کتاب ژئومرفولوژی ایران - علایی طالقانی

کتاب ژئومرفولوژی ایران تألیف دکتر محمود علایی طالقانی از نشر قومس به چاپ رسیده است.

این کتاب به بررسی شکل ناهمواری های زمین و تشخیص میزان کهولت یا تازگی آنها می پردازد. همچنین عوامل و فرایندی که باعث ایجاد این ناهمواری ها و تغییر شکل سطح یا داخل زمین می شود از دیگر مباحث این کتاب است.

دانش ژئومرفولوژی، عواملی که باعث ایجاد ناهمواری ها یا سایر تغییرات را می شود را با ابزارهای گوناگون مورد بررسی قرار می دهد. این علم با تمام دانش های جغرافیایی در ارتباط بوده و نتایج حاصل از آن به سایر علوم طبیعی و انسانی در ارتباط می باشد. فرایندهای ژئومورفیک مانند سیل، زلزله، نشست زمین و لغزش و فرایندهای انسانی یعنی هر عملی که توسط انسان باعث تغییر در سطح زمین و تهدید آن شود به این علم مرتبط بوده و مورد بررسی قرار می گیرد که این عوامل بر روی دشت، جلگه، کوه و... موثر بوده و باعث تغییر شکل و ایجاد ناهمواری در این مناطق می شود.

نواحی اساسی مورد بررسی در سطح زمین که در علم ژئومرفولوژی مورد بررسی قرار می گیرند پوسته ی تشکیل دهنده ی عمق دریاها،پوسته ی تشکیل دهنده ی سطح زمین و ساحل ها می باشند. این کتاب برای دانشجویان رشته ی علوم انسانی و جغرافیا در سطح کارشناسی و برای سایر علاقه مندان به علم ژئومرفولوژی  تدوین گردیده است.

 

فهرست

• فصل اول: کلیات طبیعی ایران موقع جغرافیایی حدود و وسعت ایران پیکربندی ایران
• فصل دوم: تکامل زمین ساختی ایران ساختمان پوسته ایران نظریه زمین ساخت صفحه ای و جا به جایی قاره ها زمین ساخت جدید
• فصل سوم: واحدهای بزرگ ژئومرفولژی ایران روش های طبقه بندی ناهمواری های ایران واحدهای ژئومورفیک ایران
• فصل چهارم: واحد شمال غربی ساختمان زمین شناسی شمال غرب ویژگی های پیکرشناسی ناحیه شمال غربی فرایندهای شکل زایی ناحیه شمال غرب فصل پنجم: واحد شمالی ساختار زمین شناسی واحد شمالی ویژگی های پیکرشناسی واحد شمالی نقش دینامیک بیرونی در تحولات پیکرشناسی واحد شمالی
• فصل ششم: واحد جنوب غربی تحول ساختمانی زاگرس ویژگی های پیکرشناسی زاگرس نقش دینامیک بیرونی در تحول ناهمواریهای زاگرس
• فصل هفتم: واحد شمال شرقی واحد کپه داغ واحد بینالود دشت سرخس
• فصل هشتم: واحد شرقی ایران تحول ساختمانی واحد نهبندان سیمای ظاهری زمین در واحد شرقی ایران نقش دینامیک بیرونی در تحول ناهمواریهای شرق ایران
• فصل نهم: واحد جنوب شرقی ساختمان زمین شناسی و مراحل ساختمانی مکران ویژگی های پیکرشناسی مکران سیستم شکل زایی
• فصل دهم: واحد کوه های ایران میانی تحول ساختمان زمین شناسی ایران میانی ساختمان زمین ساخت ایران میانی سیستم های شکل زایی در سطح کوه های ایران مرکزی
• فصل یازدهم: واحد چاله ها یا دشت های داخلی منشا چاله ها یا دشت های داخلی سیستم های شکل زایی
• فصل دوازدهم: دشت لوت کلیات طبیعی دشت لوت ساختمان زمین شناسی دشت لوت
• فصل سیزدهم: چلگه خزر ساختمان زمین شناسی چگونگی شکل گیری و تحول جلگه خزر سیستم های شکل زایی

فصل چهاردهم: جلگه های ساحلی جنوب جلگه ساحلی خلیج فارس جلگه ساحلی عمان

برشی از متن کتاب

گنبدهای نمکی حاصل بالا آمدن توده های نمک از میان نهشته های رسوبی می باشند. نمک ها هنگام بالا آمدن، طبقات رسوبی روی خود را نیز بالا می آورند یا آن ها را کنار می زنند و بدین ترتیب به صورت یک عارضه نقش موثری در شکل ناهمواری ها پیدا می کنند. گنبدهای نمکی از نظر شکل ظاهری شبیه هم نیستند و بزرگی آن ها بسیار متفاوت می باشد. لیکن ساختمان همه آنها از دو بخش تشکیل شده است: یکی هسته مرکزی که از نمک است و دیگری سنگ های رسوبی اطراف آن. گنبدهای نمکی در بیشتر نقاط ایران از جمله حاشیه و داخل دشت کویر، جنوب قزوین، اطراف قم، شمال غربی زنجان، اطراف آوج، جنوب سمنان و گرمسار، جنوب میانه، شمال غربی لوت، دامغان، مشرق تبریز، نیشابور، حاشیه خلیج فارس در استان های ساحلی و فارس و همچنین داخل خلیج فارس دیده می شوند. مهمترین تجمع اصلی این عارضه در دو ناحیه زاگرس جنوب شرقی و شمال دشت کویر است. منشاء گنبدهای نمکی زاگرس، حوضه تبخیری هرمز و منشاء گنبدهای نمکی دشت کویر و آذربایجان، رسوب های تبخیری میوسن می باشند. گنبدهای نمکی همانطور که اشاره شد نتیجه تزریق پلاستیکی نمک در سنگ های رسوبی اطراف است. لیکن چگونگی عمل و حرکت نمک به سمت بالا و خلاف جهت نیروی جاذبه زمین کاملا روشن نیست. (گنبدهای نمکی)

• مولف: دکتر محمود علایی طالقانی
• انتشارات: قومس