loader-img
loader-img-2
کتابانه
کتابانه

کتاب نقد ادبی - شایگان فر

5 / 1
موجود شد خبرم کن

کتاب نقد ادبی به قلم دکتر حمیدرضا شایگان فر توسط انتشارات آریا شهر به چاپ رسیده است.

نقد ادبی دو شاخه ی اساسی دارد:

تئوری ادبیات و نقدِ آثار ادبی؛ یعنی هرگاه بخواهیم صرفاً در مورد ماهیت ادبیات بحث کنیم، مسئله ی ما مربوط به حوزه ی تئوری ادبیات است و هرگاه درباره ی آثار ادبی نظر بدهیم، بسته به این که زاویه ی دید ما به اثر، از کدام دیدگاه باشد، معمولاً در حیطه ی یکی از مکاتب نقد (جامعه شناسانه، روانشناسانه، شکل گرا و ...) قرار داریم و اصطلاحاً منتقدِ آن مکتبِ به خصوص محسوب می‌شویم.

در این کتاب به بررسی مکاتب مهم نقد و آشنایی با نظریات اساسیِ مکاتب مطرح شده پرداخته می شود. نگارنده سعی کرده است که این کتاب را به زبانی ساده و به ویژه بر اساس نیاز خوانندگان ایرانی و آشنایان با زبان و ادبیات فارسی در هفده فصل تدوین نماید: 1-  نقد ادبی چیست؟ 2- تاریخچۀ مختصر نقد ادبی 3- نقد متنی یا تصحیح متون 4- نقد سنّتی (نقد تاریخی، اخلاقی و فلسفی) 5- فرمالیسم (شکل گرایی) 6- نقد نو New Criticism 7- ساختارگرایی 8- پساساختگرایی 9- شالوده شکنی (واسازی) 10- فمینیسم (اصالت زن) 11- هرمنوتیک (علم تفسیر متن) 12- نشانه شناسی(Semiotics13-نقد جامعه شناسانه 14-  نقد پدیدارشناختی 15- روانشناسانه 16-  نقد اسطوره گرا 17- پُست مدرنیسم

که در اینجا برخی از ویژگی های آن را بر می شماریم:

1- در فصل های جداگانه ای که به هر یک از مکاتبِ نقد اختصاص یافته، بعد از ذکر تاریخچه ای مختصر، تئوری های مهم هر مکتب توضیح داده شده و سپس آثاری از ادبیات فارسی با نگرش خاصِ همان مکتب، نقد و تحلیل شده است.

2- در پایانِ اغلب فصل ها، محدودیت‌ها و همچنین مزایای هر مکتب بر شمرده شده است.

3- از طرح مکاتب کم اهمیّت‌تر خودداری و درباره ی مکاتبِ مهم تر و پر کاربرد بیشتر بحث شده است.

 


