کتاب مقدمه ای بر روش های تحقیق علمی در جغرافیا

کتاب مقدمه ای بر روش های تحقیق علمی در جغرافیا تألیف دکتر حسین محمدی توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.

روش علمی یا به عبارت دقیق تر روش اثبات تجربی یک پدیده به مجموعه ‌ای از روش‌ ها اشاره می کند که برای بررسی پدیده ‌ها، دست یافتن به دانش نوین، یا بازسازی و درهم آمیزی دانش ‌های پیشین به‌کار می‌ روند. برای این‌ که یک روش پژوهشی، علمی به ‌شمار بیاید باید بر پایه داده ‌های مشاهده ‌پذیر، تجربی و قابل اندازه‌گیری انجام شود و از یک رشته بنیاد های روشن استدلالی پیروی کند. به طور کلی در این روش ها، داده‌ ها از طریق مشاهده و آزمایش گردآوری می‌ شوند و پس از آن فرمول‌ بندی شده و با فرضیه‌ های موجود سنجیده می ‌شوند. بنابراین پژوهشگران علمی، برای آشکار ساختن یک پدیده فرضیاتی را ارئه کرده و سپس پژوهش ‌های تجربی را برای آزمودن این فرضیه ها برنامه‌ریزی می ‌کنند. انسان ها همواره بسیاری از عوامل و پدیده های مهم و موثر در زندگی بشر را مورد بررسی و مطالعه قرار می دهند که جغرافیا نیز یکی از این موضوعات مهم و مورد توجه می باشد؛ جغرافیا به لحاظ لغوی به معنای توصیف ترسیمی زمین است و پدیده‌ های طبیعی و پدیده‌ های انسانی را شامل می شود که به طور مداوم در ارتباط متقابل با یکدیگر هستند. مولف در طول محتوای کتاب حاضر، سعی بر این داشته که روش های تحقیق علمی مورد استفاده و کاربردی در زمینه ی جغرافیا را به مخاطب ارائه کند تا او بتواند از طریق بکار گیری این روش ها، به صورت هدفمند و کاملا علمی، پدیده ‌های موجود و موثر بر روی زمین را مورد پژوهش قرار دهد.

