کتاب صورت های فلکی و نشانه های نجومی (چرا و چگونه 17)

کتاب صورت های فلکی و نشانه های نجومی هفدهمین جلد از کتاب های چرا و چگونه نوشته ی اریک اوبلاکر و ترجمه ی بهروز بیضایی توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده است.

از آغاز خلقت تا کنون، آسمان برای انسانها یکی از جذاب ترین پدیده های جهان بوده و هست، و در طول حیات همواره توجه انسان را به خود جلب کرده است. در این بین آسمان شب با انبوه ستاره های خود زمینه ای برای کنکاش و رویاپردازی های بسیار در اختیار انسانها قرار داده و فکر آنها را به خود مشغول کرده است.

اگر در هوایی صاف و به دور از آلودگی به آسمان شب نگاه کنیم، به راحتی می توانیم در حدود 2000 ستاره را با چشم غیر مسلح ببینیم؛ شدت نور این ستاره ها به فاصله‌ی شان تا زمین و عددی مشخص به نام "قدر" که میزان درخشندگی هر ستاره یا سیاره را بیان می کند، بستگی دارد. ستارگان با قدر کمتر، نور بیشتری داشته و با وضوح بالاتری قابل مشاهده هستند.

جالب است بدانیم که اجرام آسمانی بسیار روشن، قدر صفر و یا منفی دارند؛ به طور مثال قدر ماه کامل 5/12- و قدر خورشید 7/26- است. بسیاری از ستارگان نورانی در طول سالیان و قرن های متمادی به طور ثابت در آسمان قرار داشته اند و با توجه به وضعیت قرارگیری شان نسبت به هم، شکل های ثابتی می سازند که به آنها صورت های فلکی می گویند.

هریک از این صورت های فلکی، از زمان های بسیار دور تا کنون به یک شکل مشخص و ثابت به نظر آمده و پیشینیان ما براساس ظاهر هر کدام،‌ نام خدایان، قهرمانان و جانوران را بر روی آنها گذاشته اند. امروزه 88 صورت فلکی شناخته شده داریم که به طور عمده اسامی خود را از یونانیان قدیم گرفته اند و نامی فارسی یا عربی نیز دارند.

انسانها از زمان های بسیار دور، برای هریک از این صورت های فلکی قصه و افسانه ای ساخته و پرداخته اند و گاه با این باور که این صور فلکی مسیر زندگی هر انسان را تعیین می کند، به دنبال آمال و آرزوهای خود گشته و در صدد برآورده کردن آنها برآمده اند. کتاب فوق اطلاعات بسیاری از جمله نام، شکل، افسانه های مربوط به صورت های فلکی مختلف و اطلاعات بسیار خواندنی دیگری را در اختیار مخاطبان علاقه مند قرار می دهد.

فهرست

میلیاردها خورشید دور دست دایره البروج آسمان ستارگان در طول سال اخترشناسی و طالع بینی نجومی

برشی از متن کتاب

آسمان ستارگان در طول سال اگر در آغاز ماه ژانویه (یازدهم دی ماه) حدود ساعت 22 در جهت جنوب شرقی به آسمان بنگریم، در آنجا تمام شکوه و عظمت صورتهای فلکی زمستانی را خواهیم دید. صورتهای فلکی جبار و دو صورت فلکی از مجموعه صورتهای منطقه البروج یعنی ثور و جوزا جزو آنها هستند. ستاره های "عیوق" در صورت ممسک العنه (یا ارابه ران)، "الدبران" در "ثور"، "رجل الجوزا" در جبار ، "شعرای یمانی" در کلب اکبر، "شعرای شامی" در کلب اصغر و ستارگان دو قلوی "کاستور" و "پولوکس" شش گوشه ای موسوم به شش گوشه ی زمستانی را تشکیل می دهند. در غرب آسمان، صورتهای فلکی پاییزی امراه المسلسله و فرس اعظم را در حال غروب می بینید، در شرق صورت فلکی اسد به عنوان پیشاهنگ صورتهای فلکی بهاری خودنمایی می کند. در شمال شرق آسمان دب اکبر با هفت ستاره ی درخشان خود به آسانی قابل شناسایی است. تمام صورتهای فلکی را که در آغاز ماه ژانویه حدود ساعت ده شب یا در آغاز ماه فوریه (12 بهمن ماه) حوالی ساعت 8 شب در اروپای میانه به راحتی قابل مشاهده اند، در نقشه‌ی ستارگان زمستانی این کتاب آورده ایم. در این نقشه همچنین وضعیت استوای آسمان، مدار ظاهری خورشید (دایره البروج) و راه شیری را می توانید بیابید. مهمترین ستارگان هر صورت فلکی به وسیله ی خطوطی به یکدیگر متصل شده اند. برای تمام نقشه ها این نکته صادق است که : واژه ی "جنوب" به معنای افق جنوبی و واژه ی "شمال" به معنای افق شمالی است. بنابراین اگر می خواهید صورتهای فلکی افق شمالی را در وضعیت صحیح آنها ببینید، باید نقشه را به نحوی بجرخانید که واژه ی "شمال" در پایین نقشه قرار گیرد‌ در واقع آن ستارگانی که در محدوده ی دایره ی بزرگ هر نقشه نمایش داده می شوند، بر روی خط افق قرار می گیرند. برای دیدن ستارگان در موقعیت درستشان در غرب یا در شرق آسمان نیز باید به همین روش عمل کرد. این روش نمایش ستارگان، در ابتدا غیر معمول و عجیب به نظر می رسد، زیرا شرق در سمت چپ و غرب در سمت راست قرار می گیرد‌. این روش مطابق روش کار با نقشه‌های قابل چرخش ستارگان است، که روی آنها می توان آسمان را برای هر تاریخی تنظیم کرد. زیباترین و چشمگیرترین صورت فلکی زمستانی بدرستی که صورت فلکی جبار یا شکارچی با ستاره های برجسته ی کمر، پا و شانه هایش می باشد. افسانه هایی که درباره ی این صورت فلکی بزرگ آسمان بر سر زبانهاست، آنقدر زیادند که خود به تنهایی می توانند کتابی را به وجود آورند. ما پیشتر خواندیم که می گویند عقرب، که آن را در آسمان تابستان می یابیم، این قهرمان را به قتل رسانده است. به این دلیل چنین به نطر می رسد که هرگاه عقرب طلوع می کند، این صورت فلکی در حال فرار است. برابر افسانه ای دیگر، جبار(شکارچی) سرنوشتی به مراتب بدتر داشته است. می گویند روزی او "آرتمیی" الاهه ی شکار را هنگام شنا در آب غافلگیر کرد، آرتمیس از این واقعه عصبانی شد و شکارچی را به صورت گوزن درآورد. آنگاه سگهای شکاری او نتوانستند شکارچی را باز شناسند و وی را تکه تکه کردند و از هم دریدند...

• کتاب های بنفشه
• نویسنده: اریک اوبلاکر
• مترجم: بهروز بیضایی
• انتشارات: قدیانی