کتاب نقد ادبی و دموکراسی - حسین پاینده

کتاب نقد ادبی و دموکراسی به قلم حسین پاینده در انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

چرا نقد ادبی در کشور ما نهادینه نشده است؟ چرا به ضرورت گنجاندن نقد ادبی دربرنامه های درسی دانشگاهی پی نبرده ایم؟ چرا در ایران نقد ادبی به مفهوم راستین آن نداریم و وقتی سخن از نقد به میان آورده می شود، اغلب آن را با تحسین کردن فلان نویسنده یا مذمت و ایراد گرفتن از بهمان شاعر اشتباه می گیریم؟ در کتاب حاضر استدلال می شود که علت بنیادی نضج  نگرفتن نقد ادبی در کشور ما، فقدان ذهنیت دموکراتیک است. فراگیری یا تدریس نظریه های ادبی و ایضا پرداختن به نقد عملی متون ادبی، ممکن نمی شود مگر آنکه نخست به ضرورت نقد (به مفهوم عام کلمه) پی ببریم و جایگاه آن را در زندگی شخصی و روابط میان فردی با سایر آحاد جامعه تشخیص دهیم. شهروندی که پایه ای ترین حقوق مدنی خود را به درستی نمی شناسد و قادر نیست نقادانه به نحوه ی رتق وفتق امور در جامعه بنگرد، هرگز نمی تواند معنای یک متن را ( خواه ادبی و خواه جز آن) نقادانه بررسی کند. ادبیات گفتمانی است درباره ی زندگی و پیچیدگی تجربه های ما انسان ها. آن کسانی که در زندگی واقعی از تفکر نقادانه درباره ی تجربه های حیات اجتماعی خویش عاجز هستند، نمی توانند به کاویدن نقادانه ی پیچیدگی های متون ادبی علاقه مند شوند. به همین منوال ، آن کسانی که تحمل ارزیابی نقادانه ی صناعت ها و مضامین متون ادبی هم نمی توانند برخوردار باشند. شرط لازم برای نگرش نقادانه به حیات اجتماعی ،یا نفس خود، باور داشتن به دموکراسی است. فقدان این نگرش نقادانه و باور داشتن دموکراسی می شود تا نظریه های ادبی جدید موضوعاتی نامربوط به زندگی جلوه کنند و به همین ترتیب اعمال کردن این نظریه ها به منظور نقد متون ادبی کاری بی ثمر- و در بهترین حالت، تفنن افراد عاطل  و بی غم- محسوب می گردد.

برشی از متن کتاب

رمان صید قزل آلا در آمریکا در پی نمایاندن روی دیگر آمریکاست، رو دیگری که ویژگی های آن عبارت اند از خشونت و فقری که پیامد مستقیم جنگ جهانی دوم و رکود اقتصادی بعد از آن بود. برتیگن زمانی این رمان نوشت که سایه ی دهشتناک جنگ هسته ای هر روز بیشتر بر آمریکائیان سنگینی می کرد و اقدامات ضد دموکراتیک کمیته ی موسوم به (مبارزه با اقدامات ضد آمریکایی ) که سناتور مکارتی آن را بنیاد نهاده بود، حقوق مدنی شهروندان و آزادی بیان را در این کشور تهدید می کرد. این آمریکایی  بود که بیشتر به یک کابوس شباهت داشت تا به " رویای آمریکایی".رمان برتیگن آن آمریکایی را تصویر می کند که به جای باغ عدن، به جامعه ای مصرفی با فرهنگی مادی تبدیل شده است.راوی رمان درباره ی دوره ای خیالپردازیمی کند که زندگی در آمریکا ساده و باصفا و عجین با طبیعت بود، انا این خیال پروری هرگز صورت واقعیت به خود نمی گیرد. راوی صیادارزش ها در آمریکای زمانه ی خود است،اما همچون آلونسو هیگن( ماهیگیر توصیف شده در فصل موسوم به "صید قزل آلا در خیابان ابدیت") که در صید قزل آلا ناکام می ماند، راوی هم در یافتن ارزش های دیرینه و تحقق ایماژ نوستالژیک خود از آمریکا ناکام می شود. آنچه راوی می یابد، اوراق فروشی کلیولند است که اشیا تکه تکه شده یا اوراق شده ی آن نه فقط یادآور ساختار تکه تکه و متشتت این رمان، بلکه همچنین نمادی از متلاشی شدن رویای آمریکایی هستند.  

فهرست

• مقدمه
• مرگ مولف در نظریه های ادبی جدید
• تباین و تنش در شعر ((نشانی))
• فراداستان: سبکی از داستان نویسی در عصر پسامدرن
• ساختار یک رمان پسامدرن
• ملاحظاتی درباره ی چشم انداز جهانی شدن ادبیات معاصر ایران
• داستانک و توانمندی آن برای نقد فرهنگ
• جایگاه مطالعات فرهنگی در رشته ی ادبیات
• شیوه های جدید نقد ادبی: مطالعات فرهنگی

(جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید) نویسنده: حسین پاینده انتشارات: نیلوفر