فهرست

فصل اول کلیات تحقیق تعریف تحقیق علم و موضوع تحقیق اهداف تحقیق ماهیت تحقیق فواید تحقیق انگیزه های تحقیق تاریخ تفکر بشر و روش تحقیق روش قیاس روش استقرا علم و روش های علمی استدلال قیاسی استدلال استقرایی بیکن و روش قیاسی مراحل روش علمی نگرش های دانشمندان فرایند علمی طبقه بندی علوم فصل دوم ویژگی های علمی روش تحقیق در جغرافیا ماهیت تحقیق علمی چارچوب علم جغرافیا به عنوان نظامی تحقیقی قلمرو و گرایش های جغرافیا دوگانگی در جغرافیا تغییر در موضوعات و الگوهای تحقیق مراحل پژوهش در جغرافیا مروری بر منطق و فلسفه ی علم ویژگی های باورهای متافیزیکی دانشمندان فلسفه ی واقع گرا تفکر کمی روش های غیر علمی درک و شناخت تشریح و توصیف پیش بینی تبیین کنترل مفاهیم کلی علم و تبیین علمی جغرافیای علمی ساختار نظری جغرافیا مشاهدات و مفهوم های نظری مفاهیم نظری الگویی و مفاهیم نظری فرایندی مشاهده و توصیف توصیف و تبیین بررسی زمانی فلسفه، روش شناسی و تبیین در جغرافیا تبیین و پیش گویی فصل سوم مفاهیم اساسی پژوهش مفهوم قیاس در جغرافیا فصل چهارم موضوع ها، مسائل و پرسش های پژوهش مقدمه موضوع ها، مسائل و پرسش ها انتخاب یک موضوع انتخاب دانشجو و طرح های قفسه ای شناسایی یک مساله پرسش های ویژه تعیین پرسش های درست انواع پرسش انواع پاسخ فصل پنجم تدوین فرضیه مفهوم و تعریف فرضیه منابع فرضیه ملاک های تدوین فرضیه انواع فرضیه آزمون فرضیه فرضیه در تحقیق های نظری - تجربی قاعده مندی فرضیه ها استفاده از اصطلاح فرضیه در جغرافیا ماهیت فرضیه تعیین فرضیه ویژگی های یک فرضیه ی خوب فصل ششم اصل دقت روش های کتاب خانه ای منابع داده های اولیه و ثانویه انواع گردآوری داده های جغرافیا معرفی روش های کمی و کیفی داده ها، تجزیه و تحلیل مقدار داده ها چه نوع اطلاعاتی نیاز داریم؟ انواع اطلاعات قابلیت اعتماد داده ها مزایای داده های اصلی (اولیه) اشکال های داده های اولیه کار میدانی کار میدانی خارجی مجوزها کار آزمایشگاهی مزایا و معایب داده های ثانویه مجوزهای داده های نوع دوم از یادداشت ها تا پایگاه های داده های دیجیتال مقیاس دسترسی محدودیت ها تغییر در عملیات و روش های جمع آوری داده ها پوشش کامل یا نمونه ی درون یابی؟ ناگویی در داده های ثانویه چه متغیرهایی واقعا اندازه گیری می شوند؟ فصل هفتم تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده تجزیه و تحلیل توصیفی تجزیه و تحلیل مقایسه ای تجزیه و تحلیل علیت آمار توصیفی شاخص های مرکزی نما میانه زمانی که داده ها جمع آوری شد با آن ها چه می توان انجام داد؟ پردازش اطلاعات پردازش داده های کمی جامعه و نمونه های آماری انواع پرسش ها و پردازش داده های کمی ضریب های همبستگی ارتباط ساختاری پردازش داده های کیفی پردازش داده های فضایی چه مقدار داده نیاز داریم؟ برای کارهای مختلف به مقدار متفاوتی از داده ها نیاز است حداقل مقدار داده های لازم برای تحلیل های آماری برای پاسخ به پرسش یا پرسش ها چه مقدار داده کافی است؟ مقدار داده ها برای تجزیه و تحلیل های کیفی چگونگی داده های کمی و کیفی تحلیل داده های آماری اصلاح و درستی الگوهای ویژه برآورد و آزمون فرضیه داده ها در فضا و مکان؛ مقدمه ای بر تحلیل فضایی - جغرافیایی فصل هشتم نمایش و ارائه ی داده ها: جدول ها، نمودارها، نقشه ها تصاویر راهنمای طراحی نمایش ها نمودارها نقشه ها گرایش ها و رویکردهای نو به تجسم علمی فصل نهم مدل سازی در جغرافیا مقدمه هدف ما از مدل سازی چیست؟ مدل سازی به عنوان روشی برای حل مساله مدل سازی فیزیکی مدل سازی رقومی مدل سازی مفهومی مدل سازی مفهومی و طرح تحقیق مدل مفهوم و تجزیه و تحلیل نتایج تاریخچه و سابقه ی مدل سازی مفهوم و اعتبار مدل خصوصیات مدل مطلق بودن ساختمان قلمرو قیاس مدل ها در جغرافیا نقشه هاو سایر مدل ها ارائه ی مدل استفاده از مدل ها انواع مدل ها مدل سازی در جغرافیای طبیعی مدل های مفهومی مدل های فیزیکی مدل های ریاضی مدل های تجربی مدل های مبتنی بر فرایند جبری بودن و تصادفی بودن مراحل در گیر در مدل سازی ریاضی چگونه مدل های ریاضی ارزیابی می شوند؟ مدل سازی در جغرافیای انسانی مثال هایی از مدل ها در جغرافیای انسانی مدل سازی اپیدمیولوژیکی فضایی ارزیابی مدل فصل دهم کاربرد سنجش از راه دور در روش تحقیق مقدمه تابش الکترومغناطیسی منابع و انواع تصاویر سنجش از راه دور دسترسی و تهیه ی داده های تصویری پردازش تصویر تفسیر تصاویر سنجش از راه دور اهداف تحلیل تصویر شناسایی ترتیب و فهرست نقشه کشی نظارت و کنترل اصلاح و اعتبار سازی فصل یازدهم کاربرد فناوری اطلاعات جغرافیایی در پژوهش اطلاعات جغرافیایی مدل و ساختار داده ها تاریخچه و توسعه ی سیستم های اطلاعات جغرافیایی ذخیره ی اطلاعات نمایش و بررسی ویژگی های داده ها تحلیل و تعدیل داده ها تعدیل منطقی و ریاضی داده های جدولی تراکم و پالایش اطلاعات مکانی میانگین و محاسبه ی مساحت هم پوشانی درون یابی فضایی ساخت مدل فضایی و رگرسیون فضایی منابع و مآخذ واژگان انگلیسی - فارسی نمایه

مولف: دکتر حسین محمدی انتشارات: دانشگاه تهران