برشی از متن کتاب


فصل چهارم: نقد سنّتی (نقد تاریخی، اخلاقی و فلسفی) آنچه برای منتقدان نقد سنّتی اهمیّت دارد: رسیدن به پاسخ پرسش های زیر برای منتقدان سنتی، هنگام بررسی و نقد آثار ادبی، بسیار حائز اهمیت استک الف) چگونگی تاریخ، دوره ی نویسنده و شاعر که غالباً به صورت تاریخ ادبیات ساخته و پرداخته می‌شود مثل قرن زندگی، پادشاهان، رویدادها، معاصران و اقرانِ شاعر. ب) تاریخ زندگی خصوصی شاعر و نویسنده؛ بدین ترتیب که مثلاً متعهد بوده یا مجرد؟ پدر و مادر او که بودهند؟ فرزندان او؟ مرفّه بوده یا تنگدست؟ روابط شاعر با همسرش چگونه بوده؟ انحرافات اخلاقی داشته یا خیر و ... . ج) مذهب شاعر و نویسنده چیست یا چه بوده؟ د) مرام فلسفی و کلامیِ نویسنده یا شاعر چه بوده؟ به کدام نحله ی کلامی تعلق داشته؟ برای مثال جبرگرا بوده یا اختیاری مسلک؟ قرآن را حادث می دانسته یا قدیم؟ و ... . هـ) هدف شاعر یا نویسنده از خلق آثارش چه بوده؟ به ادبیات تعلیمی و پندی و حکمی اهمیت می داده یا تفنّن گرا بوده یا به هجو و هزل بیشتر می‌پرداخته است؟ بیشترین کوشش منتقدان نقد سنتی در نقد اثر، پاسخ به پرسش‌های از این دست است که مطرح شد. از شاخص های خوبِ این شیوه، حافظ نامه تألیف استاد بهاءالدین خرّمشاهی یا شرح غزل های حافظ از زنده یاد دکتر حسینعلی هروی است. در کتب یاد شده، منتقدان بر مسائل اخلاقی در دیوان حافظ تأکیدِ ویژه‌ای دارند؛ از این جهت سعی دارند در بررسی غزلیات حافظ به پاسخ پرسش های از این دست نائل شوند:
  • آیا شاعر (حافظ) در زندگی خصوصیِ خود «میل به گناه» داشته است؟
  • آیا این شرابی که شاعر، تا بدین حد از آن دم می زند، به آن لب زده یا نه؟
  • آیا سر و سرّی با معشوقکان داشته است؟ و ... .
ماثیو آرنولد، منتقد دوره ی ویکتوریا (قرن نوزدهم میلادی) بر آن بود که آثار ادبی باید اخلاقی و دارای وقاری متعالی باشند و بدین جهت معتقد بود شاهکار چاسِر (قرن 14م.) یعنی قصه ‌های کانتِربِری فاقد چنین ویژگی ‌هایی است؛ در نتیجه نام چاسر را از فهرست شاعران بزرگ انگلیس حذف کرد. (گورین و دیگران 47:1370) چگونگی برخورد منتقدان نقد سنّتی با متن در این شیوه، خود اثر ادبی، برای مثال غزل های حافظ، نسبت به زندگی و تاریخ و فلسفه و نحله های کلامی دوران شاعردر درجه ی دوم اهمیت قرار دارد. به دیگر سخن، اثر ادبی، زمینه و کمکی برای رسیدن به زندگی خصوصی، عرفان، فلسفه، کلام، مذهب و تاریخ دوره ی شاعر است. از این جهت مطالعه ی تاریخ وزرا و سلسله شاهان هم عصر شاعر نیز اهمیّت می‌یابد. همچنین باید با مذاهب مختلف دوران شاعر، فلسفه های رایج عصر او، سلسله های عرفانی و عرفای نامدار معاصرِ شاعر نیز آشنا باشیم. این مطلب که در نقد سنتی اثر، فقط زمینه‌ای است برای رسیدن به تاریخ زندگی شاعر و خود اثر اهمیّتی بالذّات و جدا از زندگیِ خصوصی شاعر ندارد، در مثال زیر به خوبی هویداست؛ دکتر هروی در مورد این بیت حافظ چنین می نویسد؛     «از آن زمان که چشمم برفت رودِ عزیز، کنار دامنِ من همچو رودِ جیحون است» «یعنی: از آن زمان که فرزند عزیزم از دستم رفت، کنار دامن من از اشک، مثل رود جیحون است. رود: فرزند. «بیت اشاره به درگذشت پسر شاعر دارد. جای دیگر هم با عنوان «قُرَّه العین» از فرزند درگذشته ی خود یاد می‌کند: قره العین من آن میوۀ دل یادش باد که خود آسان بکشد و کار من را مشکل کرد

فهرست


فصل اول /  نقد ادبی چیست؟ فصل دوم / تاریخچۀ مختصر نقد ادبی فصل سوم / نقد متنی یا تصحیح متون فصل چهارم / نقد سنّتی (نقد تاریخی، اخلاقی و فلسفی) فصل پنجم / فرمالیسم (شکل گرایی) فصل ششم / نقد نو New Criticism فصل هفتم / ساختارگرایی فصل هشتم / پساساختگرایی فصل نهم / شالوده شکنی (واسازی) فصل دهم / فمینیسم (اصالت زن) فصل یازدهم / هرمنوتیک (علم تفسیر متن) فصل دوازدهم / نشانه شناسی(Semiotics) فصل سیزدهم / نقد جامعه شناسانه فصل چهاردهم / نقد پدیدارشناختی فصل پانزدهم / روانشناسانه فصل شانزدهم / نقد اسطوره گرا فصل هفدهم / پُست مدرنیسم پیوست / داستان کوتاهِ «بچۀ مردم» از جلال آل احمد نمایۀ اعلام منابع  

مؤلف: دکتر حمیدرضا شایگان فر انتشارات: آریا شهر


ثبت دیدگاه


دیدگاه کاربران

اولین کسی باشید که دیدگاهی برای "کتاب نقد ادبی - شایگان فر" می نویسد

آخرین بازدید های شما

۷ روز ضمانت بازگشت وجه ۷ روز ضمانت بازگشت وجه
ضمانت اصالت کالا ضمانت اصالت کالا
۷ روز هفته ۲۴ ساعته ۷ روز هفته ۲۴ ساعته
امکان پرداخت در محل امکان پرداخت در محل
امکان تحویل در محل امکان تحویل در محل