کتاب چالش میان فارسی و عربی | اثر آذرتاش آذرنوش

درباره کتاب چالش میان فارسی و عربی

از همان زمانی که ایران به دست سپاهیان عرب افتاد، یا حتی از همان لحظه که نخستین برخوردها میان دو قوم پدید آمد، موضوع زبان که ابزار تفاهم میان ایشام بود نیز مطرح شد؛ این موضوع، دست کم برای صدساله ی نخست، هنوز آنچنان که باید شکافته نشده است. کشاکش میان فارس و عرب از نخستین دوران های ساسانی آغاز شده بود: بسیاری از عرب هایی که به ایران آمده بودند، به دست شاهان ساسانی نابود شدند؛ دسته هایی نیز در جنوب ایران سکونت گزیدند، اما در خلال جنگ های فتوح، هیچ اثری از آنان پیدا نیست؛ احتمالا بیش ترینه جذب جامعه ی ایرانی شدند و دسته هایی نیز زبان و سنت های خود را حفظ کردند و چون به ناچار دو زبانه شده بودند، توانستند میان فارسیان و فاتحان عرب نقش مترجم را به عهده گیرند.

اندک اندک عرب ها در شهرها و روستاهای ایران مسکن گزیدند و به یاری ایرانیان شکست خورده، دستگاه نظامی_اداری استواری به پا کردند؛ سپس عرب های دیگری، گروه گروه به ایران کوچیدند و در سرزمین هایی بسیار گوناگون، در کنار ایرانیان، و غالبا به آرامش و صلح، زیستند. ما اینک از اقلیت های بسیار متعدد عرب، در قرن دوم و آغاز قرن چهارم قمری، اطلاعات نسبتا روشنی در دست داریم. ما که اساسا زبان را موضوع اصلی کار خود قرارداده ایم، ناچاریم در همه ی مراحل، نخست سخنگویان را شناسایی کنیم تا چگونگی رابطه ی زبانی میان آنان روشن گردد.

از این رو در کتاب در بخش های نخست به این موضوع پرداخته: آمدن عرب های فاتح به ایران، چگونگی تفاهم میان دو قوم، نیاز شدید به مترجم، چگونگی ارتباط یافتن عرب ها با ایرانیان در دوران فتح و پس از فتح. پیداست که در بخش های نخست، کتاب بیش تر روی عرب های ساکن ایران متمرکز می گردد، اما در بخش های دیگر به جست و جوی فارسیان می پردازد تا وضعیت ایشان در جامعه ی تحت تسلط عرب چگونه بوده، ماهیت شورش های ضد عربشان چه بوده و خلاصه نسبت به زبان فارسی و عربی چه موضعی اتخاذ می کرده اند.

محدوده ی زمانی کار کتاب در "کتاب نخست" میانه ی عصر سلمان، صحابی ارجمند ایرانی و عصر "آهوی کوهی" واقع است. سلمان در آغاز اسلام قرار دارد و آهوی کوهی، شعر معروف ابوحفض سغدی، در حاشیه ی قرن چهارم نشسته است‌.

بخشی از کتاب چالش میان فارسی و عربی

هر پژوهشگری که می خواهد به یاری منابع کهن عربی گام به درون فضاهای فرهنگی ایران در سه قرن نخست نهد، نخست با خلایی هول انگیز مواجه می شود و احساسی غریب بر او چیره می گردد و سرانجام چنین می پندارد که همه ی فرهنگ دیرپا و پربار کهن گویی تنها از مجرای بین النهرین و به یاری مردان دو زبانه یا چند زبانه ی آن، سیل آسا به رودهای خروشانی که در زبان عربی جاری است می پیوندد. و گویی سرزمین ایران، بر اثر انتقال، از مایه های فرهنگی و تاریخی خود تهی می گردد تا جایی برای ادب عربی_دینی بگشاید؛ گویی ایران سرنوشت خویش را به دست زمان سپرده تا هویت تاریخی اش را در خود مدفون کند و سپس جامه ای نو بر اندامش بیاراید‌. گستره ی ایران، از خوزستان تا خراسان را اعراب گرفته اند و همه جا به شیوه ی خود حکم می رانند و به زبان خود سخن می گویند.

کتاب چالش میان فارسی و عربی به نویسندگی آذرتاش آذرنوش در نشر نی به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب چالش میان فارسی و عربی

کتاب نخست: از سلمان تا آهوی کوهی 1

ایران تازیان

تازیان ایران

در جست و جوی فارسیان

تازیان و زبان فارسی

کتاب دوم: از یتیمه تا خریده 151

ایران تازی زبانان

ایران ستیزی_ فارسی گریزی

کتاب سوم: از آهوی کوهی تا چنگیز 233

مرزبندی عربی

بسترسازی برای در دری

فارسی در تکاپوی هستی

• سده های نخست
• نویسنده: آذرتاش آذرنوش
• انتشارات: نی