کتاب مباحث اساسی در روانشناسی عمومی - خلعتبری

کتاب مباحث اساسی در روانشناسی عمومی تألیف دکتر جواد خلعتبری، اسحاق سام خانیا‌‌ن و دکتر شهره قربان شیرودی توسط انتشارات ساد به چاپ رسیده است.

رشته ی روانشناسی شاخه های مختلفی دارد، مانند روانشناسی بالینی، کودکان استثنایی، روانشناسی شخصیت و... که در میان آن ها روانشناسی عمومی بنیانی ترین رشته می باشد. این کتاب ابتدا ماهیت روانشناسی را مورد بررسی قرار می دهد تا مخاطب با مباحث اولیه ی این رشته آشنا شود، سپس در فصل های بعدی تمام موضوعاتِ مربوط به روانشناسی به طور جامع و مجزا بررسی می شوند. هم چنین در بخش اول، در ابتدای هر قسمت موضوعات کلیدیِ آن مبحث ذکرگردیده و در بخش دوم در انتهای کتاب، تمام سئوالات کارشناسی ارشد و آزادِ مرتبط با آن موضوع به صورت طبقه بندی شده ارائه شده است.

این کتاب در هجده فصل با عنوان های زیر تألیف شده که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

1. ماهیت روانشناسی 2. روش های علمی روانشناسی 3. مبانی عصبی_زیستی رفتار 4. رشد 5. احساس 6. ادراک  7. هشیاری و خواب 8. یادگیری 9. حافظه 10. اندیشه و زبان 11. انگیزش 12. هیجان 13. هوش(تفاوت های فردی) 14. شخصیت 15. فشار روانی و تعارض 16. رفتار بهنجار و اختلالات روانی 17. درمان 18. رفتار و نفوذ اجتماعی

فصل اول ماهیت روانشناسی را تعریف می کند تا در ابتدا خواننده با مقدمات روانشناسی آشنا شود. روانشناسی عبارت است از مطالعه علمیِ رفتار و فرآیند ذهنی، و روانشناس کسی است که رفتار خود و دیگران را مطالعه می کند.

فصل دوم روش های علمی روانشناسی را بررسی می کند. روان شناسان معمولاً کار خود را با یک پرسش پژوهشی آغاز می کنند. پژوهش کلاً دو مرحله ی اساسی دارد که شامل پیشنهاد فرضیه علمی و آزمودن آن فرضیه است. را‌ه های دست یافتن پژوهشگر به فرضیه و انواع پژوهش در ادامه ی این بخش آمده است.

فصل سوم در مورد مبانیِ عصبی_زیستی رفتار می باشد. دستگاه عصبی، مدار ارتباط الکتروشیمیایی بدن است.  خصوصیات دستگاه عصبی شامل پیچیدگی، یکپارچگی، انطباق پذیری و انتقال الکتروشیمیایی می باشد که در این فصل به طور کامل آن ها را شرح داده و در ادامه این مبحث انواع سلول های عصبی، تقسیمات دستگاه عصبی و نحوه ی کارکرد قسمت های مختلف دستگاه عصبی نیز بیان شده است.

فصل چهارم در رابطه با مبحث رشد می باشد. رشد الگوی تغییر قابلیت های انسانی است که از لحظه لقاح شروع می شود و تا آخر عمر اد‌امه می یابد. الگوی رشد، الگوی پیچیده ی حاصل از چند فرآیند و پدیده ای است که در رفتار حیوانات عالی(انسان و میمون) اهمیت زیادی دارد. بهترین مثال برای تأیید این گفته  تحول جنسی است که به رشد غده های جنسی وابسته می باشد. مراحل رشد حسی _حرکتیِ دوره ی نوزادی، ‌‌‌‌‌‌‌رشد جسمی _ شناختی در دوران کودکی، ویژگی های اساسیِ دوران نوجوانی تا میانسالی، مضامین پایانی این قسمت از کتاب می باشند.

فصل پنجم موضوع احساس را مطرح می کند. هر یک از اندام های حسیِ ما توانایی دریافت دامنه خاصی از محرک ها را دارند که به بقای ما مربوط است. حس شنوایی در اکثر انسان ها ابزار اصلی ارتباط با دیگران است؛ گوش دستگاه انتقال دهنده ی این حس می باشد که دستگاه تبدیل نیرو، آن صدا را به تکانه عصبی تبدیل می کند.

فصل ششم با موضوع ادراک آغاز می شود. ادراک فرآیند سازمان دهی و تفسیر اطلاعات حسی در مغز جهت معنا دار کردن آن هاست. مغز از طریق ادراک به احساس معنا می دهد. ادراک از توالی رویدادها تشکیل می شود ولی احساس یک فرآیند مرحله ای است، یعنی اندام های حسی تحریک می شوند و احساس تولید می کنند. هدف دستگاه ادراکی شامل بازشناسی، مکان یابی و ثبات ادراکی است.

فصل هفتِ کتاب موضوع هوشیاری و خواب را مطرح می کند. هوشیاری یعنی آگاهی از رویداد های بیرونی و احساسات درونی، مثل آگاهی از خودمان و افکاری که درباره تجارب مان داریم. هوشیاری شامل دو مرحله ی وارسی و کنترل می باشد. خواب، عکس بیداری است. مراحل خواب، چرخه ی خواب و فرق بین خواب و رؤیا مباحث بعدی این فصل می باشند..

فصل هشتم درباره ی یادگیری می باشد.  یادگیری یعنی، پیوند بین محرک و محرک دیگر یا محرک و پاسخ و در نهایت استفاده از اصول و قواعد. در تبیین یادگیری هم رفتارگرایی، هم شناختی و هم زیست شناختی نقش دارند. دو عامل اصلی تعیین کننده ی رفتار، یادگیری و توارث می باشند که برای یادگیری، بین اثر محیط و اثر توارث، کنش متقابل وجود دارد.

فصل نه مربوط به مبحث حافظه است. حافظه سه مرحله دارد که عبارتند از: رمز گردانی، ذخیره سازی و بازیابی. آن بخش از اطلاعات موجود در حافظه حسی که مورد توجه قرار می گیرد، وارد حافظه کوتاه مدت می شود، بقیه اطلاعات از این حافظه پاک می شوند. در مقابل مطالبی که باید مدت طولانی ذخیره شوند با حافظه بلند مدت سرو کار دارند که گنجایش آن نامحدود است.

فصل ده، اندیشه و زبان را بررسی  ‌می کند. عالی ترین دستاورد انسان حاصل اندیشه ی اوست. زبانِ ذهن، اندیشیدن است. زبان شکلی از ارتباط است که چهار نظام اصلی از جمله واج شناسی، صرف، نحو و معناشناسی را شامل می شود. در ادامه این فصل، به اصول یادگیری زبان و مراحل رشد زبان می پردازد.

فهرست

• مولفان: دکتر جواد خلعتبری - اسحاق سام خانیان - دکتر شهره قربان شیرودی
• انتشارات: ساد