقت‌گویانه سینمای هالیوود را تحسین می‌کنند. فهرست و ترتیب این درون‌مایه‌ها، مطابق ساختار جلد اول تعبیه‌شده از همان منطق تبعیت می‌کند.   برابری فراموش‌شده ارثیه: این سنت دیرینه را قشریون مورد نقد قرار می‌دهند چرا که مانعی‌ست در راه شکوفایی شخصی مردی خودساخته. هالیوود نیز این مسئله را یا به سخره می‌گیرد یا شدیداً مورد نکوهش قرار می‌دهد: آقای دیدز به شهر می‌رود؛ گربه روی شیروانی داغ. سلسله مراتب: دشمن شماره یک روحیه مردم سالارانه (دموکراتیک). سلسله مراتب را می‌توان در دنیای گنگستری (تفنگ‌داران کوچه پیگ؛ صورت زخمی) جستجو کرد، در ارتش (از اینجا تا ابدیت؛ برهنگان و مردگان)، در صنعت (ارتقای مقام کارمند در آیا موفقیت راک هانتر را خراب خواهد کرد؛ به توالت عمومی بستگی دارد؛ همچنین نگاه کنید به آپارتمان و راز موفقیت من). دموکراسی آمریکایی، با احیای مجدد این مکتب سیاسی، در آن واحد، هم با اروپا عهد و پیمان دوباره می‌بندد و هم از آن فاصله می‌گیرد. این به نوعی، شرم ملی محسوب می‌شود. اشرافیت: وام گرفته سنت‌های بریتانیای کبیر (لرد فانتلروی کوچک) و ایالت فیلادلفیا (داستان فیلادلفیا؛ بتسی). هالیوود روی خوشی به جامعه اشرافی و سطح بالا و سنت‌های رایج و دست و پاگیر را نشان نمی‌دهد. (باسترکیتن در بچه مرفه‌ها قصد خروج از ارتش را دارد، چون: « سربازها قدر و منزلت طبقه اجتماعی او را نمی‌شناسند.») هالیوود، در عین حال تبعیض‌های جامعه‌های اشرافی (اینگرید برگمان در ساراتوگاتوگانزانک، ابتدا قربانی تبعیض‌های رایج است و در پایان، انتقام خود را از اشراف نیواورلیانز می‌گیرد) و عبث بودن این امر اجتماعی (نشان زورو) را محکم می‌کند. جیمز کگنی در یک، دو، سه حرف آخر را می‌زند: نجابت و اصالت آمریکا را باید در شخصیت‌هایی همچون نات‌کینگ کول و دوک الینگتون جستجو کرد.

فهرست

• برابری فراموش‌شده
• آزادی پایمال شده
• دموکراسی انحراف یافته
• فردگرایی از راه بدر شده
• اجتماع تجزیه شده
• گناه آغازین شهرنشینی
• رفتارهای ناهنجار
• سرمایه و اختلاس
• سرگردانی‌های آمریکایی
• سرشت شیطان
• کالبد شیطان
• رنگ‌های شهر
• ننگ و بیم ملی
• عدالت قربانی شده
• به دور از زندگی
• استغفار
• میان پرده
• یادداشت‌ها

(درون مایه های اساسی سینمای آمریکا) نویسنده: میشل سیوتا مترجم: نادر تکمیل همایون انتشارات: چشمه