کتاب ملاحظاتی درباره ی مارکس | میشل فوکو

درباره کتاب ملاحظاتی درباره ی مارکس اثر میشل فوکو

دوتچو ترومبادوری در اواخر 1978 سلسله گفت و گوهایی با فوکو درباره ی مسئله ی قدرت که فوکو در آن زمان به آن می پرداخت انجام داد. در این سلسله مصاحبه ها جهت های فکری بعدی فیلسوف را نیز می توان یافت. ترومبادوری، روزنامه نگار اونیتا، روزنامه ی حزب کمونیست ایتالیا بود و گفت و گوی فوکو با وی با وجود نقدی که فوکو به این حزب داشت، مسلما خواندنی است. از محورهای اصلی فکری آقای فیلسوف که در این کتاب به آن ها پرداخته می شود، سوژه، دانش و تاریخ حقیقت است، زمانی که دانش تولید می شود تا اذهان را تحت کنترل خود بگیرد و حقیقتی را به انسان ها بقبولاند که قدرتمندان می خواهند. علاوه بر این، فوکو با تفکر پساساختارگرایانه شناخته می شود، در حالی که خود هیچ گاه میل نداشت، به این مکتب فکری محدود شود، برای همین در بخشی دیگر به ساخت باوری پرداخته شده است. از دیگر مضامین فکری مهم این متفکر برجسته ی فرانسوی، قدرت بود. قدرتمندان با گفتمان قدرت، از طریق تحت انقیاد درآوردن انسان ها و سوژه ی بررسی کردن آن ها تلاش می کنند تا موجوداتی مطیع بپرورانند که قدرت تفکر انتقادی نداشته باشند. این اثر برای علاقه مندان به آراء میشل فوکو جالب است چراکه دریچه ای جدید از افکار وی را بر اندیشه ی مخاطب می گشاید.

کتاب ملاحظاتی درباره ی مارکس، از کتابهای میشل فوکو و ترجمه ی امیرهوشنگ افتخاری راد توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

برشی از متن کتاب

فراسوی انقلاب من میشل فوکو را در روزهای پایانی سال 1978 در پاریس ملاقات کردم. در آن زمان، او موضوع بحث های بسیاری بود، البته کمتر از امروز، یعنی در سال 1980. بعد از یک دهه ی سرشار از شور و شوق تقریبا مدام درباره ی «ادبیات» مارکسیستی، زبان فوکو میان بسیاری افراد رواج یافته بود، و «خرده فیزیک قدرت» نشانگان آرزوهای رادیکال و آزادنگار شده بود. ورای مسئله ی مد، این تغییر خاص ایدئولوژیکی، شایسته ی بررسی علت شکنندگی نسبی نوعی مارکسیسم نظری (درست پیش از 1968) و مقاومت ضعیفش در برابر احیای انواع گوناگون از مباحث غیرعقلایی نوین و گزینه های فرهنگی بود، و همچنان هست. همین دلیل کافی بود تا من، به عنوان روزنامه نگار، وادار شوم در پی بحثی با فوکو باشم تا بر تاثیر نکات مشترک نظری و همگرایی سیاسی-تاریخی و فرهنگی ای تمرکز کنم که می توانست توافق بین پژوهش های روشنفکر فرانسوی با ریشه های خاص و روح جنبش های مقاومت اروپایی را، یعنی آشوب های اعتراضی ای که از 1968 تا امروز ظاهر شده اند، توضیح دهد. به نظر فوکو، مارکسیسم فقط به عنوان یک پوشش شکننده ی ایدئولوژیک با همه ی آن ها رابطه ای برقرار کرده است؛ به بیان بهتر، داربست های مشکل آفرین «گفتمان های تحمل ناپذیر» (که از قرار معلوم نظریه پردازی بیش از اندازه ی مارکسیسم دهه ی شصت به آن ها تقلیل یافته بود) به نحوی سد راه (چنان که فوکو فکر می کند) تجلی مهم و عمیق تر نیازهای آزادی خواهانه ای شد که آماده اند به درونی ترین لایه ی عقلانی قدرت و توانایی اش برای «حکومت کردن» بر افراد ضربه بزنند.

فهرست

یادداشت دبیر مجموعه مقدمه ی ترجمه ی انگلیسی: تغییر جهت فکری مقدمه: فراسوی انقلاب

1. چگونه یک «تجربه-کتاب» متولد می شود
2. سوژه، دانش و تاریخ حقیقت
3. «اما ساخت باوری یک ابداع فرانسوی نبود»
4. آدورنو، هورکهایمر و مارکوزه: چه کسی «نفی کننده ی تاریخ» است؟
5. میان کلمات و چیزها طی مه 1968
6. گفتمان قدرت

یادداشت ها

• نویسنده: میشل فوکو
• ترجمه: امیرهوشنگ افتخاری راد
• انتشارات: چشمه