کتاب پژوهشهای فلسفی - ویتگنشتاین

کتاب پژوهشهای فلسفی نوشته ی لودویگ ویتگنشتاین با ترجمه ی فریدون فاطمی توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

پژوهشهای فلسفی بی تردید یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین و بحث برانگیزترین آثار فلسفی قرن بیستم بوده است. این کتاب، که حاصل تعمقهای فلسفی باریک بینانه ی ویتگنشتاین در دوره ی 45-1929 بوده، و در 1953 دو سال پس از مرگ او انتشار یافت،  او بسیاری از مفاهیم و دیدگاههای تثبیت شده ی فلسفی، وحتی دیدگاههای پیشین خود را زیر سوال برده و آماج نقد و تحلیل ساخته. وی در پژوهشها به مسایل مهمی چون مفهوم معنا، فهم، گزاره، منطق، حالتهای آگاهی، و بسیاری عنوانهای دیگر، با نگاهی متفاوت و دگراندیشانه نگریست، و بر شیوه ی نگرش زمانه ی ما به فلسفه تاثیری تحول آفرین نهاد. اساس انتقاد ویتگنشتاین متوجه این پیش فرض است که واژه ها در اصل اسم هستند و ارجاع می شوند یا اشاره می کنند به چیزها و معنای آن ها همان چیزها هستند. پژوهش ها این «باورهای رسمی و بی خطر» را مردود می داند، و نشان می دهد که همه ی واژه ها به ابژه ها بازنمی گردند، و چیزی به عنوان رابطه ی اسم با امر واقعی وجود ندارد. ویتگنشتاین نشان داده که معنای یک واژه، یک ابژه نیست، بل کاربرد آن واژه بر اساس قاعده های دستور زبان است. در این اثر ماهیت زبان به منزله ی یکی از مهم ترین پرسش ها مطرح است، همچنین رابطه ی زبان با اندیشه، و موقعیت ذهنی هم برجسته می شود.

پژوهشهای فلسفی در نخستین نگاه متن دشوار یا پیچیده ای نمینمایاند، ویتگنشتاین از زبان روزمره استفاده کرده و زبان او در این کتاب به هیچ رو یک زبان فرمال یا علمی نیست. با این حال خواننده به تدریج متوجه می شود که کار چندان آسانی پیش رو ندارد یکی از علتهایش این است که فیلسوف گریزان از ارائه دادن نتیجه است، او می گوید لطفا نتیجه نگیرید، فقط ببینید، درست ببینید.

برشی از متن کتاب

کسانی که موقع بیدار شدن رویدادهای خاصی را حکایت میکنند (که مثلا در فلان جا بوده اند، و غیره). سپس ما عبارت «خواب دیدم» را به آنان یاد میدهیم، که مقدم بر روایت قرار میگیرد. بعدها گاهی از آنان می پرسم «آیا دیشب خوابی دیدی؟» و جواب بله یا نه میشنوم، گاهی همراه با گزارشی از یک خواب، گاه بدون آن. این یک بازی زبانی است. (اینجا فرض کرده ام که خودم خواب نمیبینم. ولذا هرگز احساسی از یک حضور نامریی نداشته ام، دیگر مردم دارند، ومیتوانم از آنها درباره ی تجربه هاشان بپرسم.) حالا آیا باید در این باره که آیا مردم را حافظه شان فریب می دهد یا نه فرض بکنم؛ دراین باره که آیا به راستی هنگامی که خواب بوده اند این صورتهای ذهنی را داشته اند یا نه، یا صرفا وقتی بیدار شده اند این طور به نظرشان رسیده؟ و این پرسش چه معنایی دارد؟ و چه منفعتی؟ آیا هرگز هنگامی که کسی خوابش را برای ما میگوید این را از خود می پرسیم؟ و اگر نمیپرسیم - آیا به این دلیل است که یقین داریم حافظه اش او را فریب نداده است؟ ( و فرض کنید او آدمی است که به طور خاص خیلی ویژه حافظه ی بدی دارد؟ ـــ) آیا این که اصلا پیش کشیدن این پرسش که آیا رؤیاها به راستی هنگام خواب صورت میپذیرند، یا یک پدیده ی حافظه ی بیدارشدگان هستند بیمعنا است؟ این، بستگی دارد به کاربرد پرسش.

فهرست

1 - پیشگفتار مترجم 2 - درآمدی بر «پژوهش های فلسفی» از بابک احمدی 3 - یادداشت ویراستاران 4 - پیشگفتار 5 - بخش اول 6 - بخش دوم 7 - فهرست راهنما و واژه نامه ی فارسی/ انگلیسی/ آلمانی

(با درآمدی از: بابک احمدی) نویسنده: لودویگ ویتگنشتاین مترجم: فریدون فاطمی انتشارات: مرکز