کتاب نقشه برداری - ذوالفقاری

کتاب نقشه برداری تالیف دکتر محمود ذوالفقاری توسط انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر به چاپ رسیده است.

نقشه برداری یکی از رشته های اساسی در سازمان نظام مهندسی و رشته ای از ریاضیات عملی است که هدف از آن تعیین شکل مسطح و ارتفاعی عوارض زمین و قطعاتی از آن می باشد. نقشه برداری در عصر حاضر وسعت و اهمیت زیادی پیدا کرده است و رشته های مختلفی نیز در آن به وجود آمده اند که هر کدام دارای قلمرو بزرگ و جداگانه ای می باشند. به طور کلی، نقشه کشی برای جدا کردن زمین ها و تعیین حدود مالکیت ها به کار می رود، و در مسائل نظامی نیز بسیار حائز اهمیت است.

کتاب "نقشه برداری (شناخت کلی)" مرجعی است جامع و کاربردی در راستای آموزش نقشه برداری و کاربرد های آن که با زبانی روان و ساده مطالب مهم و اساسی را ارائه می دهد. مخاطبین اصلی این کتاب، مهندسان شاغل در زمینه های مدیریت و برنامه ریزی، وزرات راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر وکشتی رانی، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نقشه برداری کشور و ... می باشند.

این کتاب متشکل از 4 بخش است که عبارتند از: 1‐ مقدمه 2‐ روش ها و وسیله های اندازه گیری 3‐ برداشت 4‐ نمونه هایی از کاربرد نقشه برداری

مؤلف در بخش اول رشته های مختلف نقشه برداری، مراحل مختلف در تهیه نقشه، مقیاس های عددی و خطی، شکل های زمین، مراحل مختلف اندازه گیری، سیستم های تصویر و برگه تصویر و ‌‌... را شرح می دهد. در بخش دوم مخاطب را با چگونگی کنترل عملیات، عملیات های مستقیم و غیر مستقیم، ریشه خطاها، اصول مترکشی، ژالن گذاری، دوربین نقشه برداری، تراز یابی، زاویه یابی و ... آشنا می کند. در بخش سوم برداشت های سطحی، ارتفاعی، مستقیم، فوتوگرامتری، مثلث بندی ها و شکل های ساده، نقاط نشانه ترازیابی، انتخاب روش نقشه برداری توپوگرافی و ... را مورد بررسی قرار می دهد‌. در بخش چهارم نمونه برداشت، روش محاسبه و رسم نیم رخ طولی، محاسبه حجم و برآورد عملیات خاکی، تعیین حجم نسبت به سطح نهایی پروژه و ... را ارائه می دهد.

شایان ذکر است که این کتاب، در انتهای فصول با ارائه ی تمرین های کاربردی، یادگیری مخاطب را به حداکثر می رساند.

 

فهرست

بخش اول: مقدمه بخش دوم: روش ها و وسیله های اندازه گیری بخش سوم: برداشت بخش چهارم: نمونه هایی از کاربرد نقشه برداری

برشی از متن کتاب

بخش اول: مقدمه 1‐ کانوای نقشه برداری برای نقشه برداری از یک منطقه نمی‌توانیم کار را با برداشت جزئیات شروع کنیم و به تدریج از هر تیکه به تیکه بعدی بپردازیم زیرا به این ترتیب مشکلاتی زیر به وجود می ‌آید: ‐ خطا ها به هم افزوده می‌شوند. ‐ دقت برداشت در قسمت ‌های مختلف منطقه یکسان نخواهد بود، به طوری که ممکن است در بعضی قسمت ‌های نقشه ای که به این ترتیب تهیه شده خطا خیلی زیاد غیر قابل قبول باشد. ‐ و مهم تر از همه آن که به زمان خیلی طولانی احتیاج دارد. از این رو، در نقشه برداری نیز مثل یک ساختمان باید اسکلتی را پایه قرار داده و جزئیات را نسبت به آن برداشت نمود. اسکلتی را که در نقشه برداری به کار می رود کانوا یا شبکه نقاط کنترل می‌نامند. کانوای نقشه برداری مجموعه ای است از نقاطی که به طرز مناسب در تمام وسعت منطقه توزیع گردیده و مختصات آن ها با دقت زیاد معلوم باشند. تشکیل کانوا یا شبکه نقاط کنترل مشکل ترین و حساس ترین بخش نقشه برداری است و در وسعت های زیاد ناچار برای برداشت باید کانوا هایی از درجات مختلف تشکیل داد. 1/3 کانوای مسطحاتی و ارتفاعی ‐ برحسب آن که هدف برداشت مسطحاتی باشد یا ارتفاعی به دو نوع کانوا احتیاج داریم: ‐ کانوای مسطحاتی ‐ کانوای نقاط ارتفاعی در کانوای مسطحاتی درجه 1 نقاط به فاصله های زیاد 40 تا 50 کیلومتر از یک دیگر قرار می گیرند و با انتخاب نقاط دیگری بین آن ها کانوای درجه دو به وجود می آید و به همین ترتیب می توان عملیات را تا تشکیل کانوا هایی از درجات پایین تر ادامه داد. در کانوای مسطحاتی درجه 2 فاصله نقاط از یک دیگر حدود 15 ‐ 20 کیلومتر، در درجه سه 5‐8 کیلومتر، درجه چها 3‐5 کیلومتر است و پس از آن نیز نقشه بردار برای آسان کردن کار و سرعت دادن به برداشت جزئیات، تراکم نقاط در شبکه‌های کنترل را به حد کافی زیاد می کند. در مورد کانوای ارتفاعی نیز به شیوه مشابهی عمل می شود. برای تشکیل کانوای مسطحاتی، سطح منطقه را با شبکه از مثلث های به هم پیوسته می پوشانند و مختصات نقاط مختلف آن را محاسبه می نمایند. 4‐ ژئود زی و نقشه برداری مستوی وقتی منطقه مورد برداشت خیلی بزرگ باشد، در محاسبه وعملیات نقشه برداری مشکلات خاصی پیدا می شود: ‐ فاصله بین نقاط کانوا خیلی بزرگ است ‐ در فاصله بین نقاط کانوا سطح زمین کروی است و کوتاه ترین فاصله بین این نقاط مستقیم نبوده بلکه یک منحنی است. ...

(شناخت کلی) تالیف: دکتر محمود ذوالفقاری انتشارات: دانشگاه صنعتی امیرکبیر