کتاب مقدمه ای بر رفتارشناسی - منینگ

کتاب مقدمه ای بر رفتارشناسی، اثر اوبری منینگ با ترجمه ی عبدالحسین وهاب زاده توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد به چاپ رسیده است.

سابقه ی علم روان شناسی به عنوان دانش مطالعه ی رفتار و ذهن انسان به یونان باستان باز می گردد که همواره یکی از موضوعات مورد توجه بشر بود؛ به طور کلی در علم روان شناسی، رفتار کاربرد زیادی دارد و یکی از مهم‌ ترین شیوه‌ های کشف بیماری‌ های روانی، جستجو از طریق مشاهده ی بالینی و سنجش رفتار می باشد که از طریق متدهای علمی پژوهشی انجام می‌گردد؛ در این راستا، بر روی حالات گوناگون فرد نام‌ هایی گذاشته می شود که به رفتارهای مختلف خوانده می‌ شوند. در واقع، رفتار واکنشی است که در برابر یک عمل یا کنش بیرونی از موجود زنده سر می ‌زند؛ شیوه ی رفتار در انسان ها به دلیل پیچیدگی فرایند های ذهنی گسترده و تو درتوی انسان، بسیار پیچیده ‌تر از سایر موجودات است که روی هم رفته موضوع دانش روان شناسی را تشکیل می ‌دهد. مولف در طول اثر حاضر با به کارگیری گفتاری ساده و روان، مقدمه ای از علم روان شناسی را به مخاطب تشریح کرده و او را در زمینه ی آشنایی و بهره گیری از این علم مهم و کاربردی، یاری می رساند. این کتاب در برگیرنده ی 10 فصل است که در ادامه به شرح مختصری از آن ها می پردازیم:
1. بازتاب و رفتارهای پیچیده 2. رشد و تکوین رفتار 3. محرک های خارجی 4. انگیزش 5. رفتار متضاد 6. هورمون و رفتار 7. تکامل 8. یادگیری 9. یادگیری 10. سازمان اجتماعی
فصل 1 - بازتاب و رفتارهای پیچیده
به طور کلی مطالعه ی رفتارها از دو زاویه ی فیزیولوژیکی و روان شناختی انجام می شود که هر دو مکمل یک دیگر هستند؛ هدف فیزیولوژیست ها توجیه رفتارها بر مبنای کارکرد دستگاه عصبی است. یکی از مشکلات موجود در راه برقراری ارتباط بین فیزیولوژیست ها و سایر محققین رفتاری ست که بین انواع رفتارهای مورد مطالعه ی هر گروه، هم پوشی چندانی وجود ندارد. تجزیه و تحلیل کامل فیزیولوژیکی، جز در مواردی که فقط چند نرون دخالت داشته باشد، هنوز کار غیر ممکنی می باشد. مولف در طول محتوای این فصل، بعضی از راه های مقایسه و برقراری پیوند بین واکنش های ساده و پیچیده تر، که هدف اصلی اثر حاضر است را با بیانی ساده و روان بررسی می کند.
فصل 2 - رشد و تکوین رفتار
به طور کلی، رفتارهای حیوانات سازشی هستند که در محیط زندگی و در مواجهه با عوامل مختلف از خود بروز می دهند؛ اما این رفتار با تغییر مواردی هم چون تغییر مکان زندگی متحول شده و موجب بروز واکنش هایی نابه هنجار از آن ها می گردد؛ مثلا بارها شاهد این بوده اید: هنگامی که پرنده ای را در قفسی حبس می کنند، ابتدا بی قراری کرده و سعی می کند خودش را از قفس رها سازد اما به مرور زمان به قفس عادت کرده و به اصطلاح، با شرایط جدید سازش می کند؛ همه ی این واکنش ها از غریزه سرچشمه می گیرد که مولف در طول فصل حاضر، به طور مفصل راجع به آن بحث می کند. در ادامه نیز، مبحث غریزه و یادگیری و هم چنین تکوین رفتارها توضیح داده می شود.
فصل 3 - محرک های خارجی
محرک های خارجی تاثیر به سزایی را بر رفتارها به دنبال دارند که سه دسته از این واکنش ها از یک دیگر قابل تشخیص هستند اما باید توجه داشت که تمایز بین آن ها کاملا دقیق نیست؛ محرک ها ممکن است موجب بیدار شدن، یا برانگیختن یک واکنش شود، یا آن را عملا به واکنش وا دارد و یا این که واکنش در حال انجام حیوان را جهت بدهد. در همین راستا، مولف در این فصل مباحث مربوط به ظرفیت های متنوع حسی، محرک های نشان دار و غربال کردن محرک ها را با گفتاری ساده و روان شرح می دهد.
فصل 4 - انگیزش
در طول این فصل نیز مولف به بیان برخی از خصوصیات رفتارهای هدف دار پرداخته و ضرورت در نظر گرفتن میل به عنوان عاملی موثر در رفتار شناسی را بیان می کند و هم چنین در ادامه ی فصل هر یک از مباحث مربوط به مدل های انگیزش، اندازه گیری انگیزش - خوردن و نوشیدن، ماهیت تهاجم و مبانی فیزیولوژیکی انگیزش را به طور مفصل تشریح می کند.
فصل 5 - رفتار متضاد
در این فصل، موقعیت هایی که از طریق راه های مختلف، جریان آرام رفتارها را دچار اختلال و یا وقفه می کنند، مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه هر یک از مباحث نمایش های تهدید و اعمال نابجا تشریح می شود.
فصل 6 - هورمون و رفتار
در این فصل رابطه ی هورمون و رفتار به تفصیل شرح می گردد که از اهمیت فراوانی برخوردار است زیرا غدد داخلی، سازندگان هورمون ها، و سیستم های اعصاب وظیفه مشترک ارتباط و هماهنگی درون حیوان و رابطه ی آن با محیط خارج را برعهده دارد.
فصل 7 - تکامل
در این فصل توجه ویژه ای بر جنبه های برگزیده ای از تکامل رفتارها و به خصوص بر روابط با ژنتیک می شود و هم چنین برخی از راه های تاثیر رفتارها بر مسیر تکامل تشریح می گردد.
فصل 8 - یادگیری
در این فصل، به پدیده ی یادگیری و اشکال مختلفی که به خود می گیرد و هم چنین به تنوع گروه های مختلف جاندار از نظر استعداد یادگیری پرداخته می شود.
فصل 9 - یادگیری
در این فصل که ادامه ی فصل پیشین است، مکانیسم های یادگیری مورد توجه قرار می گیرد که مولف به تشریح مفصل آن می پردازد.
فصل 10 - سازمان اجتماعی
در این فصل نیز بر رفتار شناسی از جنبه ی سازمان اجتماعی توجه می شود؛ چرا که تقریبا همه ی حیوانات حداقل در بعضی اوقات به صورت جفت یا گروهی زندگی می کنند.

فهرست

• مؤلف: اوبری منینگ
• مترجم: عبدالحسین وهاب زاده
• انتشارات: جهاد دانشگاهی مشهد