کتاب پیدایش امپراتوری ایران - وستا سرخوش کرتیس

کتاب پیدایش امپراتوری ایران نوشته ی وستا سرخوش کرتیس و سار استوارت با ترجمه ی کاظم فیروزمند توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

این مجلد شامل مجموعه ای از شش درس – گفتار است که در مدرسه ی مطالعات شرقی و آفریقایی در ترم های بهار و تابستان 2004 ایراد شده است. نخستین مقاله به قلم دانیل پاتز به نقش و سهم عیلامی ها در تشکیل هویتی قومی و فرهنگی می پردازد که معمولابا بنیان گذاری امپراتوری ایران در عصر کوروش کبیر در 550 پ.م پیوستگی دارد. مولف مسئله ی «تنوع فرهنگی» در دوره ی پیشاهخامنشی و نقش عیلامیان به عنوان ساکنان غیر ایرانی جنوب غربی ایران امروز را بررسی می کند. در فصل 2، فرانتس گرنت جغرافیای اوستا را با اشاره ی خاص به فهرست کشورهای مذکور در وی دیوداد [= وندیداد، قانون ضد دیو] بررسی می کند. کمبود شواهد در مورد موطن زرتشت پیامبر و نخستین پیروان اش موجب نظریه های پژوهشی گوناگونی بر اساس کنایات و اشارتی در اوستای جدید شده است که به طرز شگرفی ناچیزند. موقعیت کشورهای فهرست شده در وی دیوداد عامل مهمی در تعیین زمان آغاز مهاجرت مردمان عهد اوستا از شرق به غرب و، بنابراین، احتمال زرتشتی بودن یا نبودن هخامنشیان اولیه است. در کانون این بحث محل کشور رگه مذکور در وی دیوداد قرار دارد که به صورت های گوناگونی با شهر مقدس رگا در سرزمین ماد باستان (ری امروزی نزدیک تهران)، و ناحیه ای در شرق فلات ایران با نامی هم ریشه، یکی انگاشته شده است. فصل 3، اکتور اسکی یرو در مسئله ی دین پادشاهان هخامنشی دلالت مذهبی سنگنبشته های  پارسی را با رجوع به متون اوستایی در نظر می گیرد. او همانندی ها را چنان مجاب کننده می یابد که به زودی نتیجه محتوم این می شود که شاهان هخامنشی زرتشتی بوده اند. در فصل 4، دهش مغان، دی یونگ به معنای آیین زرتشتی در دوران هخامنشیان نخستین می پردازد که با پیدایش مفهوم مغ و مگوس شروع می شود. او با رجوع به منابع یونانی نشان می دهد که چطور واژه و مفهوم معنای دو پهلویی یافت که هم کاهن زرتشتی و هم افسون گر از آن مراد می شد. فصل 5 شاپور شهبازی به این نظریه می تازد که ایده ی ایران فقط در عهد ساسانیان سابقه دارد و می گوید این ایده به عنوان هویت ملی در دوره ی اوستایی پدید آمده است. «امپراتوری ایرانیان» در عصر اوستایی مفهومی یکپارچه بوده و بر خلاف نظر گراردو نیولی، در اوایل سده ی سوم میلادی در زمان اردشیر اول ساسانی آغاز نشده است. فصل 6 مقاله ی جان کرتیس به تنوع فرهنگی می پردازد که به تشکیل فرهنگ و تمدن ایرانی یاری داد. او به شواهد باستان شناختی در ایران عصر آهن در هزاره ی دوم و نخست پ.م، دوره ی مهاجرت اقوام هند و ایرانی زبان، توجه دارد.

فهرست