کتاب مبانی شیمی معدنی (جلد دوم) - آقابزرگ

کتاب مبانی شیمی معدنی (جلد 2) تألیف دکتر حسین آقابزرگ، دکتر  حمیدرضا آقابزرگ، دکتر شبنم ششمانی  و دکتر مریم دقیقی اصلی توسط انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم به چاپ رسیده است.

شیمی معدنی شاخه ای از علم شیمی می باشد که با مواد معدنی و خواص آن ها سروکار دارد که به طور کلی شامل بررسی، تحلیل و تفسیر نظریه های خواص و واکنش های تمام عناصر و ترکیبات آن ها به جز هیدروکربن ها و اغلب مشتقات آن هاست. موضوعات فراوانی وجود دارد که مورد بحث در شیمی معدنی می باشد؛ از آن جمله می توان به ساختمان اتمی، بلورنگاری، کریستالوگرافی و انواع پیوند های شیمیایی اشاره نمود. مجموعه ای دوجلدی تحت عنوان مبانی شیمی معدنی جهت آموزش پایه و اساس شیمی معدنی به رشته تحریر درآمده است که کتاب حاضر جلد دوم از این مجموعه می باشد و شامل هفت فصل است که عبارتند از:

فصل اول: ترکیب های کوئوردیناسیون            

فصل دوم:  ترکیب های کوئوردیناسیون

فصل سوم:  نظریه های تشکیل پیوند در کمپلکس های فلزی

فصل چهارم:  طیف های الکترونی کمپلکس های فلز های واسطه

فصل پنجم: سینتیک و مکانیسم واکنش های کمپلکس های معدنی

 فصل ششم:  تاریخچه و روش های متداول سنتز ترکیب های آلی فلزی

فصل هفتم:  سنتز، ساختار و تشکیل پیوند در ترکیب های آلی فلزی

 

فهرست

فصل اول:  ترکیب های کوئوردیناسیون بررسی لیگاند ها نامگذاری کمپلکس های معدنی فصل دوم: ترکیب های کوئوردیناسیون (عدد های کوئوردیناسیون و ایزومری) عدد های کوئوردیناسیون ایزومری فصل سوم:  نظریه های تشکیل پیوند در کمپلکس های فلزی نظریه پیوند والانس نظریه های میدان بلور و میدان لیگاند اثر یان-تلر در کمپلکس های فلز های واسطه اهمیت مغناطیس در شیمی کمپلکس های فلزی نظریه اوربیتال مولکولی. فصل چهارم: طیف های الکترونی کمپلکس های فلز های واسطه قاعده های گزینش و شدت جذب نمادگذاری برای انواع طیف های الکترونی طیف های الکترونی کمپلکسی بلوک f طیف های الکترونی کمپلکس های هشت وجهی و چهار وجهی. فصل پنجم: سینتیک و مکانیسم واکنش های کمپلکس های معدنی سرعت یک واکنش و قانون سرعت یک نوع طبقه بندی برای واکنش های معدنی واکنش های جانشینی در کمپلکس های چهار کوئوردینه واکنش های انتقال الکترون. فصل ششم: تاریخچه و روش های متداول سنتز ترکیب های آلی فلزی کوشش های اخیر انرژی قطبیت و واکنشگری پیوند M-C ترکیب های آلی فلزی عنصر های واسطه قاعده 18 الکترون. فصل هفتم: سنتز، ساختار و تشکیل پیوند در ترکیب های آلی فلزی کربونیل های فلزی نیتروزیل های فلزی ساختار و پیوند کمپلکس های با لیگاند های دهنده کمپلکس های فلز-کاربین ترکیب های کلاستر فلزی

برشی از متن کتاب

فصل اول: ترکیب های کوئوردیناسیون             امروزه لیگاند ها بسیار ویژه ای برای استخراج انتخابی یون ها از معادن با درجه خلوص پایین یا از مواد بازیابی شده مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به کاهش مداوم منابع طبیعی، این لیگاند ها از اهمیت زیادی برخوردار خواهند بود. فصل دوم:  ترکیب های کوئوردیناسیون هر چه لیگاند هایی که در یک کمپلکس شرکت دارند حجیم تر باشند و دافعه الکتروستاتیکی و وان دروالس بین آن ها بیشتر باشد، تمایل دارند برای کاهش ممانعت فضایی و پایدار شدن سیستم، در فاصله دورتری نسبت به یکدیگر قرار بگیرند. فصل سوم:  نظریه های تشکیل پیوند در کمپلکس های فلزی یکی از نظریه هایی که برای بررسی کمپلکس های فلز های واسطه مورد استفاده قرار می گیرد، نظریه میدان بلور است. در این نظریه، لیگاند ها به صورت بار ها یا دوقطبی های نقطه ای در نظر گرفته می شوند و تنها نیرویی که بین لیگاند ها و اتم یا یون مرکزی وجود دارد، نیروی الکتروستاتیک است؛ از این رو، پیوند بین فلز و لیگاند ها پیوند صددرصد یونی است. فصل چهارم:  طیف های الکترونی کمپلکس های فلز های واسطه حالت های انرژی الکترونی اتم ها یا یون های مجزا از روی نماد های جمله های طیفی مشخص می شود که وابستگی نزدیکی به تقارن اوربیتال های اتمی دارد. نماد های جمله های طیفی را برای هر آرایش الکترونی می توان به دست آورد و با استفاده از آن ها، گونه های تقارنی حالت های انرژی مربوط به آرایش الکترونی را در ترکیب های کمپلکس تعیین کرد. فصل پنجم: سینتیک و مکانیسم واکنش های کمپلکس های معدنی نکته مهم در مکانیسم واکنش های جانشینی فلز های واسطه، عدد کوئوردیناسیون و ساختار هندسی کمپلکس فلز واسطه است. چنین عامل می تواند روی نوع واکنش جانشینی تاثیر داشته باشد و نمی توان برای یک نوع کوئوردیناسیون قانون مشخصی را در نظر گرفت. برای مثال، بین واکنش کمپلکس های [Co(NH3)5CI]2+ و Mo(CO)6 تفاوت های مشخصی وجود دارد، زیرا کبالت یک فلز واسطه ردیف اول با عدد اکسایش 3 است. بنابراین، یک فلز سخت است که به وسیله لیگاند های سخت نیز احاطه شده است.  فصل ششم:  تاریخچه و روش های متداول سنتز ترکیب های آلی فلزی به طور معمول، کمپلکس هایی که دارای پیوند های دوگانه فلز - کربن هستند، کمپلکس های کاربن فلزی نامیده می شوند. اگر هترواتم هایی به طور مستقیم به اتم کربن کاربنی متصل نشده باشد، به کمپلکس های آلکیلیدن فلزی نسبت داده می شود. فصل هفتم:  سنتز، ساختار و تشکیل پیوند در ترکیب های آلی فلزی یکی از مهمترین و متداول ترین لیگاند های پذیرنده π، کربن مونوکسید است که از ترکیب آن ها با فلز، کمپلکس های فلز - کربونیل به وجود می آید. بسیاری از کمپلکس های فلز - کربونیل از نظر ساختاری و صنعتی مورد توجه بوده و در سنتز های آلی به عنوان کاتالیست مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیب ها به حالت های تک هسته ای و دو یا چند هسته ای دیده می شوند که ساده ترین آن ها دارای فرمول M(CO)n است.  

• نویسندگان: دکتر حسین آقابزرگ - دکتر  حمیدرضا آقابزرگ - دکتر شبنم ششمانی  - دکتر مریم دقیقی اصلی
• انتشارات: جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم