کتاب نیچه و فلسفه - ژیل دلوز

کتاب نیچه و فلسفه اثر ژیل دلوز با ترجمه ی عادل مشایخی توسط نشر نی به چاپ رسیده است.

کلی ترین طرح نیچه عبارت از وارد کردن مفهوم های معنا و ارزش به فلسفه است. بدیهی است که بخش اعظمی از فلسفه ی مدرن از نیچه بهره برده است و هم چنان بهره می برد. بدون تردید مهم ترین نکته در فلسفه ی نیچه این است که تصویری را که ما بنابر سنت از اندیشه برای خود می سازیم، از بُن دگرگون کرده است. او اندیشه را از مبنای حقیقت و خطا گسست. فلسفه ی نیچه در پیگیریِ دو محورِ بزرگ سازمان می یابد. محورِ نخست به نیرو یا نیروها می پردازد و گونه ای نشانه شناسی را شکل می دهد. بر اساس این محور، پدیده ها، سازمان ها، جامعه ها، آگاهی ها و ذهن ها نشانه یا به بیان دقیق تر، علامت اند و وضعیت نیروها را نشان می دهند. مفهوم فیلسوف در مقام «فیزیولوژیست و پزشک» از همین جا نشئت می گیرد. در مورد هر چیز می توان پرسید مستلزم چه وضعیتی از نیروهای بیرونی و درونی است. نیچه سنخ شناسی کاملی ساخت که نیروهای کنش گر، کنش پذیر و واکنش گر را متمایز می کند و ترکیب های متغیرشان را مورد تحلیل قرار می دهد. یکی از نوآوری های اندیشه ی نیچه ای، تشخیصِ سنخی از نیروهای واقعاً کنش گر است. این کتاب می کوشد نیروهای گوناگون را تعریف و تحلیل کند.

دومین محور به توان می پردازد و گونه ای اخلاق، گونه ای هستی شناسی را شکل می دهد. با مفهوم توان است که سوء تفاهم ها در مورد نیچه به اوج می رسد. هر بار که خواستِ توان را به معنای «خواستن یا جستنِ توان» تأویل می کنند، اراجیفی می بافند که هیچ ربطی به اندیشه ی نیچه ندارد.

فهرست

مقدمه فصل اول: امر تراژیک فصل دوم: کنش گری و واکنش گر فصل سوم: نقد نتیجه ضمیمه 1- قهقهه ی خنده ی بچه ضمیمه 2- نتیجه گرایی هایی درباره ی خوست توان و بازگشت جاودان ضمیمه 3- از اخلاقیات تا اخلاق

برشی از متن

فلسفه ی خواست تبارشناسی نه فقط تأویل، بلکه ارزیابی نیز می کند. تاکنون همه چیز را چنان بیان کرده ایم که گویی نیروهای متفاوت بر سر ابژه ای کمابیش لَخت با یکدیگر می جنگند و جای یکدیگر را می گیرند. اما ابژه خودش نیروست، بیانِ یک نیرو. هم از این روست که میانِ ابژه و نیرویی که آن را به تصرف درمی آورد، قرابتی کمتر یا بیشتر وجود دارد. ابژه (یا پدیده)ای وجود ندارد که پیشاپیش به تصرف درنیامده باشد، زیرا ابژه فی نفسه نه یک نمود، بلکه پدیدارشدگیِ یک نیروست. بنابراین، هر نیرو در نسبتی اساسی با نیرویی دیگر است. وجودِ نیرو جمع است؛ اندیشیدن به نیرو در [حالتِ] مفرد کاملاً محال است. هر نیرو استیلاست، اما در عین حال ابژه ای است که استیلایی بر آن اعمال می شود. اصل بنیادین فلسفه ی طبیعت نزد نیچه چنین است: کثرتی از نیروهای کنش گر و کنش پذیر در فاصله، و فاصله عنصرِ تفاوت گذاری ست که هر نیرو در بردارد و به واسطه ی آن با نیروهای دیگر در نسبت است. نقدِ اتم باوری را بر اساس این اصل باید فهمید. این نقد عبارت است از نشان دادن این که اتم باوری تلاشی است برای نسبت دادن کثرت و فاصله ای ذاتی به ماده که درواقع فقط به نیروها تعلق دارد.

نویسنده: ژیل دلوز مترجم: عادل مشایخی انتشارات: نی