کتاب مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک - امتیازی

کتاب مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک (همراه با متاژنومیکس) تألیف پروفسور گیتی امتیازی توسط نشر مانی به چاپ رسیده است.

پیشرفت های روز افزون علم زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک به قدری زیاد بوده که باعث توسعه ی علوم دیگری مانند پزشکی، پیراپزشکی، میکروبیولوژی، بیوتکنولوژی، کشاورزی و دامپروری شده است. زیست ‌مولکولی، علم استنباط بر هم ‌کنش‌ های مولکولیِ فعالیت ‌های بیولوژی در بین سیستم‌ های مختلف درون سلولی است که شامل ارتباطات بین DNA, RNA، پروتئین و بیوسنتز آن‌ ها می ‌باشد و وجوه مشترک بسیاری با علم ژنتیک دارد. با استفاده از DNA نوترکیب، می توان بسیاری از بیماری ها را درمان نمود و مواد مختلفی را تولید کرد.

کتاب حاضر که در تألیف آن از کتاب های معتبر دانشگاهی مختلفی استفاده شده است، حاوی مطالبی در مورد درس زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک می باشد و طبق سر فصل های شورای عالی انقلاب فرهنگی برای درس زیست مولکولی تهیه و تنظیم شده است. مطالب این اثر برای دانشجویان رشته های زیست شناسی، میکروب شناسی، ژنتیک، داروسازی، پزشکی و پیراپزشکی بسیار مناسب می باشد و می تواند در فراگیری اصول کلی این رشته، یاری رسان آن ها باشد. با وجود آن که به خاطر سرعت پیشرفت این رشته شاید نتوان همه ی مطالب لازم را در یک کتاب گنجاند، اما "پروفسور گیتی امتیازی" در کتاب پیش رو سعی کرده است "مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک" را به طور کامل و با زبانی ساده به همه ی دانشجویان و اساتید این حوزه ارائه دهد.

کتاب "مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک" مشتمل بر سیزده فصل می باشد: 1-اسیدهای نوکلئیک 2- همانندسازی DNA 3- ساختمان RNA و نسخه برداری 4- تکامل RNA 5- سنتز پروتئین و انتقال آن 6- تنظیم بیان ژن 7- اصول و تکنیهای DNA نوترکیب 8- مهندسی ژنتیک 9- ژنتیک در سلولهای یوکاریوت 10- ساختمان و عمل غشاء سیتوپلاسمی 11- برخی از تکنیکهای عملی در زیست مولکولی 12- تولید پروتئین های نوترکیب 13- متاژنومیکس (انگشت نگاری DNA بر ردیابی ژنومیکس محیطی)

برشی از متن کتاب

فصل 1: اسیدهای نوکلئیک ساختمان رشته های dn: از کشف نوکلئین به وسیله فردریک میشر تا اطلاعات گسترده ی امروز در مورد ساختمان سه بعدی dna، مسیری بسیار طولانی و پیچیده طی شده است. ابتدا ساختمان اجزای تشکیل دهنده سپس نحوه اتصال زیر واحدها به یکدیگر و نهایتاً ساختمان سه بعدی dna در فضا تعیین گردید. سرعت پیشرفت تعیین ساختمان dna بسیار کند بوده است. در سال 1930 کاسل و لوین دریافتند که نوکلئین در واقع اسید دزوکسی ریبونوکلئیک است. بررسی های شیمیایی آن مشخص کرد که زیر واحد تکرار شونده اصلی dna، نوکلئوتید می باشد که از سه قسمت یک قند، یک گروه و تیمین تشکیل شده است. از این چهار باز، دو باز آدنین و گوانین از بازهای پورینی و دو باز سیتوزین و تیمین از بازهای پیریمین می باشند. فصل 2: همانندسازی DNA همانند سازی dn: ماهیت ماده وراثتی و چگونگی انتقال آن در بین نسل های مختلف یکی از قدیمی ترین سوالات زیست شناسی بوده است. امروزه به طور قاطع ثابت شده است که این ماده وراثتی، همان ژنوم سلولی و یا در واقع همان سلول می باشد. اگر dna به عنوان ماده وراثتی بین نسل ها پذیرفته شود پس باید راهی برای دو برابر شدن دقیق بدون هیچ گونه تغییر در ماده وراثتی وجود داشته باشد. مدل مارپیچ دو رشته ‌ای واتسون و گریک یک فرضیه ابتدایی را برای مکانیسم همانند سازی dna پیشنهاد می‌ کرد. طبق این مدل مولکولی هنگام همانند سازی دو رشته ی مولکولی dna از هم باز می شوند و سپس باز های مکمل هر رشته به ترتیب در مقابل رشته قرار گرفته و به هم متصل می شوند و به این ترتیب یک مارپیچ دو رشته‌ ای تبدیل به دو مارپیچ دو رشته‌ ای می‌شود. از آن جایی که یک رشته از مارپیچ دو رشته‌ ای و یا در واقع نیمی از آن از قبل ساخته شده است این روش به همانند سازی نیمه حفاظت ‌شده نیز مرسوم است. این فرضیه گر چه کاملا منطقی به نظر می رسید ولی به هر حال باید یکسری از آزمایشات علمی در جهت تأیید آن انجام می‌گرفت که امروزه با آزمایشات بسیاری که انجام گرفته است فرضیه فوق به صورت یک اصل پذیرفته و بسیاری از جزئیات آن نیز شناخته شده است و به اثبات رسیده که پروتئین های متعددی در این فرآیند دخالت دارند و مکانیزم های تنظیمی خاصی نیز آن را کنترل می‌کنند. پروتئین های درگیر در همانندسازی را می‌توان به یک ماشین تشبیه کرد. این ماشین در موجودات مختلف شکل مشخصات مخصوص به خود را دارد ولی همانند اتومبیل های امروزی که علیرغم ظاهر متفاوت در عمل اصول فنی یکسانی دارند ماشین های همانند سازی سلول نیز شبیه به هم عمل می ‌کنند. فصل 3: ساختمان RNA و نسخه برداری شروع نسخه برداری: عمل شروع نسخه برداری شامل مراحل شناسایی قسمت ابتدایی ژن ها، تشکیل کمپلکس نسخه برداری و ساخت چند ریبونوکلئوتید اولیه می باشد. این عمل نیز مانند شروع همانندسازی در محل توالی های خاص dna انجام می‌گیرد و برای شناسایی این فعالیت‌ها عوامل شروع کننده خاص مورد نیاز می باشد.

فهرست

فصل 1: اسیدهای نوکلئیک فصل 2: همانندسازی DNA فصل 3: ساختمان RNA و نسخه برداری فصل 4: تکامل RNA فصل 5: سنتز پروتئین و انتقال آن فصل 6: تنظیم بیان ژن فصل 7: اصول و تکنیهای DNA نوترکیب فصل 8: مهندسی ژنتیک فصل 9: ژنتیک در سلولهای یوکاریوت فصل 10: ساختمان و عمل غشاء سیتوپلاسمی فصل 11: برخی از تکنیکهای عملی در زیست مولکولی فصل 12: تولید پروتئین های نوترکیب فصل 13: متاژنومیکس (انگشت نگاری DNA بر ردیابی ژنومیکس محیطی)

(همراه با متاژنومیکس) نویسنده: پروفسور گیتی امتیازی انتشارات: مانی